
عباس عراقچی وزیر خارجه ایران در کنفرانس بینالمللی «حقوق بینالملل تحت تهاجم، تجاوز و دفاع» در مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه گفت: اکنون درخواست برای مذاکره مجددا شروع شده است.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا روز شنبه ۲۴ آبان در اظهاراتی مدعی شده است: «۲۲ سال بود که آنها میخواستند این کار را انجام دهند، هیچ رئیسجمهوری جرات انجام این کار را نداشت، ما این کار را کردیم و ایران در جایگاه متفاوتی قرار دارد. ضمناً، ایران هم میخواهد برای یک توافق مذاکره کند، همه اکنون میخواهند با ما مذاکره کنند.»
این ادعاها در حالی است که امروز یک شنبه ۲۵ آبان عباس عراقچی وزیر خارجه ایران در کنفرانس بینالمللی «حقوق بینالملل تحت تهاجم، تجاوز و دفاع» در مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه گفت: اکنون درخواست برای مذاکره مجددا شروع شده است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا دیپلماسی کاملا از بین رفته است؟ گفت: حمله نظامی اخیر به ایران به نوعی حمله به دیپلماسی بود. اولین موشکی که از سوی آمریکا و اسرائیل شلیک شد، به میز مذاکرات ایران و آمریکا برخورد کرد. ولی از طرف دیگر همین جنگ نشان داد که هیچ راهی جز دیپلماسی وجود ندارد. آنچه مقصود رژیم اسرائیل و آمریکا از این جنگ بود، محقق نشد و آمریکا و اسرائیل به هیچ یک از اهدافشان نرسیدند بلکه با شکست مواجه شدند. اگر هدف آنها از بین بردن برنامه هستهای ایران بود موفق نشدند.
وی افزود: بارها گفتهام که تأسیسات ممکن است تخریب شوند و تجهیزات ممکن است از بین برود، اما تکنولوژی از طریق بمباران هوایی از بین نمیرود و از آن مهمتر، اراده ملتها از طریق بمباران هوایی از بین نمیرود.
رئیس دستگاه دیپلماسی بیان کرد: تأسیسات ما تخریب شده، اما تکنولوژی ما سرجاست و اراده ما حتی محکمتر شده است. اکنون نیز درخواست برای مذاکره مجدداً شروع شده و این طبیعی است. زیرا به آنچه در مورد برنامه هستهای ایران از طریق حمله نظامی میخواستند نرسیدند و این همان حرفی بود که ما بارها گفته بودیم که موضوع هستهای ایران راهحل نظامی ندارد. آن را امتحان کردند و متوجه شدند که این راهحل، راهحل درستی نیست.
وی اضافه کرد:، اما برای مذاکره و دیپلماسی یک قاعده و یک مبنا وجود دارد. اینطور نیست که چیزی را که در جنگ به آن نرسیدهای را بتوانی در مذاکره به آن برسی و بتوانی خواستههای خودت را تحمیل کنی. اولین قدم در دیپلماسی و مذاکره این است که بپذیریم مذاکره با دیکتهکردن و زور گفتن تفاوت دارد. در مذاکره، داد و ستد و منافع متقابل مطرح است.
عراقچی افزود: اینگونه نیست که یک طرف بتواند به هر آنچه میخواهد برسد. مذاکره و دیپلماسی باید مبنای معقول و منطقی داشته باشد و با جدیت صورت گیرد.
وی گفت: اگر چنین شرایطی برای مذاکره به وجود بیاید جمهوری اسلامی ایران ثابت کرده که همواره برای مذاکره آماده است. ما هیچوقت میز مذاکره را ترک نکردهایم؛ همیشه طرفهای مقابل ما بودند که به میز مذاکره خیانت کردند. هم در توافق برجام در سال ۲۰۱۵، جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت مذاکره، با حسن نیت توافق و با حسن نیت اجرا کرد. ولی آمریکا بدون هیچ دلیلی، در حالی که ایران بهطور کامل به تعهدات خود پایبند بود، از برجام خارج شد و به دیپلماسی خیانت کرد، به توافقی که محصول دیپلماسی بود و همه دنیا آن را در سال ۲۰۱۵ جشن گرفته بود. به آن خیانت کرد و از آن خارج شد.
از سوی دیگر روز شنبه ۲۴ آبان نیز «فاطمه مهاجرانی» سخنگوی دولت در مصاحبه با شبکه المیادین گفت که جمهوری اسلامی ایران از سوی میانجیگران پیامهایی دریافت کرده است.
این تحولات در حالی است که سه کشور اروپایی قصد دارند در نشست آینده شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی پیش نویس قطعنامهای را ارائه کنند که با محوریت نگرانیها از فعالیتهای هستهای ایران تنظیم شده و خواستار محدودیتهای تازه و گزارشدهی مستمر درباره وضعیت ذخایر اورانیوم ایران است.
«تروئیکای اروپایی» شامل فرانسه، آلمان و انگلیس، پیشنویس قطعنامهای علیه ایران را آماده کردهاند که قرار است در نشست شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی از ۱۹ تا ۲۱ نوامبر (۲۸ تا ۳۰ آبان) ارائه شود.
این پیش نویس قطعنامه بر پایه گزارش اخیر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی تنظیم شده است که بر ضرورت دسترسی فوری آژانس به اطلاعات دقیق درباره ذخایر مواد هستهای اعلامشده ایران تاکید دارد.
در متن پیش نویس این قطعنامه آمده است که ایران بر اساس تصمیمات بینالمللی باز اعمال شده در سپتامبر ۲۰۲۵، موظف به تعلیق تمامی فعالیتهای مرتبط با غنیسازی و بازفرآوری از جمله تحقیق و توسعه و پروژههای مربوط به آب سنگین است.
همچنین از ایران خواسته شده است تا مطابق پروتکل الحاقی عمل کند و اطلاعات کامل درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده و تاسیسات تحت پادمان را در اختیار آژانس قرار دهد.
این پیش نویس هشت بند اصلی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
۱ - از مدیرکل [ آژانس بین المللی انرژی اتمی]خواسته میشود پیش از هر نشست عادی سهماهه شورای حکام، گزارشی درباره اجرای توافق پادمان ایران طبق معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای و همچنین اجرای مفاد تمامی قطعنامههای مرتبط شورای امنیت از جمله قطعنامههای ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) مطابق با رویههای گذشته ارائه کند.
۲ - از مدیرکل [ آژانس بین المللی انرژی اتمی]خواسته میشود اطمینان حاصل کند که گزارش مذکور در بند اول شامل اطلاعاتی درباره راستیآزمایی ذخایر اورانیوم ایران از جمله مکانها، مقادیر، اشکال شیمیایی، سطح غنیسازی و همچنین موجودی دستگاههای سانتریفیوژ و تجهیزات مرتبط باشد.
۳ - از مدیرکل [آژانس بین المللی انرژی اتمی]خواسته میشود گزارشهای ذکرشده در بندهای ۱ و ۲ را به طور همزمان مطابق با رویههای جاری در آژانس به شورای امنیت [سازمان ملل متحد]نیز ارائه دهد.
۴ - به نتیجهگیری مندرج در قطعنامه GOV/۲۰۲۵/۳۸ اشاره میکند که [مدعی است]ایران در چارچوب ماده ۱۲-ج اساسنامه، به توافق پادمان خود طبق معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای پایبند نیست.
این پیش نویس همچنین تاکید میکند (مدعی است) که ذخایر اورانیوم با غنای بالای ایران که همچنان در داخل کشور وجود دارد و بیش از پنج ماه است که توسط آژانس راستیآزمایی نشده و همچنان منبع نگرانی جدی و مسئلهای مرتبط با پایبندی ایران به توافق پادمان است، همانطور که در قطعنامه GOV/۲۰۲۵/۶۵ تشریح شده است.
۵ - ایران را ترغیب میکند که بدون تاخیر به تمامی تعهدات قانونی خود طبق قطعنامههای شورای امنیت مذکور پایبند باشد و از طریق ارائه اطلاعات و فراهم کردن دسترسیهایی که آژانس برای این منظور درخواست میکند، همکاری کامل و سریع با آژانس بینالمللی انرژی اتمی داشته باشد.
۶ - بار دیگر تاکید میکند که ایران باید به طور کامل و بدون هیچ قید و شرطی به توافق پادمان معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای از جمله با اجرای بند اصلاحشده ۳.۱ پایبند باشد تا آژانس بتواند بدون تاخیر اطلاعات دقیق درباره موجودی مواد هستهای و تاسیسات تحت پادمان در ایران دریافت کند و تمامی دسترسیهای لازم برای راستیآزمایی این اطلاعات در اختیار آژانس قرار گیرد.
۷ - از ایران میخواهد که به شدت به مفاد پروتکل الحاقی که در ۱۸ دسامبر ۲۰۰۳ امضا کرده، پایبند باشد و آن را به طور کامل و بدون تاخیر اجرا کند.
۸ - مقرر میدارد که بند «اجرای توافق پادمان معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای و مفاد مرتبط با قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل در جمهوری اسلامی ایران» بار دیگر از دوره عادی آینده در دستور کار قرار گیرد و از مدیرکل [آژانس بین المللی انرژی اتمی]میخواهد گزارشی در چارچوب این بند درباره اجرای این تصمیم به شورا ارائه کند.
«امیرسعید ایروانی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد روز جمعه به وقت محلی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سخنانی از مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی بهدلیل ارائه گزارش اخیر قدردانی کرد و گفت: با این حال، چنین گزارشهایی باید همواره حرفهای، مبتنی بر واقعیت و عاری از هرگونه تأثیرگذاری سیاسی باقی بمانند؛ {چراکه} اعتبار آژانس بهطور کامل به بیطرفی آنها وابسته است.
سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد تاکید کرد: ایران هرگز در برابر تهدید یا اجبار تسلیم نخواهد شد. پاسخ ما تنها به احترام، قانونمداری و برابری است و تجاوز نظامی و تروریسم اقتصادی هرگز ایران را وادار نخواهد کرد که از حقوق مشروع خود چشمپوشی کند.
خبرنگار روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال لارنس نورمن در رشته پیامی در ایکس در پاسخ به این سوال که آیا احتمال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل بعد از نشست این هفته شورای حکام آژانس وجود دارد و چرا او آن را غیرمحتمل میداند، پاسخ داد «میدانم که این موضوع خیلی بعید است. در برنامه نیست».
وی افزود «همانطور که گزارش داده بودم، قبلاً در دست بررسی بود، اما حالا دیگر نیست. هفته آینده (این هفته در تقویم ایران) یک قطعنامه چهارجانبه (آمریکا و تروئیکای اروپایی) وجود خواهد داشت که برای گروسی در مورد الزامات گزارشدهی شفافیت بیشتری ایجاد میکند (باید چه نوع گزارشهایی درباره ایران ارائه شود) و ایران را بهخاطر عدم همکاری با آژانس سرزنش خواهد کرد».
خبرنگار آمریکایی در ادامه گفت که «اما به نظر میرسد که جو حاکم این است که بیایید به کمی دیپلماسی زمان بدهیم. درگیری ژوئن (حمله اسرائیل و آمریکا به تاسیسات هستهای ایران) هنوز تازه است، پس فعلاً تنش را بالا نبریم؛ بنابراین فعلاً نه ارجاعی به شورای امنیت در کار خواهد بود و نه قطعنامهای درباره عدم پایبندی. با این حال این وضعیت برای همیشه ادامه نخواهد داشت».
نورمن همچنین با عنوان «یادآوری» گفت که در حال حاضر دو گزینه در شورای امنیت برای سه کشور اروپایی وجود دارد که میتوان آنها را ترکیب هم کرد: ارجاع به شورای امنیت بهدلیل «عدم پایبندی ایران در تحقیقات پادمانی درباره مواد هستهای اعلامنشده و دیگری، عدم گزارشدهی ایران و ندادن دسترسی به آژانس از ماه ژوئن؛ هر دو گزینه قابلیت فشار و پیگیری دارند».
وی افزود «اما تصمیم این است که از هفته آینده (این هفته) روند تشدید فشار آغاز نشود. حدس میزنم اگر در چند ماه آینده تغییری در دسترسی آژانس به ایران و گزارشدهی ایران ایجاد نشود، این موضوع میتواند تغییر کند».
به گزارش تابناک، بر این اساس آژانس در حالی از ایران میخواهد که مطابق پروتکل الحاقی عمل کند و اطلاعات کامل درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده و تاسیسات تحت پادمان را در اختیار آژانس قرار دهد که عباس عراقچی ویز خارجه ایران در گفتوگو با الجزیره گفته بود: ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد «زیر آوار است و به آن دست نزدهایم و تا زمانی که شرایطش مهیا نشود، قصد خارج کردن آن از زیر آوار را نداریم.»
عراقچی همچنین افزود، «اطلاعی نداریم از این میزان ۴۰۰ کیلو چه مقدارش سالم است و چه مقدارش از بین رفته، اما همانجایی است که قبل از حمله بود.»
لازم به ذکر است با پایان دوره قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، موضوع ایران از دستورکار برجامی در جلسات شورای حکام خارج شده است و طبق برنامه منتشره دبیرخانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی، تنها در چارچوب توافقنامههای پادمانی پیگیری خواهد شد.
دبیرخانه آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرده است که نشست شورای حکام چهارشنبه در ۲۸ آبان ۱۴۰۴ در وین برگزار میشود و مباحث آن شامل موضوعاتی نظیر عضویت کشورها، گزارش همکاریهای فنی، ایمنی و حملونقل مواد رادیواکتیو، وضعیت راستیآزمایی در کرهشمالی و سوریه، پرونده پیشرانه هستهای در استرالیا و برزیل، و همچنین اجرای توافقنامههای پادمانی کشورهای عضو از جمله ایران خواهد بود.
در این دستورکار دیگر اشارهای به قطعنامه ۲۲۳۱ و تعهدات برجامی نشده و نام ایران تنها در بخش توافقنامه پادمان آمده است؛ که نشان میدهد پیگیری مسائل مربوط به برجام از دستور کار شورای حکام کنار گذاشته شده است.
بر اساس توافق هستهای ایران موسوم به برجام و بند عملیاتی ۸ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، تمامی مفاد آن پس از (روز انتقالی) ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) خاتمه یافت و ایران، چین و روسیه پس از فرارسیدن این موعد انقضا، اعلام کردند که تمامی محدودیتهای مرتبط با برنامه هستهای ایران به پایان رسیده و مفاد قطعنامههای پیشین لغو شده است.
پس از جنگ ۱۲ روزه، تروئیکای اروپایی (انگلیس، آلمان و فرانسه) با همراهی آمریکا، ۲۸ سپتامبر برابر با ۶ مهر ماه مکانیسم پسگشت (اسنپبک) را فعال و در جهت احیای ۶ قطعنامه لغو شده پیشین شورای امنیت تلاش کردند و مدعی هستند که این قطعنامهها برقرار شده و این دوگانگی، شکاف و آشفتگی حقوقی تازهای در برداشتهای ارائهشده به شورای امنیت ایجاد کرده است.
به گزارش تابناک، این تحولات نشان میدهد که آمریکا همچنان بر «دیپلماسی اجبار» تاکید دارد و در عین فعال کردن اهرمهای دیگر فشار علیه ایران خواهان مذاکره تحت فشار است تا بتواند امتیازات لازم را از ایران بگیرد. این در حالی است که ایران بر گفتوگوی عادلانه و از موضع برابر و براساس قاعده برد-برد و منافع متقابل تاکید دارد.