با اجرای مصوبه جدید دولت، از ساعت صفر بامداد فردا ۲۲ آذر ۱۴۰۴، بنزین وارد مرحله تازهای از قیمتگذاری شده و نظام سهنرخی رسماً آغاز به کار می کند؛ تغییری که به گفته مسئولان، نقطه شروع اصلاح ساختار مصرف سوخت کشور و بازگرداندن ایران از جمع واردکنندگان به جمع صادرکنندگان بنزین است.
به گزارش تابناک به نقل از همشهری آنلاین؛ با تصمیم دولت از فردا سهمیه ۶۰لیتری با نرخ ۱۵۰۰تومان و سهمیه ۱۰۰لیتری با نرخ ۳۰۰۰تومان همچنان برقرار است و مصرف مازاد بر این میزان، با نرخ جدید ۵هزار تومانی محاسبه میشود.
این تصمیم، در کنار مجموعهای از سیاستهای مکمل، زندگی روزمره میلیونها راننده، مالکان خودرو، فعالان ناوگان حملونقل عمومی و کاربران سرویسهای اینترنتی را تحتتأثیر قرار میدهد. با این حال دولت تأکید دارد که هدف اصلی این طرح، جلوگیری از افزایش واردات، کاهش فشار بر بودجه عمومی و هدایت منابع بهسوی حمایتهای معیشتی و توسعه سوختهای پاک است.
بازهم سهمیهبندی با نرخ جدید
از بامداد فردا، نرخ ۵هزار تومانی برای سوختگیری با کارت جایگاه و نیز برای خودروهای فاقد سهمیه فعال شده است. خودروهای دارای پلاک دولتی (بهجز آمبولانسها)، خودروهای وارداتی، پلاک مناطق آزاد و خودروهای سواری نوشماره داخلی با ارزش بیش از یک میلیارد تومان، سهمیه یارانهای را از دست داده و سوخت خود را با نرخ جدید ۵هزار تومانی دریافت خواهند کرد.
در این میان، سهمیه خودروهای شخصی بنزینی همچنان ۶۰لیتر سهمیه اول و ۱۰۰لیتر سهمیه دوم باقی مانده و تغییری در قیمت آنها ایجاد نشده است. همچنین سهمیه عمومیها (تاکسی، وانت و…) بدون تغییر خواهد بود؛ هرچند سهمیه دوم خودروهای دوگانهسوز عمومی و شخصی ۵۰درصد کاهش یافته تا مصرف سوخت آنها به سمت سیانجی هدایت شود.
سازوکار مدیریت مصرف بنزین
افزایش فاصله میان تولید و مصرف بنزین، اصلیترین علت آغاز طرح سهنرخی عنوان میشود. مصرف روزانه ۱۳۵میلیون لیتر بنزین در کشور در برابر تولید ۱۱۰میلیون لیتری، دولت را با نیاز چندمیلیارددلاری واردات روبهرو کرده است. ارزش هر لیتر بنزین وارداتی حدود ۶۶هزار تومان و هزینه تولید داخلی آن نزدیک ۱۰هزار تومان برآورد میشود؛ رقمی که نشان میدهد حتی در نرخ ۵هزار تومانی نیز دولت همچنان بخش عمده هزینه سوخت را پرداخت میکند. به همین دلیل، سیاستگذاران این تغییر را اقدامی ضروری برای حفظ منابع ملی، کاهش قاچاق و ایجاد شفافیت در مصرف میدانند.
برآورد کارشناسان نیز نشان میدهد بیشتر خودروها با سهمیه مجموع ۱۶۰لیتر نیاز ماهانه خود را تأمین میکنند و اثر تورمی اجرای این مصوبه نیز حدود ۲دهم درصد تخمین زده شده است. دولت اعلام کرده است عواید حاصل از این اصلاحات، صرف ارائه کالابرگ و تقویت حمایتهای معیشتی خواهد شد.
فرجام بنزین تاکسیهای اینترنتی
در طرح جدید، برای رانندگان سکوهای اینترنتی سهمیه اعتباری جداگانهای درنظر گرفته شده است: ۲۰۰لیتر برای خودروهای بنزینی، ۹۵لیتر برای دوگانهسوزها و ۴۰لیتر برای موتورسیکلتها. قرار است مابهالتفاوت نرخ ۳هزار و ۵هزار تومانی پس از ثبت پیمایش بهحساب آنها واریز شود و در مقابل، شرکتهای اینترنتی نیز تعهد کردهاند که افزایش قیمت کرایه نداشته باشند.
از سوی دیگر، سقف ذخیرهسازی بنزین سهمیه ۱۵۰۰تومانی همچنان ۶ماه تعیین شده و خودروها تنها میتوانند حداکثر ۳۶۰لیتر سهمیه یارانهای در کارت خود نگه دارند.
سیانجی؛ سوخت جایگزین
یکی از ستونهای اصلی برنامه مدیریت مصرف، احیای جایگاه سیانجی است که سهم آن در سبد سوخت سبک کشور طی ۴سال اخیر از ۲۱درصد به حدود ۱۱درصد کاهش یافته است. دولت در واکنش، طرح گسترده تبدیل رایگان خودروهای بنزینی به دوگانهسوز را آغاز کرده و هزینه تبدیل را بهطور کامل برعهده گرفته است.
در حال حاضر بیش از ۲۳۶۵جایگاه فعال سیانجی در کشور وجود دارد و ظرفیت آنها تا ۴۰میلیون مترمکعب در روز میرسد، اما تنها نیمی از این ظرفیت مورد استفاده قرار میگیرد. برآوردها نشان میدهد بازگشت مصرف به سطح گذشته، میتواند سالانه حدود ۱.۸میلیارد دلار صرفهجویی ایجاد کند.
دولت علاوه بر صدور مجوز ایجاد جایگاههای الپیجی در نزدیکی پالایشگاهها، با خودروسازان داخلی نیز برای افزایش تولید خودروهای دوگانهسوز قراردادهایی منعقد کرده است. تنها در یک سال گذشته، قرارداد تولید ۵۵هزار دستگاه خودروی دوگانهسوز و چندین قرارداد جدید دیگر امضا شده که میتواند مجموعا سالانه نزدیک به ۵۰۰ میلیون لیتر صرفهجویی در بنزین ایجاد کند.
اصلاحات مکمل برای عبور از ناترازی
سیاستهای مکمل دولت شامل اجازه واردات خودروهای برقی و هیبریدی با تعرفههای ترجیحی، آزادسازی واردات برای ایرانیان خارج از کشور بدون الزام منشأ ارز، و الزام خودروسازان داخلی به بهبود موتورهای کممصرف است.
مجموع این اقدامات در کنار بهبود کیفیت سوخت نیروگاهی، قرار است مسیر انرژی کشور را به سمت کاهش آلایندگی، افزایش بهرهوری و مدیریت پایدار مصرف سوق دهد.
آغاز مسیر تازه در اقتصاد سوخت
نظام سهنرخی بنزین اگرچه برای بخشی از جامعه تغییری ملموس در هزینههای روزمره ایجاد میکند، اما در نگاه کلان، نخستین گام عملی دولت در مدیریت مصرف و کاهش فشار بودجهای است. این تغییر میتواند آینده مصرف سوخت کشور را دگرگون و بهجای واردات چندمیلیارددلاری سالانه، ظرفیت صادرات فرآوردهها را تقویت کند.
دولت امیدوار است با اجرای دقیق این طرح و توسعه سوختهای پاک، ایران طی سالهای آینده به نقطه تعادل میان تولید و مصرف برسد و وابستگی به واردات بنزین متوقف شود.
۱۳۵میلیون لیتر = مصرف روزانه بنزین
۱۱۰میلیون لیتر = تولید روزانه بنزین
۶میلیارد دلار = نیاز به واردات بنزین در طول سال
۶۶هزار تومان = قیمت بنزین وارداتی
۱۰هزار تومان = هزینه تمامشده بنزین داخلی
