سایه سنگین «مازاد عرضه» بر سر بازار نفت؛ از تنشهای یمن تا خیز تولید در آسیای میانه
به گزارش گروه انرژی تابناک: مشروح تحولات بازار انرژی جهان را میخوانید:
۱. بازار جهانی: نبرد «ترس» و «منطق» در تالارهای معاملاتی
قیمت نفت پس از یک جلسه معاملاتی پرتلاطم، روز سهشنبه با ثباتی نسبی بسته شد. معاملهگران در حال سبکسنگین کردن دو کفه ترازو بودند: از یک سو امیدها به صلح روسیه و اوکراین رنگ باخته و تنشها در یمن بالا گرفته، و از سوی دیگر شبح مازاد عرضه بر بازار سایه افکنده است.
● وضعیت تابلو: نفت برنت برای تحویل در ماه فوریه (که موعد انقضای آن سهشنبه بود) با افتی ناچیز (۲ سنت) در قیمت ۶۱.۹۲ دلار تثبیت شد. نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا (WTI) نیز با کاهشی ۱۳ سنتی (۰.۲۲ درصد) به ۵۷.۹۵ دلار در هر بشکه رسید.
● عوامل ژئوپلیتیک: روز دوشنبه قیمتها بیش از ۲ درصد رشد داشتند که ناشی از حملات هوایی عربستان در یمن و اتهام مسکو به کییف مبنی بر حمله به اقامتگاه ولادیمیر پوتین بود. تحلیلگران موسسه «تودور، پیکرینگ هولت» معتقدند این بنبستهای دیپلماتیک میتواند بار دیگر «حق بیم ریسک» (Risk Premium) را به قیمت کالاها بازگرداند.
● تحولات خاورمیانه: تنشها میان متحدان سابق در یمن بالا گرفته است. عربستان سعودی حملاتی را علیه آنچه «نیروهای خارجی حامی جداییطلبان جنوب» نامید، انجام داد. در واکنش، وزارت دفاع امارات متحده عربی ضمن ابراز ناامیدی از بیانیه سعودیها، اعلام کرد که مأموریت نیروهای خود در یمن را داوطلبانه پایان میدهد. همزمان، دونالد ترامپ هشدار داده است که در صورت تلاش تهران برای بازسازی برنامه هستهای یا موشکی، آمریکا ممکن است از حملات جدید علیه ایران حمایت کند.
● چشمانداز نزولی: با وجود حمایتهای مقطعی ناشی از محاصره نفتی ونزوئلا توسط آمریکا و توقف صادرات خط لوله خزر (CPC) به دلیل بدی آبوهوا، تحلیلگران بلندمدت بدبین هستند. «اد مایر»، تحلیلگر موسسه Marex، پیشبینی میکند که به دلیل «رشد مازاد نفت» قیمتها در سه ماهه اول سال ۲۰۲۶ روندی نزولی خواهند داشت.
۲. آسیای میانه: جهش خیرهکننده تولید در قزاقستان
دادههای تازه منتشر شده توسط اداره ملی آمار قزاقستان نشان میدهد که این کشور با قدرت در حال افزایش سهم خود در بازار انرژی است و ارقام تولید و مصرف داخلی رکوردهای جدیدی را ثبت کردهاند.
● آمار تولید: در بازه ۱۰ ماهه (ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۵)، قزاقستان موفق به تولید ۸۳.۶۱۴ میلیون تن نفت خام و میعانات گازی شده است که رشدی ۱۴.۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان میدهد.
● انقلاب در مصرف داخلی: نکته جالب توجه در این گزارش، جهش مصرف داخلی است. فروش نفت در بازار داخلی قزاقستان با رشدی ۵۲ درصدی به حدود ۲۱ میلیون تن رسیده است؛ عددی که نشاندهنده افزایش فعالیتهای صنعتی یا تغییر در سیاستهای توزیع سوخت این کشور است.
● تراز تجاری: صادرات نفت و فرآوردههای نفتی این کشور نیز با رشد ۵.۴ درصدی به ۶۲.۶ میلیون تن رسیده است. با این حال، ارزش کل تجارت خارجی قزاقستان در این دوره با کاهشی اندک به ۱۱۶ میلیارد دلار رسید که ناشی از کاهش ۴.۶ درصدی ارزش اسمی صادرات کلی کشور است.
۳. آفریقا: بازگشت «هجلیج»؛ تنفس مصنوعی به اقتصاد سودان جنوبی
پس از هفتهها التهاب، جوبا (پایتخت سودان جنوبی) آماده میشود تا تولید نفت در بزرگترین میدان نفتی خود، «هجلیج» را از سر بگیرد. این اتفاق پس از دستیابی به یک توافق امنیتی سهجانبه میان طرفهای درگیر جنگ داخلی سودان رخ داده است.
● اهمیت ماجرا: میدان هجلیج که روزانه حدود ۲۰ هزار بشکه تولید دارد و مرکز پردازش اصلی نفت سودان جنوبی است، در تاریخ ۸ دسامبر توسط نیروهای واکنش سریع سودان (RSF) تصرف و تولید آن متوقف شده بود. اقتصاد سودان جنوبی که ۹۰ درصد درآمدهایش به نفت وابسته است، بدون این میدان فلج میشود.
● جزئیات توافق: بر اساس توافقی که در ۱۱ دسامبر حاصل شد، نیروهای دفاعی سودان جنوبی به همراه ارتش سودان و نیروهای واکنش سریع، بهصورت مشترک امنیت این منطقه را تأمین خواهند کرد. تیمهای فنی برای راهاندازی مجدد چاهها به منطقه اعزام شدهاند.
● ضربه اقتصادی: توقف صادرات نفت در سالهای اخیر آسیب جبرانناپذیری به این کشور زده است. برآوردها نشان میدهد اقتصاد سودان جنوبی در سال ۲۰۲۵ به دلیل افت شدید تولید (از ۱۶۰ هزار بشکه به ۶۰ هزار بشکه در روز) حدود ۲۳.۸ درصد کوچکتر شده است. قطع کمکهای ایالات متحده در اوایل سال ۲۰۲۵ نیز فشار بر خدمات عمومی مانند بهداشت و آموزش را دوچندان کرده است.
۴. جریان نفت به غرب: کاهش صادرات عراق به ایالات متحده
اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) در گزارش هفتگی خود از تغییرات در سبد وارداتی ایالات متحده خبر داد که نشاندهنده کاهش سهم عراق در هفته گذشته است.
● افت صادرات عراق: میانگین صادرات نفت خام عراق به آمریکا در هفته گذشته به ۱۸۱ هزار بشکه در روز رسید. این رقم نشاندهنده کاهشی چشمگیر (۱۲۵ هزار بشکه) نسبت به هفته ماقبل است که صادرات عراق ۳۰۶ هزار بشکه در روز بود.
● وضعیت کلی واردات آمریکا: مجموع واردات نفت خام آمریکا از ۹ کشور کلیدی نیز با کاهش ۲۶۱ هزار بشکهای به ۵.۴۱ میلیون بشکه در روز رسید.
● جدول رقبای نفتی در آمریکا:
1. کانادا: ۳.۹۷۵ میلیون بشکه در روز (صدرنشین بلامنازع)
2. عربستان سعودی: ۳۱۰ هزار بشکه در روز
3. مکزیک: ۲۵۴ هزار بشکه در روز
4. عراق: ۱۸۱ هزار بشکه در روز
5. لیبی: ۱۷۵ هزار بشکه در روز
