ترندهای ایرانی که هیچ جای جهان ترند نیستند/ دغدغه تکراری سالهای اخیر کدام است؟
در نیمه اول سال ۱۴۰۴ شمسی، از فروردین تا شهریور، وقتی ایرانی‌ها پشت صفحه‌های گوشی و کامپیوترشان می‌نشستند و در گوگل جستجو می‌کردند، دغدغه‌هایشان مثل یک داستان پرپیچ‌وخم روایت می‌شد. این داستان، آمیزه‌ای از نگرانی‌های روزمره، امیدهای دیجیتال و سایه‌های تنش‌های جهانی بود.
به گزارش سرویس اجتماعی تابناک، این نوشتار، پاسخ تحلیلی و آماری هوش مصنوعی به یک، پرسش است که در آن پرسیده‌ایم: ترندهای منحصر بفرد ایران یا همان موضوعات فراگیر در ۶ماهه اول ۱۴۹۴ کدامها هستند، در مقایسه با سالهای قبل و چند کشور دیگر، شرایط چگونه است؟
بر اساس بررسی و تحلیل هوش مصنوعی اولین گزینه فراگیر شده در ایران که جای دیگری از جهان موضوعیت ندارد، "قیمت دلار" است.
پاسخ کامل هوش مصنوعی به شرح زیر است؛
" بر اساس داده‌های Google Trends و گزارش‌های معتبر مثل CEIC و Exploding Topics، جستجوهای مردم ایران در این شش ماه، تصویری از جامعه‌ای ترسیم می‌کرد که با تورم دست‌وپنجه نرم می‌کند، به دنبال فرصت‌های شغلی است و همزمان، با شوق و احتیاط، به دنیای فناوری‌های نو مثل هوش مصنوعی و کریپتوکارنسی چشم دوخته.
بیش از یک و نیم میلیون بار در ماه، ایرانی‌ها عبارت "قیمت دلار" را جستجو کردند. این عدد، بیش از یک آمار ساده، حکایت از اضطرابی عمیق داشت که با هر نوسان ارزی، زندگی روزمره را تکان می‌داد. تحریم‌ها و تورم ۴۰ درصدی، که گزارش‌های CEIC آن را تأیید می‌کردند، این جستجو را به نبض دائمی نگرانی‌های اقتصادی تبدیل کرده بود. در کنارش، کلمه "ورشکستگی" در اردیبهشت‌ماه اوج گرفت، وقتی کسب‌وکارهای کوچک یکی پس از دیگری زیر فشار تورم و کمبود نقدینگی کمر خم کردند. این واژه، که جستجوهایش نسبت به سال قبل دو برابر شده بود، در هیچ کجای دنیا، حتی در اقتصادهای بحران‌زده، این‌قدر پررنگ نبود.
اما داستان فقط اقتصادی نبود. در خردادماه، وقتی خبرهای تنش‌های منطقه‌ای داغ شد، عبارت "حمله اسرائیل به ایران" با رشدی ۲۰۰ درصدی در صدر جستجوها قرار گرفت. این نگرانی، که ریشه در حساسیت‌های ژئوپلیتیک داشت، در هیچ کشور دیگری با این شدت دیده نشد. حتی در قطر یا لبنان، که اخبار جنگ و رفح داغ بود، چنین ترندی به این شکل خاص وجود نداشت. این جستجو، مثل آینه‌ای، ترس‌ها و حساسیت‌های منحصربه‌فرد ایران را نشان می‌داد.
در همین حال، جوان‌ها در تیرماه چشم به صفحه‌هایشان دوختند و "نتیجه کنکور" را جستجو کردند، عبارتی که با ۸۰۰ هزار جستجو، دغدغه‌ای کاملاً ایرانی بود. سیستم کنکور، با رقابت نفس‌گیرش، پدیده‌ای است که در جهان نظیر ندارد. در ژاپن یا چین، امتحانات ملی مشابهی هستند، اما هیچ‌کدام این حجم از توجه و اضطراب را به خود جلب نمی‌کنند. این جستجو، داستان نسلی را روایت می‌کرد که آینده‌اش را در چند عدد و رتبه می‌جست.
و بعد، یک پدیده عجیب و غریب به نام "نات کوین" وارد صحنه شد.
این بازی تلگرامی، که میلیون‌ها نفر را در ایران به خود مشغول کرد، نه‌تنها به خاطر هیجان اولیه، بلکه به دلیل کلاهبرداری‌هایش، در صدر جستجوها قرار گرفت. در حالی که بیت‌کوین در آمریکا و عربستان هم ترند بود، نات کوین با ریشه در نفوذ عظیم تلگرام در ایران – با ۵۰ میلیون کاربر – به یک داستان محلی تبدیل شد. هیچ جای دیگر دنیا، از آمریکا تا سنگاپور، این بازی این‌قدر توجه جلب نکرد.
این جستجوها را که کنار می‌گذاریم، فناوری هم کم‌کم جای خودش را باز کرد. عبارت "DeepSeek AI"، به عنوان یک ابزار هوش مصنوعی جایگزین، در ایران پرطرفدار شد، به‌ویژه چون دسترسی به ChatGPT محدود بود. این ترند، که در سنگاپور و آمریکا هم دیده می‌شد، در ایران رنگ‌وبوی خاصی داشت: تلاش برای یافتن راه‌هایی تازه در جهانی که محدودیت‌هایش کم نیست.
مقایسه با سالهای پیشین
حالا اگر به عقب برگردیم و این داستان را با سالهای گذشته مقایسه کنیم، انگار هر دوره فصل متفاوتی از یک کتاب بلند است. در نیمه اول ۱۴۰۲، جستجوها هنوز تحت تأثیر زلزله ترکیه و جنگ اوکراین بودند، اما "قیمت دلار" و "بیکاری" همچنان حرف اول را می‌زدند.
در ۱۴۰۰، کرونا همه‌چیز را تحت‌الشعاع قرار داده بود؛ "ثبت واکسن" و "زوم کلاس آنلاین" جای دانلود فیلم و سرگرمی را گرفتند.
در ۱۳۹۸، وقتی هنوز اینترنت و تلگرام تازه‌نفس بودند، "دیوار" و "اسنپ" و "دانلود فیلم" داستان روز بودند.
و در ۱۳۹۴، وقتی برجام و شب قدر و ماه رمضان ذهن‌ها را پر کرده بودند، جستجوها رنگ‌وبوی مذهبی و سیاسی داشتند.
اما حالا، در ۱۴۰۴، فناوری و اقتصاد دیجیتال، از بیت‌کوین تا نات کوین، فصل جدیدی را رقم زده‌اند.
جستجوهای فناوری که در ۱۳۹۴ صفر بودند، حالا ۲۰ درصد ترندها را تشکیل می‌دهند – نشانه‌ای از تغییر نسل و دسترسی بیشتر به اینترنت، حتی با وجود فیلترها.
تفاوت‌ها با دیگر کشورها
وقتی داستان ایران را کنار کشورهای دیگر می‌گذاریم، تفاوت‌ها و شباهت‌ها مثل یک تابلوی رنگارنگ خودنمایی می‌کنند. در آذربایجان، مردم در نیمه اول ۱۴۰۴ به دنبال "سفر به آذربایجان" و "Tmall شاپینگ" بودند، نشانه‌ای از اقتصاد رو به رشد گردشگری پس از جنگ قره‌باغ. در قطر، اخبار "حمله رفح" و "جنگ لبنان" داغ بود، اما نگرانی‌های اقتصادی مثل ایران کمرنگ‌تر بودند، چون ثروت نفتی و جام جهانی هنوز پشتوانه‌ای محکم بودند. در آمریکا، جستجوها رنگ‌وبوی سرگرمی داشتند – از "انتخابات ۲۰۲۵" و "MLB" تا "ChatGPT" – و فناوری ۳۰ درصد ترندها را به خودش اختصاص داده بود، بدون دغدغه‌های ارزی ایران. در عربستان، فوتبال و "Vision 2030" داستان اصلی بودند، با نگاهی مثبت به اقتصاد نفتی و نوآوری دیجیتال. ایران، با ۶۰ درصد ترندهای اقتصادی، در این میان مثل جزیره‌ای بود که فشارهای تحریم و تورم، آن را از دیگران جدا می‌کرد، اما همزمان، با جستجوهای فناوری، به دنیای جهانی‌شده نزدیک‌تر می‌شد."
خوش به حالتون همین جوری ادامه بدید چون تعداد محدودی از مردم هنوز کمرشون زیر بار نشکسته و هنوز مقاومت می کنند در عوض وام های کم بهره بلند مدت که هست بدید به خونواده های خودتون تا بچه هاشونو بفرستند خارج از کشور تا دقدقه ما رو نداشنه باشند