در سومین روز همایش فکری جوان ایرانی چه گذشت؟ + تصاویر
نهاوندیان: سی سال از انقلاب گذشته اما الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت نداشته‌ایم، پس گذشته ما نیاز به نقد دارد، اگر درست رفتار کرده بودیم، نیاز به نقد نداشت / سروش محلاتی: ارایه الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت بدون همراهی فقه امکان‌پذیر نیست/ اسماعیلی: مشارکت عمومی شاخصه پیشرفت الگوی اسلامی ـ ایرانی است/ گلشنی: برای پیشرفت در علم باید در راستای نوآوری، تولید علم و رفع نیازهای کشور گام برداریم.
سومین روز از همایش فکری جوان ایرانی، پرسش‌های امروزی با بررسی «مولفه‌ها و بایسته‌های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» دیروز در تالار شهید دهشور دانشکده علوم دانشگاه تهران برگزار شد.
به گزارش «تابناک» در این نشست، اساتید دعوت شده به بررسی ریشه ها و الزامات رسیدن به الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت از زوایای گوناگون اقتصادی، فقهی و مشارکت عمومی آحاد جامعه پرداختند.
نهاوندیان: نیاز به الگوی اسلامی ـ ایرانی پس از سی سال نشانه اشتباهات گذشته است
بنا بر این گزارش، رییس اتاق بازرگانی گفت: سی سال از انقلاب اسلامی گذشته است، ولی در الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت نداشته‌ایم، پس گذشته ما نیاز به نقد دارد، اگر درست رفتار کرده بودیم، نیاز به نقد نداشت.
محمدرضا نهاوندیان در سومین روز از همایش فکری جوان ایرانی، پرسش‌های امروزی که با موضوع «نظام اقتصادی اسلام و الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت» برگزار شد، اظهار داشت: باید مقصود ما در واژه الگو، اسلامی ـ ایرانی پیشرفت مشخص باشد. ممکن است بدیهیات جلوه کند؛ اما شکافتن این واژه‌ها مهم است.
وی که درباره اقتصاد جهانی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سخنرانی می‌کرد افزود: اگر در همه چیز موفق عمل کرده‌ایم، دیگر به الگوی پیشرفت چه نیازی داریم؟ پیشرفت تعریف شاخص می‌خواهد. یکی از نکات اصلی در مولفه‌ها این است که تعریف ما با دیگران متفاوت باشد، ولی در آغاز باید بدانیم اگر درباره هر فاکتور و چشم‌اندازی صحبت می‌کنیم آن را کمی کنیم.
نهاوندیان با تأکید بر اینکه تولید علم، شاخصه این الگوست، ادامه داد: اینکه الگوی پیشرفت ایرانی باشد، ناظر بر محتوای علمی نیست، علم سرزمین نمی‌شناسد، اگر علم تولید شود با نام آن سرزمین هم به منصه ظهور می‌رسد و به اسلامیت آن هم ضربه نمی‌خورد. کسی می‌تواند این الگوی اسلامی ـ ایرانی را بنویسد که کاملاً بر آن الگوها اشراف داشته باشد. جعل الگو درست نیست. اینکه با این موضع‌گیری وارد کار شویم که هر چه دیگران کرده‌اند، نادرست است، باز به خطا رفته‌ایم. سعه‌صد در بر گرفتن نقاط مثبت و واگذاشتن نقاط منفی ما را در این زمینه راهنمایی می‌کند. رویکرد ما باید رویکرد ایجابی شود.
رئیس اتاق بازرگانی، با اشاره به اینکه کیفیت زندگی در تابع هدف موضوعیت دارد، اظهار داشت: مسأله اختیارورزی، دومین موضوع است. تعریف انسان با اختیارورزی صورت می‌گیرد و تفاوت ما با اردوگاه سوسیالیستی و اردوگاه سرمایه‌داری در همین است. هر نکته‌ای برای انسان الزام بیاورد، ما را از مدل اسلامی دور می‌کند.
نهاوندیان یادآور شد: ما در اسلام درآمد حلال و حرام داریم. در این بیست سال اخیر، بسیار بیشتر از گذشته، مباحث اسلامی در نظام سرمایه‌داری وارد شده است. معنی این وارد کردن قیود فرافردی در رفتار بوده و این همان معنایی است که اسلام دنبال می‌کند؛ یعنی آزادی در کنار مسئولیت معنا می‌دهد.
رئیس اتاق بازرگانی گفت: در نگاه اسلامی، هر دو محور عدل و احسان باید دیده شود. یکی دیگر از مولفه‌ها، بهره گیری از دانش و دستاوردهای دیگران است. این غلط است که ما فکر کنیم باید چرخ را از آغاز بسازیم. مقصود ما از اینکه می‌گوییم، علوم انسانی باید اسلامی شود، چیست؟
منظور این است که با آگاهی از عصر حاضر، اقتصاد جهان الگو تدوین کنیم.
نهاوندیان در پاسخ به پرسش یکی از دانشجویان، مبنی بر اینکه شاخصه‌های پیشرفت اقتصادی ما چیست، تأکید کرد: هدف و تابع مطلوبیت، باید مشخص شود و بر پایه آن شاخصه‌های پیشرفت مشخص می‌شود. ما در سی سال گذشته، فراز و نشیب‌هایی داشته‌ایم، اما آیا ما واقعاً رشد داشته ایم؟ همه می‌دانند پاسخ منفی است که آن هم بر می‌گردد به ساختار که این امکان را گرفته است. از اینکه برخی کاستی‌ها و کمبودها را ببینیم، نباید وحشت داشته باشیم، بلکه باید آسیب‌شناسی کنیم تا به مقصود برسیم.
نهاوندیان در پاسخ به این که جایگاه بخش خصوصی در تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت چیست، گفت: در یک اقتصاد سالم، بخش خصوصی یعنی همه تعاون اقتصادی.
در اقتصاد ایران در این سال‌‌ها، 70، 80 درصد این فعالیت‌ها توسط دولت انجام شده و بخشی از این فعالیت خصوصی شده است، در حالی در بخش خصوصی، یعنی مردم و دولت باید نظارت کند که این فعالیت به مردم و مملکت ضربه نزد. ابلاغ سیاست‌های اصل 44 یک تحول بزرگ بود. ما انباشت سرمایه را در سال‌های گذشته داشتیم، اگر بخواهیم این هفتاد هشتاد سال را جبران کنیم، باید با سرعت بیشتری این ساختار را جبران کنیم؛ بنابراین، دولت باید به جایگاه سیاست‌گذاری و نظارت بازگردد.
سروش محلاتی: ارایه الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت بدون همراهی فقه امکان‌پذیر نیست
در سومین روز از همایش فکری جوان ایرانی، پرسش‌های امروزی حجت الاسلام و المسلمین سروش محلاتی، سخنانی درباره فقه پویا و نقش آن در تدوین الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت گفت.
وی سخنان خود را با طرح یک پرسش و با این مضمون مطرح کرد: وقتی سخن از پیشرفت به میان می آید، ما با تغییر و دگرگونی روبه رو هستیم و وقتی سخن از اسلام است با احکام ثابت. این تغییر و تحول، از یک سو و این ثبات از سوی دیگر، چگونه با هم سازگار می‌شوند؟ در این باره، سه دیدگاه در میان مسلمانان هست؛ دیدگاهی که باور دارد پیشرفت و توسعه مقولهای فقهی نیست؛ یعنی فقه تنها احکامی را صادر می‌کند و با پیشرفت کردن و نکردن کاری ندارد. فقه، تنها زکات می‌طلبد و برایش هیچ فرقی ندارد که تولیدات با ابزار جدید است یا ابزار قدیم. فقه در اینجا نه حمایت می‌کند و نه مانع می‌شود.
دومین دیدگاه پیشرفت و توسعه را در تقابل با فقه می‌داند. مثلا اگر کشوری بخواهد صنعت توریسم را گسترش بدهد، باید اصول فقه را کنار بگذارد. دیدگاه سوم مبنی بر این است که احکام دینی و فقهی، می‌توانند با پیشرفت و توسعه هم‌خوانی داشته باشند و اگر هم در مواردی ناسازگاری است، یا باید در الگوی توسعه تغییر داده شود یا در احکام. اگر نه اسلام ذاتا با پیشرفت مشکلی ندارد و تأکید من بر این دیدگاه است.
وی در ادامه افزود: مسائل مشترکی بین شریعت و پیشرفت وجود دارد که هم برای فقه اهمیت دارد و هم برای ترسیم الگویی برای پیشرفت. این دو در یک جامعه اسلامی نمی‌توانند نسبت به یگدیگر بی‌تفاوت باشند. مثلا یک جامعه پیشرفته نمی‌تواند رفاه مردم را نادیده بگیرد. فقه هم در اینجا مدعی است، راهکار دارد و آن بهره از زکات برای تأمین نیاز فقراست و آن هم بر پایه ملاک خط فقری که اسلام آن را مشخص کرد که متأسفانه، امروزه به آن توجهی نمی‌شود. فقیر بودن ملاک‌های زیادی دارد و تنها به گرسنگی و نداشتن لباس مربوط نمی‌شود، خانه وضعیت تحصیل وضعیت تفریح و... می‌توانند از ملاک‌های فقر باشند. به هر روی، وجود فقیر در یک جامعه، دلیلی است بر رعایت نکردن حقوق آن مردم فقیر توسط اغنیا.
سروش محلاتی در ادمه گفت: الگوی پیشرفت اسلامی ـ ایرانی، ارایه کردن بدون همراهی فقه و احکام متناسب با این موضوع امکان‌پذیر نیست و از آنجایی که ما هنوز موفق به بیرون آوردن مفاهیم متناسب با این الگو از فقه نشده‌ایم، به نظر من، وظیفه ما امروز طراحی یک الگوی جدید نیست. وظیفه ما این است که الگوهایی را که در جهان هست، بشناسیم و با بررسی و نقد عالمانه آنها، به اصلاح آنها بپردازیم و از آنها در جهت پیشرفت خود استفاده کنیم.
محسن اسماعیلی: مشارکت عمومی شاخصه پیشرفت الگوی اسلامی ـ ایرانی
رییس دانشکده حقوق دانشگاه امام صادق(ع) گفت: مشارکت عمومی شاخصه پیشرفت الگوی اسلامی ـ ایرانی است و اگر ما می‌خواهیم الگوی اسلامی ـ ایرانی را تعیین کنیم، محور و هدف آن توجه به نقش انسان است.
دکتر محسن اسماعیلی در سومین روز از ششمین همایش جوان ایرانی ـ پرسش امروزی اظهار داشت: نحوه رویارویی متفکران مسلمان با مقولات جهان امروز متفاوت است. گروهی از متفکران در دنیای اسلام بر این باورند ما در برابر اینها باید یا موضع تسلیم مطلق و یا موضع نفی مطلق داشته باشیم. یک نگاه به توسعه و حقوق بشر و این مفاهیم است که وابسته کردن این مفاهیم به فلسفه غربی تحریف مفاهیم اسلامی است.
مردم ایران بر سر دوراهی هستند، یا باید آنها را بپذیرند، یا آنها را رد کنند. نگاه دومی که وجود دارد خطرناک‌تر از نگاه اول است؛ این که ما این مفاهیم را می‌پذیریم اما اسلام را به گونه ای توجیه می‌کنیم که با این مفاهیم سازگار باشد. می‌توان نام این را یک برخورد التقاطی و دوگانه با فرهنگ غربی دانست. چنین موضعی، راه را برای تحریف حقایق و گذشته دین و آیین باز می‌کند.
گویا، هیچ کدام از این دو شیوه پسندیده جوان ایرانی نیست. شیوه درست این است که نه در مقابل مدل غربی تسلیم باشیم و نه تلاش کنیم به مفاهیم آنها رنگ و لعاب اسلامی بدهیم.
عضو حقوقدان شورای نگهبان با بیان اینکه ایران دارای تمدنی کهن است، ادامه داد: همه جهان در برابر تمدن ما، سر تسلیم فرو می‌آورند، ولی هیچ گاه، ما مدعی ارایه یک الگوی جدید نبوده‌ایم. با انقلاب 57 ما اعلام کردیم الگوی جدیدی برای پیشرفت داریم که مبتنی بر اسلام است. این ادعا باید در عمل آزمون پس دهد و ما اکنون در حال پس دادن این آزمون هستیم. اگر ما نتوانیم در عمل این الگو را نشان دهیم، ادعای ما پوچ است.
اسماعیلی با ارایه تعریفی از سکولاریسم، مبنی بر اینکه سکولاریسم یعنی جدایی دین از صحنه اداره جامعه و محدود کردن قلمرو دین، اظهار داشت: شهید مطهری سکولاریسم را این گونه تعریف کردند که پیدایش سکولاریسم در جهان غرب معلول عملکرد بد و تفسیر غیر منطقی کلیسا از حقوق انسان است و می‌گفتند، کسانی که درد دین داشتند، چاره‌ای جز این ندیدند که بگویند، کلیسا در جای خودش و کاخ در جای خودش تا این سایه قداست برداشته شود و انسان‌ها بتوانند حرف‌هایشان را بزنند تا هر حرکتی را به پای دین ننویسند. این کارشناس با تأکید بر نقش انسان در این الگو خاطرنشان کرد: هدف توسعه و دورنمای الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت باید احیای محور انسانی باشد، یکی از اشتباهات غرب در این است که انسان در مدل غربی، محور نیست و به همین دلیل، ما در الگوی پیشرفتمان هیچ‌گاه منحصر به تکنولوژی و مالیات نمی‌شویم.
وی با اشاره به این که قرآن از یکسری تمدن‌های بشری پیش از اسلام یاد می‌کند، گفت: پیش از آمدن اسلام، بشر چنان دارای توسعه بوده که ما هنوز به پای توسعه آنها نرسیدیم. در جای دیگر قرآن می‌فرماید، در میان همه احکام الهی یک حکم از همه احکام بالاتر و آن حرمت انسان‌هاست که هم‌سنگ و همراه توحید است. حقوق انسان و حقوق بشر فارغ از اینکه چه دینی دارد، مهم است و این افتخاری است که ما می‌توانیم به جهان ارایه کنیم.
مهدی گلشنی: برای پیشرفت در علم باید در راستای نوآوری، تولید علم و رفع نیازهای کشور گام برداریم
در ادامه، استاد فیزیک دانشگاه شریف در ششمین دوره همایش فکری جوان ایرانی، پرسش‌های امروزی پس از مقایسه جریان‌شناسی پیشرفت علم در جهان اسلام غرب وضعیت علمی جهان اسلام در عصر حاضر و گذشته را نیز مقایسه کرد و گفت: ما در اسلام شاهد سلطه ششصد ساله مسلمانان در تولید علم بوده‌ایم و این به دلیل تشویق قرآن و سنت به مطالعه طبعیت بوده و این امر در احادیث تأکید شده است؛ مثلا در حدیث گفته شده علم، گمشده مومن است که باید آن را پیدا کند، ولو اینکه در دست مشرکان باشد؛ بنابراین، مسلمانان برای به دست آوردن علم، به هر جا سفر کرده‌اند، از طرفی ما شاهد حاکمیت روح تسامح در آن دوره بوده‌ایم.
در دوره شکوفایی، مسلمانان در حوزه علم تبادل افکار بین مسلمانان وجود داشته و آنها نظرات یگدیگر را تحمل و نقد عالمانه کرده‌اند. در آن دوره، پرسیده می‌شده و سیستم باز بوده و مهمترین نکته ای که در آن دوره بوده، سختکوشی و پرهیز از تقلید کورکورانه بوده. اما اکنون این گونه نیست و ما این سختکوشی را در غرب می‌بینیم اما در مسلمانان خیر.
از سویی، ما هم اکنون جامعیت علم اسلامی را نداریم و شاهد باریک بینی متخصصان شده‌ایم؛ به این معنا که اصلا به علوم دیگر اعتنا ندارند، در صورتی که این نگرش وسیع باعث تمدن اسلامی شد.
دکتر مهدی گلشنی ادامه گفت: پس از حمله مغول، ظهور تصوف، جنگل‌های داخلی مسلمانان، ظهور متکلمین اشعری و... این تمدن درخشان دچار انحطاط شد و جامعه ایران به خوابی فرو رفت که تا زمان فتحعلی شاه ادامه داشت. در آن زمان بود که روس‌ها به ایران حمله کردند و ایرانی‌ها دریافتند که سلاح ندارند و از کشورهای دیگر و بسیار عقب هستند؛ بنابراین، از آن زمان به بعد، علم با همه ضمایم به جهان اسلام راه پیدا کرد.
وی افزود: در آن زمان، حس‌گرایی و تجربه‌گرایی دیدگاه‌های مطرح بودند و عینا هم به ما منتقل شد، اما متأسفانه، اکنون با وجود این که این دیدگاه‌ها در اروپا و آمریکا مورد سوال است، می بینیم که بر محیط علمی دانشگاه‌های ما چنین دیدگاهی حاکم است.
وی در ادامه گفت: ما در آن زمان در عرصه علم، تنها به تقلید پرداختیم و اصلاً به فکر تولید نبودیم، حتی حالا هم بیشتر مدرک‌گرا هستیم و به آمار و ارقام مربوط به تعداد مقالات و فارغ‌التحصیلان تأکید داریم و مقولهای به نام کیفیت را کاملاً از یاد برده‌ایم. این گونه است که کشور کره که سی سال پیش از این از ما عقب مانده‌تر بود، حالا پیشرفت بسیار بیشتری نسبت به ما دارد.
گلشنی، وضعیت علمی امروز کشور را این گونه تعریف کرد: در نگرشی به علم سه دیدگاه حاکم است: توجه به طبیعت به جهت لذت بردن و این که فطرت انسان به دنبال کشف جهان است. دوم آن که دیدگاهی توصیه ما را به کسب علم برای ساختن خود انسان و جامعه انسانی تشویق می‌کند.
سوم دیدگاهی که اکنون حاکم است و افزون بر فرم طبیعتی به دنبال به دست آوردن قدرت و ثروت هم هست و هم اکنون این دیدگاه در جهان غرب حاکمیت دارد؛ اما حال دیدگاه علمی حاکم در کشور ما برای لذت به دست آمده از علم است و نه متاسفانه، در راستای به دست آوردن قدرت و ثروت.
آیا واقعاً تعداد مقالات، واقعاً گویای سطح علمی کشور ماست؛ آن هم مقالاتی که در مجله‌های درجه دو و سه چاپ می‌شوند و برای تولید علم و رفع نیازهای کشور و دنیا نیستند؟
خیر.
برنده جایزه علم و دین تمپلتون در ادامه گفت: ما باید هم اکنون در دو جهت گام برداریم:
1ـ نوآوری در علم
2ـ تولید علم برای رفع نیازهای کشور.
واقعاً کدام نظریه از کشور ما به دنیا عرضه شده که سرمشق باشد. ما تبدیل به مشق‌نویس شده‌ایم و اصلاً برای رفع نیاز نیستیم. من حاضرم ثابت کنم که فعالیت‌های ما عمدتاً در این دو جهت نیست.
وی راهکارهایش را این‌گونه بیان کرد: ما باید به نخبگان اجازه نوآوری در عرصه علم را بدهیم. هم اکنون ما نخبگان را به راحتی از دست می‌دهیم و همه اینها به دلیل عدم ایجاد جاذبه برای فعالیت این نخبگان است، ولی رفع نیازهای کشور، نقدپذیر بودن و رعایت ادب اسلامی در نقد، توجه به کیفیت، گوش سپردن به حرف‌های متخصصان، توجه خود کارشناسان به مشکلات، داشتن بینش گسترده بر علم و فناوری، فعالیت بیشتر در زمینه علوم انسانی و بیرون شدن از این انزوایی که الان دچار آن هستیم، از نکاتی است که باید برای پیشرفت بیشتر به آنها توجه کنیم.
وی در پایان گفت: ما نیاز به یک تفکر سالم داریم و باید تلقی درستی از جهان و وضعیت خود داشته باشیم تا بتوانیم ادعای ساختن یک تمدن درخشان را کنیم.
به گزارش «تابناک» در این نشست، اساتید دعوت شده به بررسی ریشه ها و الزامات رسیدن به الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت از زوایای گوناگون اقتصادی، فقهی و مشارکت عمومی آحاد جامعه پرداختند.
نهاوندیان: نیاز به الگوی اسلامی ـ ایرانی پس از سی سال نشانه اشتباهات گذشته است
بنا بر این گزارش، رییس اتاق بازرگانی گفت: سی سال از انقلاب اسلامی گذشته است، ولی در الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت نداشته‌ایم، پس گذشته ما نیاز به نقد دارد، اگر درست رفتار کرده بودیم، نیاز به نقد نداشت.
محمدرضا نهاوندیان در سومین روز از همایش فکری جوان ایرانی، پرسش‌های امروزی که با موضوع «نظام اقتصادی اسلام و الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت» برگزار شد، اظهار داشت: باید مقصود ما در واژه الگو، اسلامی ـ ایرانی پیشرفت مشخص باشد. ممکن است بدیهیات جلوه کند؛ اما شکافتن این واژه‌ها مهم است.
وی که درباره اقتصاد جهانی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت سخنرانی می‌کرد افزود: اگر در همه چیز موفق عمل کرده‌ایم، دیگر به الگوی پیشرفت چه نیازی داریم؟ پیشرفت تعریف شاخص می‌خواهد. یکی از نکات اصلی در مولفه‌ها این است که تعریف ما با دیگران متفاوت باشد، ولی در آغاز باید بدانیم اگر درباره هر فاکتور و چشم‌اندازی صحبت می‌کنیم آن را کمی کنیم.
نهاوندیان با تأکید بر اینکه تولید علم، شاخصه این الگوست، ادامه داد: اینکه الگوی پیشرفت ایرانی باشد، ناظر بر محتوای علمی نیست، علم سرزمین نمی‌شناسد، اگر علم تولید شود با نام آن سرزمین هم به منصه ظهور می‌رسد و به اسلامیت آن هم ضربه نمی‌خورد. کسی می‌تواند این الگوی اسلامی ـ ایرانی را بنویسد که کاملاً بر آن الگوها اشراف داشته باشد. جعل الگو درست نیست. اینکه با این موضع‌گیری وارد کار شویم که هر چه دیگران کرده‌اند، نادرست است، باز به خطا رفته‌ایم. سعه‌صد در بر گرفتن نقاط مثبت و واگذاشتن نقاط منفی ما را در این زمینه راهنمایی می‌کند. رویکرد ما باید رویکرد ایجابی شود.
رئیس اتاق بازرگانی، با اشاره به اینکه کیفیت زندگی در تابع هدف موضوعیت دارد، اظهار داشت: مسأله اختیارورزی، دومین موضوع است. تعریف انسان با اختیارورزی صورت می‌گیرد و تفاوت ما با اردوگاه سوسیالیستی و اردوگاه سرمایه‌داری در همین است. هر نکته‌ای برای انسان الزام بیاورد، ما را از مدل اسلامی دور می‌کند.
نهاوندیان یادآور شد: ما در اسلام درآمد حلال و حرام داریم. در این بیست سال اخیر، بسیار بیشتر از گذشته، مباحث اسلامی در نظام سرمایه‌داری وارد شده است. معنی این وارد کردن قیود فرافردی در رفتار بوده و این همان معنایی است که اسلام دنبال می‌کند؛ یعنی آزادی در کنار مسئولیت معنا می‌دهد.
رئیس اتاق بازرگانی گفت: در نگاه اسلامی، هر دو محور عدل و احسان باید دیده شود. یکی دیگر از مولفه‌ها، بهره گیری از دانش و دستاوردهای دیگران است. این غلط است که ما فکر کنیم باید چرخ را از آغاز بسازیم. مقصود ما از اینکه می‌گوییم، علوم انسانی باید اسلامی شود، چیست؟
منظور این است که با آگاهی از عصر حاضر، اقتصاد جهان الگو تدوین کنیم.
نهاوندیان در پاسخ به پرسش یکی از دانشجویان، مبنی بر اینکه شاخصه‌های پیشرفت اقتصادی ما چیست، تأکید کرد: هدف و تابع مطلوبیت، باید مشخص شود و بر پایه آن شاخصه‌های پیشرفت مشخص می‌شود. ما در سی سال گذشته، فراز و نشیب‌هایی داشته‌ایم، اما آیا ما واقعاً رشد داشته ایم؟ همه می‌دانند پاسخ منفی است که آن هم بر می‌گردد به ساختار که این امکان را گرفته است. از اینکه برخی کاستی‌ها و کمبودها را ببینیم، نباید وحشت داشته باشیم، بلکه باید آسیب‌شناسی کنیم تا به مقصود برسیم.
نهاوندیان در پاسخ به این که جایگاه بخش خصوصی در تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت چیست، گفت: در یک اقتصاد سالم، بخش خصوصی یعنی همه تعاون اقتصادی.
در اقتصاد ایران در این سال‌‌ها، 70، 80 درصد این فعالیت‌ها توسط دولت انجام شده و بخشی از این فعالیت خصوصی شده است، در حالی در بخش خصوصی، یعنی مردم و دولت باید نظارت کند که این فعالیت به مردم و مملکت ضربه نزد. ابلاغ سیاست‌های اصل 44 یک تحول بزرگ بود. ما انباشت سرمایه را در سال‌های گذشته داشتیم، اگر بخواهیم این هفتاد هشتاد سال را جبران کنیم، باید با سرعت بیشتری این ساختار را جبران کنیم؛ بنابراین، دولت باید به جایگاه سیاست‌گذاری و نظارت بازگردد.
سروش محلاتی: ارایه الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت بدون همراهی فقه امکان‌پذیر نیست
در سومین روز از همایش فکری جوان ایرانی، پرسش‌های امروزی حجت الاسلام و المسلمین سروش محلاتی، سخنانی درباره فقه پویا و نقش آن در تدوین الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت گفت.
وی سخنان خود را با طرح یک پرسش و با این مضمون مطرح کرد: وقتی سخن از پیشرفت به میان می آید، ما با تغییر و دگرگونی روبه رو هستیم و وقتی سخن از اسلام است با احکام ثابت. این تغییر و تحول، از یک سو و این ثبات از سوی دیگر، چگونه با هم سازگار می‌شوند؟ در این باره، سه دیدگاه در میان مسلمانان هست؛ دیدگاهی که باور دارد پیشرفت و توسعه مقولهای فقهی نیست؛ یعنی فقه تنها احکامی را صادر می‌کند و با پیشرفت کردن و نکردن کاری ندارد. فقه، تنها زکات می‌طلبد و برایش هیچ فرقی ندارد که تولیدات با ابزار جدید است یا ابزار قدیم. فقه در اینجا نه حمایت می‌کند و نه مانع می‌شود.
دومین دیدگاه پیشرفت و توسعه را در تقابل با فقه می‌داند. مثلا اگر کشوری بخواهد صنعت توریسم را گسترش بدهد، باید اصول فقه را کنار بگذارد. دیدگاه سوم مبنی بر این است که احکام دینی و فقهی، می‌توانند با پیشرفت و توسعه هم‌خوانی داشته باشند و اگر هم در مواردی ناسازگاری است، یا باید در الگوی توسعه تغییر داده شود یا در احکام. اگر نه اسلام ذاتا با پیشرفت مشکلی ندارد و تأکید من بر این دیدگاه است.
وی در ادامه افزود: مسائل مشترکی بین شریعت و پیشرفت وجود دارد که هم برای فقه اهمیت دارد و هم برای ترسیم الگویی برای پیشرفت. این دو در یک جامعه اسلامی نمی‌توانند نسبت به یگدیگر بی‌تفاوت باشند. مثلا یک جامعه پیشرفته نمی‌تواند رفاه مردم را نادیده بگیرد. فقه هم در اینجا مدعی است، راهکار دارد و آن بهره از زکات برای تأمین نیاز فقراست و آن هم بر پایه ملاک خط فقری که اسلام آن را مشخص کرد که متأسفانه، امروزه به آن توجهی نمی‌شود. فقیر بودن ملاک‌های زیادی دارد و تنها به گرسنگی و نداشتن لباس مربوط نمی‌شود، خانه وضعیت تحصیل وضعیت تفریح و... می‌توانند از ملاک‌های فقر باشند. به هر روی، وجود فقیر در یک جامعه، دلیلی است بر رعایت نکردن حقوق آن مردم فقیر توسط اغنیا.
سروش محلاتی در ادمه گفت: الگوی پیشرفت اسلامی ـ ایرانی، ارایه کردن بدون همراهی فقه و احکام متناسب با این موضوع امکان‌پذیر نیست و از آنجایی که ما هنوز موفق به بیرون آوردن مفاهیم متناسب با این الگو از فقه نشده‌ایم، به نظر من، وظیفه ما امروز طراحی یک الگوی جدید نیست. وظیفه ما این است که الگوهایی را که در جهان هست، بشناسیم و با بررسی و نقد عالمانه آنها، به اصلاح آنها بپردازیم و از آنها در جهت پیشرفت خود استفاده کنیم.
محسن اسماعیلی: مشارکت عمومی شاخصه پیشرفت الگوی اسلامی ـ ایرانی
رییس دانشکده حقوق دانشگاه امام صادق(ع) گفت: مشارکت عمومی شاخصه پیشرفت الگوی اسلامی ـ ایرانی است و اگر ما می‌خواهیم الگوی اسلامی ـ ایرانی را تعیین کنیم، محور و هدف آن توجه به نقش انسان است.
دکتر محسن اسماعیلی در سومین روز از ششمین همایش جوان ایرانی ـ پرسش امروزی اظهار داشت: نحوه رویارویی متفکران مسلمان با مقولات جهان امروز متفاوت است. گروهی از متفکران در دنیای اسلام بر این باورند ما در برابر اینها باید یا موضع تسلیم مطلق و یا موضع نفی مطلق داشته باشیم. یک نگاه به توسعه و حقوق بشر و این مفاهیم است که وابسته کردن این مفاهیم به فلسفه غربی تحریف مفاهیم اسلامی است.
مردم ایران بر سر دوراهی هستند، یا باید آنها را بپذیرند، یا آنها را رد کنند. نگاه دومی که وجود دارد خطرناک‌تر از نگاه اول است؛ این که ما این مفاهیم را می‌پذیریم اما اسلام را به گونه ای توجیه می‌کنیم که با این مفاهیم سازگار باشد. می‌توان نام این را یک برخورد التقاطی و دوگانه با فرهنگ غربی دانست. چنین موضعی، راه را برای تحریف حقایق و گذشته دین و آیین باز می‌کند.
گویا، هیچ کدام از این دو شیوه پسندیده جوان ایرانی نیست. شیوه درست این است که نه در مقابل مدل غربی تسلیم باشیم و نه تلاش کنیم به مفاهیم آنها رنگ و لعاب اسلامی بدهیم.
عضو حقوقدان شورای نگهبان با بیان اینکه ایران دارای تمدنی کهن است، ادامه داد: همه جهان در برابر تمدن ما، سر تسلیم فرو می‌آورند، ولی هیچ گاه، ما مدعی ارایه یک الگوی جدید نبوده‌ایم. با انقلاب 57 ما اعلام کردیم الگوی جدیدی برای پیشرفت داریم که مبتنی بر اسلام است. این ادعا باید در عمل آزمون پس دهد و ما اکنون در حال پس دادن این آزمون هستیم. اگر ما نتوانیم در عمل این الگو را نشان دهیم، ادعای ما پوچ است.
اسماعیلی با ارایه تعریفی از سکولاریسم، مبنی بر اینکه سکولاریسم یعنی جدایی دین از صحنه اداره جامعه و محدود کردن قلمرو دین، اظهار داشت: شهید مطهری سکولاریسم را این گونه تعریف کردند که پیدایش سکولاریسم در جهان غرب معلول عملکرد بد و تفسیر غیر منطقی کلیسا از حقوق انسان است و می‌گفتند، کسانی که درد دین داشتند، چاره‌ای جز این ندیدند که بگویند، کلیسا در جای خودش و کاخ در جای خودش تا این سایه قداست برداشته شود و انسان‌ها بتوانند حرف‌هایشان را بزنند تا هر حرکتی را به پای دین ننویسند. این کارشناس با تأکید بر نقش انسان در این الگو خاطرنشان کرد: هدف توسعه و دورنمای الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت باید احیای محور انسانی باشد، یکی از اشتباهات غرب در این است که انسان در مدل غربی، محور نیست و به همین دلیل، ما در الگوی پیشرفتمان هیچ‌گاه منحصر به تکنولوژی و مالیات نمی‌شویم.
وی با اشاره به این که قرآن از یکسری تمدن‌های بشری پیش از اسلام یاد می‌کند، گفت: پیش از آمدن اسلام، بشر چنان دارای توسعه بوده که ما هنوز به پای توسعه آنها نرسیدیم. در جای دیگر قرآن می‌فرماید، در میان همه احکام الهی یک حکم از همه احکام بالاتر و آن حرمت انسان‌هاست که هم‌سنگ و همراه توحید است. حقوق انسان و حقوق بشر فارغ از اینکه چه دینی دارد، مهم است و این افتخاری است که ما می‌توانیم به جهان ارایه کنیم.
مهدی گلشنی: برای پیشرفت در علم باید در راستای نوآوری، تولید علم و رفع نیازهای کشور گام برداریم
در ادامه، استاد فیزیک دانشگاه شریف در ششمین دوره همایش فکری جوان ایرانی، پرسش‌های امروزی پس از مقایسه جریان‌شناسی پیشرفت علم در جهان اسلام غرب وضعیت علمی جهان اسلام در عصر حاضر و گذشته را نیز مقایسه کرد و گفت: ما در اسلام شاهد سلطه ششصد ساله مسلمانان در تولید علم بوده‌ایم و این به دلیل تشویق قرآن و سنت به مطالعه طبعیت بوده و این امر در احادیث تأکید شده است؛ مثلا در حدیث گفته شده علم، گمشده مومن است که باید آن را پیدا کند، ولو اینکه در دست مشرکان باشد؛ بنابراین، مسلمانان برای به دست آوردن علم، به هر جا سفر کرده‌اند، از طرفی ما شاهد حاکمیت روح تسامح در آن دوره بوده‌ایم.
در دوره شکوفایی، مسلمانان در حوزه علم تبادل افکار بین مسلمانان وجود داشته و آنها نظرات یگدیگر را تحمل و نقد عالمانه کرده‌اند. در آن دوره، پرسیده می‌شده و سیستم باز بوده و مهمترین نکته ای که در آن دوره بوده، سختکوشی و پرهیز از تقلید کورکورانه بوده. اما اکنون این گونه نیست و ما این سختکوشی را در غرب می‌بینیم اما در مسلمانان خیر.
از سویی، ما هم اکنون جامعیت علم اسلامی را نداریم و شاهد باریک بینی متخصصان شده‌ایم؛ به این معنا که اصلا به علوم دیگر اعتنا ندارند، در صورتی که این نگرش وسیع باعث تمدن اسلامی شد.
دکتر مهدی گلشنی ادامه گفت: پس از حمله مغول، ظهور تصوف، جنگل‌های داخلی مسلمانان، ظهور متکلمین اشعری و... این تمدن درخشان دچار انحطاط شد و جامعه ایران به خوابی فرو رفت که تا زمان فتحعلی شاه ادامه داشت. در آن زمان بود که روس‌ها به ایران حمله کردند و ایرانی‌ها دریافتند که سلاح ندارند و از کشورهای دیگر و بسیار عقب هستند؛ بنابراین، از آن زمان به بعد، علم با همه ضمایم به جهان اسلام راه پیدا کرد.
وی افزود: در آن زمان، حس‌گرایی و تجربه‌گرایی دیدگاه‌های مطرح بودند و عینا هم به ما منتقل شد، اما متأسفانه، اکنون با وجود این که این دیدگاه‌ها در اروپا و آمریکا مورد سوال است، می بینیم که بر محیط علمی دانشگاه‌های ما چنین دیدگاهی حاکم است.
وی در ادامه گفت: ما در آن زمان در عرصه علم، تنها به تقلید پرداختیم و اصلاً به فکر تولید نبودیم، حتی حالا هم بیشتر مدرک‌گرا هستیم و به آمار و ارقام مربوط به تعداد مقالات و فارغ‌التحصیلان تأکید داریم و مقولهای به نام کیفیت را کاملاً از یاد برده‌ایم. این گونه است که کشور کره که سی سال پیش از این از ما عقب مانده‌تر بود، حالا پیشرفت بسیار بیشتری نسبت به ما دارد.
گلشنی، وضعیت علمی امروز کشور را این گونه تعریف کرد: در نگرشی به علم سه دیدگاه حاکم است: توجه به طبیعت به جهت لذت بردن و این که فطرت انسان به دنبال کشف جهان است. دوم آن که دیدگاهی توصیه ما را به کسب علم برای ساختن خود انسان و جامعه انسانی تشویق می‌کند.
سوم دیدگاهی که اکنون حاکم است و افزون بر فرم طبیعتی به دنبال به دست آوردن قدرت و ثروت هم هست و هم اکنون این دیدگاه در جهان غرب حاکمیت دارد؛ اما حال دیدگاه علمی حاکم در کشور ما برای لذت به دست آمده از علم است و نه متاسفانه، در راستای به دست آوردن قدرت و ثروت.
آیا واقعاً تعداد مقالات، واقعاً گویای سطح علمی کشور ماست؛ آن هم مقالاتی که در مجله‌های درجه دو و سه چاپ می‌شوند و برای تولید علم و رفع نیازهای کشور و دنیا نیستند؟
خیر.
برنده جایزه علم و دین تمپلتون در ادامه گفت: ما باید هم اکنون در دو جهت گام برداریم:
1ـ نوآوری در علم
2ـ تولید علم برای رفع نیازهای کشور.
واقعاً کدام نظریه از کشور ما به دنیا عرضه شده که سرمشق باشد. ما تبدیل به مشق‌نویس شده‌ایم و اصلاً برای رفع نیاز نیستیم. من حاضرم ثابت کنم که فعالیت‌های ما عمدتاً در این دو جهت نیست.
وی راهکارهایش را این‌گونه بیان کرد: ما باید به نخبگان اجازه نوآوری در عرصه علم را بدهیم. هم اکنون ما نخبگان را به راحتی از دست می‌دهیم و همه اینها به دلیل عدم ایجاد جاذبه برای فعالیت این نخبگان است، ولی رفع نیازهای کشور، نقدپذیر بودن و رعایت ادب اسلامی در نقد، توجه به کیفیت، گوش سپردن به حرف‌های متخصصان، توجه خود کارشناسان به مشکلات، داشتن بینش گسترده بر علم و فناوری، فعالیت بیشتر در زمینه علوم انسانی و بیرون شدن از این انزوایی که الان دچار آن هستیم، از نکاتی است که باید برای پیشرفت بیشتر به آنها توجه کنیم.
وی در پایان گفت: ما نیاز به یک تفکر سالم داریم و باید تلقی درستی از جهان و وضعیت خود داشته باشیم تا بتوانیم ادعای ساختن یک تمدن درخشان را کنیم.
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۴
انشاءلله افکار صحیح وتقریبا کامل آقای اسماعیلی پس از سی سال منجر به تحول در ساختار اداری وقوانین اقتصادی واجتماعی کشور بر اساس احکام اولیه اسلام با صادق دانستن مردم وحفظ حرمت وعزت ایشان شود با سلام انتظار من از سایت وزین تابناک آن است که سانسور نشود:
من نمی دانم که فایده این همه همایش ها و جشنواره های کیلویی برای جوانان چه بوده است؟آیا در بقیه نقاط دنیا هم ااز این همایشهای آبکی برگزار می کنند؟
این همایش ها تنها برای برگزار کنندگان و مجریان آن منفعت به بار می آورد و احتمالا پذیرایی آن خیلی می چسبد
واقعا از دل این همه همایش گوناگون مزخرف و رنگارنگ چه بیرون آمد که به درد جوانان این مملکت بخورد
واقعا برای خودمان متاسفم که باید به این چرندیات دلخوش باشیم!!!!
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.