به گزارش تابناک به نقل از میزان؛ در سالهای اخیر، افزایش پروندههای مرتبط با نزاعهای خیابانی و استفاده از چاقو باعث شده که موضوع «جرم چاقوکشی» به یکی از مباحث مهم حقوق کیفری تبدیل شود. قانونگذار برای پیشگیری از ناامنی اجتماعی، مجموعهای از مواد قانونی را در خصوص استفاده از چاقو تدوین کرده است؛ از ماده ۶۱۷ گرفته تا مقررات مرتبط با محاربه و دفاع مشروع.
جرم چاقوکشی چیست؟ تعریف قانونی و مصادیق
مطابق ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، هر فردی که با چاقو یا هر سلاح دیگری قدرتنمایی، تهدید، مزاحمت، اخاذی یا درگیری فیزیکی ایجاد کند، حتی اگر آسیبی وارد نکند، مرتکب جرم چاقوکشی شده است.
این جرم مصادیق گسترده دارد، از جمله:
تهدید دیگران با چاقو
بیرون آوردن چاقو برای قدرتنمایی
مزاحمت خیابانی با سلاح سرد
اخاذی و مطالبه مال از طریق تهدید
گلاویز شدن همراه با چاقو
این جرم فقط با «زخمی کردن» تشکیل نمیشود؛ صرف کشیدن چاقو نیز جرم است.
مجازات جرم چاقوکشی طبق قانون
بر اساس ماده ۶۱۷، در صورتی که رفتار مرتکب «محاربه» نباشد، مجازات آن عبارت است از:
حبس از ۶ ماه تا ۲ سال
تا ۷۴ ضربه شلاق.
اما اگر چاقوکشی منجر به موارد زیر شود، مجازات شدیدتر است:
قتل عمد - قصاص
قتل غیرعمد - دیه
ایراد ضرب و جرح عمدی - دیه + حبس/شلاق
چه زمانی چاقوکشی محاربه محسوب میشود؟
مطابق ماده ۲۷۹، اگر فرد با چاقو قصد جان، مال یا ایجاد رعب و وحشت عمومی داشته باشد، موضوع تبدیل به محاربه میشود.
مجازات محاربه (ماده ۲۸۲):
اعدام
صلب
قطع دست راست و پای چپ
نفی بلد
دفاع مشروع در پروندههای چاقوکشی، چه زمانی مجازات ندارد؟
بر اساس ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی، اگر شخص برای دفاع از جان، مال، ناموس یا دفاع از دیگری و در برابر خطری واقعی یا قریبالوقوع مجبور به استفاده از چاقو شود، جرم محسوب نمیشود.
شرایط دفاع مشروع:
خطر واقعی باشد، نه خیالی
راه دیگری برای دفع خطر وجود نداشته باشد
دفاع متناسب با خطر باشد
جرم چاقوکشی؛ غیرقابل گذشت حتی با رضایت شاکی
قانونگذار این جرم را به دلیل ایجاد ناامنی اجتماعی غیرقابل گذشت اعلام کرده است.
حتی اگر شاکی رضایت بدهد، پرونده بسته نمیشود
دادستان به عنوان مدعیالعموم پرونده را پیگیری میکند
البته رضایت میتواند تخفیف مجازات به همراه داشته باشد.
مجازات چاقوکشی برای افراد زیر ۱۸ سال
۹ تا ۱۵ سال
مطابق ماده ۸۸:
اخطار و تذکر
اخذ تعهد کتبی
یا نگهداری در کانون اصلاح و تربیت
۱۵ تا ۱۸ سال
چاقوکشی درجه ۱ تا ۳ - ۲ تا ۵ سال کانون
درجات ۴ - یک تا سه سال
درجه ۵ - ۳ ماه تا یک سال کانون یا جزای نقدی یا خدمات عمومی
درجات ۷ و ۸ - جزای نقدی سبک
محاربه یا قصاص توسط نوجوان؟
اگر زیر ۱۵ سال باشد، طبق ماده ۸۸ به حد مجازات حدی یا قصاص محکوم نمیشود و فقط اقدامات آموزشی و تربیتی اعمال میگردد.
چگونه جرم چاقوکشی اثبات میشود؟
مطابق ماده ۱۶۰، ادله اثبات عبارتند از:
اقرار
شهادت شهود
علم قاضی
سوگند (در موارد خاص)
علم قاضی میتواند بر پایه:
فیلم دوربینها
گزارش پلیس
آثار جراحت
اسلحه بهدستآمده
اظهارات طرفین
نمونه موارد تشدید و تخفیف مجازات در چاقوکشی:
تشدید:
تکرار جرم
استفاده از چاقو در اماکن عمومی
ایجاد رعب دستهجمعی
همراه بودن با الکل یا مواد
تخفیف:
ندامت و همکاری
رضایت شاکی خصوصی
حسن سابقه
شرایط سنی یا روانی
چاقوکشی یکی از جرایم حساس و خطرناک است که حتی بدون وقوع جراحت نیز جرم مستقل و قابل مجازات محسوب میشود. قانونگذار برای پیشگیری از تهدید و ناامنی، این جرم را «غیرقابل گذشت» و در موارد تهدیدآمیز، مشمول حبس، شلاق و حتی مجازاتهای حدی دانسته است.
