قطعنامه روسیه و چین برای تمدید «اسنپ بک» رأی نیاورد؛ «ماشه» از یکشنبه فعال می‌شود/ بازگشت مجدد ایران به فصل ۷ منشور

روسیه و چین پیشنهاد کرده‌اند بازگشت تحریم‌های پیشین شورای امنیت درباره ایران تا اوایل بهار سال آینده به تعویق انداخته شود.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، جلسه شورای امنیت سازمان ملل درباره پیش‌نویس قطعنامه چین و روسیه جهت تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ و تعویق بازگشت تحریم‌ها علیه ایران(تمدید ضرب الاجل مکانیسم ماشه) برگزار شد و قطعنامه مذکور رأی لازم را کسب نکرد.

رئیس دوره‌ای شورای امنیت کره‌جنوبی است و پیش‌نویس قطعنامه را چین و روسیه به‌طور مشترک تهیه کرده بودند.

این دو کشور پیشنهاد کرده بودند بازگشت تحریم‌های پیشین شورای امنیت درباره ایران تا اوایل بهار سال آینده به تعویق انداخته شود.

روسیه: ایران همه اقدامات را انجام داده است تا همکاری کند

«دیمیتری پولیانسکی» معاون نماینده دائم روسیه در سازمان ملل در این نشست گفت: تروئیکای اروپایی بر اساس اطلاعات نادرست به ایران فشار وارد کرده است. ایران با آژانس همکاری کرده است.

وی افزود: ایران همه اقدامات را انجام داده است تا همکاری کند. معتقدم که کشورهای اروپایی باید به جای تشدید تنش، لغو تحریمها علیه ایران را تمدید کنند. این دیپلماسی نیست.

وی تأکید کرد:  اتفاق نظر درباره استفاده از مکانیسم ماشه وجود ندارد. روسیه و چین با تمدید قطعنامه یک راه حل به همه طرف ها ارایه می دهد. با رای به این قطعنامه به دیپلماسی پایندی خودتان را نشان می دهید.

چین: بیایید با هم کار کنیم به جای تقابل و درگیری راه گفت وگو را انتخاب کنیم

«گنگ شوآنگ» معاون نماینده دائم چین در سازمان ملل نیز در این جلسه یادآور شد: ایران از خود تعامل و نشانه های مثبت برای مذاکره با آمریکا  نشان داده است. هنوز فرصت برای دیپلماسی باقی است.

وی افزود: بیایید با هم کار کنیم به جای تقابل و درگیری راه گفت وگو را انتخاب کنیم.

نماینده چین گفت این کشور از پیشنهاد روسیه برای به تعویق انداختن اسنپ بک به مدت ۶ ماه حمایت می‌کند.

وی گفت ایران بارها صداقت و تمایل خود را برای همکاری و یافتن راه‌حل‌های دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای نشان داده است.

فرانسه: با پیشنهاد چین و روسیه مخالفیم 

نماینده فرانسه در جلسه شورای امنیت گفت که با پیشنهاد روسیه و چین برای تمدید مهلت بازگشت تحریم‌ها علیه ایران مخالف است. 

او ایران را به عدم ارائه پیشنهادات جدی متهم کرد و از اعضای شورای امنیت خواست به پیش‌نویس روسیه و چین رأی منفی بدهند. 

انگلیس: مذاکرات بی‌وقفه‌ای با ایران داشته‌ایم 

نماینده انگلیس مدعی شد که سه کشور اروپایی مذاکرات بی‌وقفه‌ای برای بازگرداندن ایران به تبعیت از مفاد توافق هسته‌ای داشته‌اند. 

او مدعی شد که انگلیس از راهکار دیپلماتیک برای حل و فصل مسائل برنامه هسته‌ای ایران حمایت می‌کند. 

قطعنامه پیشنهادی روسیه و چین رای نیاورد

۴ موافق (چین، روسیه، پاکستان و الجزایر)
۹ مخالف ( فرانسه، انگلیس، آمریکا، سیرالئون، اسلوونی، دانمارک، پاناما، سومالی و یونان)
۲ رای ممتنع (گویان و کره جنوبی)

ابراز خرسندی آمریکا از عدم تصویب قطعنامه روسیه و چین

نماینده آمریکا ضمن ابراز خرسندی از عدم تصویب قطعنامه پیشنهادی روسیه و چین برای تعویق ۶ ماهه تحریم‌ها علیه ایران مدعی شد که این تلاش با هدف سلب مسئولیت از ایران صورت گرفته است

پیشتر سیدعباس عراقچی وزیر خارجه ایران در پیامی در صفحه خود در یکی از شبکه‌های اجتماعی از اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد خواست در انجام وظایف خود مسئولانه عمل کنند و در کنار دیپلماسی، عدالت و حقوق بین‌الملل بایستید.

وزیر امورخارجه در پیام خود نوشت: بعدازظهر امروز، شورای امنیت سازمان ملل درباره پیش‌نویس قطعنامه‌ای برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ رای گیری خواهد کرد. این فرصتی کوتاه برای شورای امنیت است تا به رویارویی «نه» و به همکاری «آری» بگوید، و از این طریق زمان و فضای لازم را برای دیپلماسی فراهم کند.

این در حالی است که «یوهان واده‌فول» وزیر خارجه آلمان اعلام کرد که پس از شکست مذاکرات میان ایران و قدرت‌های اروپایی برای حل بن‌بست بر سر برنامه هسته‌ای تهران، تحریم‌های سازمان ملل دوباره علیه ایران اعمال می‌شود.

علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در گفتگویی مفصل با عوامل برنامه مستند «پی‌بی‌اس» آمریکا که به ایران سفر کرده بودند، در هشداری اظهار کرد: اگر مکانیسم ماشه اجرا شود، همکاری خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را پایان خواهیم داد.

ششم شهریورماه سال جاری ۳ کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) با ادعای عدم اجرای تعهدات ایران در برجام و عدم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نامه‌ای به شورای امنیت ارسال و فرآیند فعال سازی مکانیسم اسنپ‌بک (ماشه) و بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران که در سال ۲۰۱۵ به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام خاتمه یافته بودند، را کلید زدند که در صورت اجرا، تحریم‌های سازمان ملل به طور خودکار در تاریخ ششم مهر علیه ایران مجدداً وضع می‌شود.

بازگشت قطعنامه‌های شش گانه

طبق بند ۳۶‌A و ۳۷‌B برجام و بند ۱۱‌c و ۱۲ D قطعنامه ۲۲۳۱، اگر یکی از اعضای ۵+۱ ایران را ناقض تعهدات خود بداند، می‌تواند موضوع را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع دهد؛ در صورت عدم حل اختلاف موضوع طی ۳۰ الی ۳۵ روز به شورای امنیت ارجاع پیدا می‌کند. در صورتی که ظرف ۳۰ روز، شورای امنیت قطعنامه‌ای برای ادامه لغو تحریم‌ها صادر نکند، کلیه تحریم‌های سابق سازمان ملل متحد به‌طور خودکار بازمی‌گردند. این سازوکار که با عنوان «مکانیسم ماشه» شناخته می‌شود، نهایتاً ۶۵ روز پیش از ۲۶ مهر ۱۴۰۴ (یعنی از ۲۳ مرداد) قابل فعال‌سازی است، هرچند برخی تفاسیر حقوقی، این مهلت را تا ۲۷ شهریور نیز قابل تمدید می‌دانند.

اگر این روند به سرانجام برسد، شش قطعنامه تحریمی سازمان ملل شامل ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵ و به‌ویژه ۱۹۲۹ دوباره اجرا می‌شوند. مهم‌ترین آنها قطعنامه ۱۹۲۹ است که ذیل ماده ۴۱ E فصل هفتم منشور ملل متحد قرار دارد و بدون مجوز توسل به زور، تحریم‌هایی را در حوزه‌های تسلیحاتی، فناوری موشکی، مالی، بانکی، بیمه‌ای، کشتیرانی و خدمات پشتیبانی بر ایران تحمیل می‌کند. مفاد آن کشور‌های عضو را ملزم می‌سازد از فعالیت‌های اقتصادی، تجاری، مالی و بانکی مرتبط با اشاعه هسته‌ای ایران جلوگیری کنند.

قطعنامه ۱۷۴۷

قطعنامه ۱۷۴۷ در ۴ فروردین ۱۳۸۶ (۲۴ مارس ۲۰۰۷) با اجماع ۱۵ عضو شورای امنیت به دلیل عدم پایبندی ایران به قطعنامه ۱۷۳۷ (۲ دی ۱۳۸۵ / ۲۳ دسامبر ۲۰۰۶) تصویب شد. این قطعنامه، ذیل ماده ۴۱ فصل هفتم منشور ملل متحد، تحریم‌های زیر را اعمال کرد:

-ممنوعیت صادرات تسلیحات: ایران از صدور هرگونه سلاح، از جمله موشک و تجهیزات نظامی به گروه‌هایی مانند حزب‌الله و حماس، منع شد.

-انجماد دارایی‌ها: دارایی‌های افراد و نهاد‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای و موشکی، از جمله برخی اعضای سپاه پاسداران، منجمد شد.

-محدودیت‌های مسافرتی: ممنوعیت سفر برای افراد کلیدی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران اعمال شد.

-محدودیت‌های تجاری و مالی: کشور‌ها موظف شدند از ارائه وام و کمک‌های مالی به ایران، جز در موارد بشردوستانه، خودداری کنند.

-مهلت ۶۰ روزه: ایران موظف شد ظرف ۶۰ روز فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم و بازفرآوری را تعلیق کند و با آژانس همکاری کامل داشته باشد.

قطعنامه ۱۹۲۹

قطعنامه ۱۹۲۹ در ۱۹ خرداد ۱۳۸۹ (۹ ژوئن ۲۰۱۰) با ۱۲ رأی موافق از جمله روسیه و چین، ۲ مخالف (ترکیه و برزیل)، و ۱ ممتنع (لبنان) تصویب شد. این قطعنامه، که سخت‌گیرانه‌ترین تحریم علیه ایران بود، الزامات زیر را شامل می‌شد:

-تحریم‌های تسلیحاتی جامع: ممنوعیت فروش تسلیحات سنگین (تانک، هواپیمای جنگی، موشک) به ایران و صادرات هرگونه سلاح از ایران.
-بازرسی محموله‌ها: الزام کشور‌ها به بازرسی کشتی‌ها و هواپیما‌های مشکوک به حمل اقلام ممنوعه در آب‌های بین‌المللی.

-تحریم‌های مالی و بانکی: انجماد دارایی‌های ۴۰ نهاد ایرانی، از جمله ۱۵ شرکت مرتبط با سپاه و سه شرکت خطوط کشتیرانی ایران (IRISL).

-محدودیت‌های فناوری: ممنوعیت انتقال فناوری‌های مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم و موشک‌های بالستیک.

- تشکیل گروه نظارت: ایجاد گروهی هشت‌نفره برای نظارت بر اجرای تحریم‌ها و گزارش تخلفات.

قرار گرفتن ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل

همچنین با فعال شدن مکانیسم ماشه ایران مجددا ذیل فصل ۷ منشور سازمان ملل قرار می‌گیرد. مطابق توافق برجام در سال 2015، ایران از این فصل خارج شده بود.

فصل هفتم منشور ملل متحد اختیارات شورای امنیت سازمان ملل را برای حفظ صلح بیان می‌کند؛ و به این شورا اجازه می‌دهد تا «وجود هرگونه تهدیدی برای صلح، نقض صلح یا اقدام تجاوزگرانه» را تعیین کند و اقدامات نظامی و غیرنظامی را برای «برقراری صلح و امنیت بین‌المللی» انجام دهد.

مطابق ماده ۴۱ منشور ملل متحد: «شورای امنیت برای عملی ساختن تصمیمات خود می‌تواند تصمیم باقداماتی که مستلزم بکار بردن نیروی مسلح نمی‌باشد بگیرد و اعضاء ملل متحد را دعوت نماید که آن اقدامات را به موقع عمل گذارند. اقدامات مزبور ممکن است شامل قطع تمام یا قسمتی از روابط اقتصادی یا ارتباط راه‌آهنی ـ بحری ـ هوائی ـ یستی ـ تلگرافی ـ باسیم یا بی‌سیم و سایر وسایل ارتباطی و همچنین قطع روابط سیاسی باشد.».

اما آنچه قرار گرفتن ذیل این فصل از منشور را خطرناک می‌کند ماده ۴۲ منشور ملل متحد در این فصل است. مطابق ماده ۴۲ منشور ملل متحد: «هرگاه شورای امنیت تشخیص دهد که اقدامات پیش‌بینی شده درماده ۴۱ ممکن است نامتناسب بوده و یادر عمل غیر تناسب بودن آن معلوم گردد می‌تواند بوسیله قوای هوائی یا دریائی یا زمینی عملیاتی را که برای نگاهداری یا برقراری صلح و امنیت بین‌المللی لازم بداند انجام دهد. این عملیات ممکن است شامل تظاهرات نظامی یا اقدامات محاصره‌ای یا عملیات دیگری که بوسیله قوای هوائی یا دریائی ویا زمینی اعضاء ملل متحد انجام می‌گیرد باشد.»

طبق فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد شورا قدرت زیاد و گسترده‌ای برای ارزیابی تصمیم‌های گرفته شده در وضعیت‌های «تهدید صلح جهانی، تخطی از رویه‌های صلح، یا اعمال خشونت و زور» در سطح جهانی دارد. در چنین وضعیت‌هایی، کار شورا محدود به توصیه نمی‌شود و می‌تواند اقدامات جدی مانند استفاده از نیرو‌های مسلح نظامی برای نگهداری یا بازگرداندن صلح و امنیت جهانی انجام دهد.

بر این اساس قرار گرفتن مجدد ایران ذیل فصل ۷ منشور علاوه بر فعال شدن تحریم‌های سازمان ملل ذیل قطعنامه‌های شش گانه مورد اشاره، ممکن است مشمول ماده ۴۲ شورای امنیت سازمان ملل هم بشود که حمله نظامی ملل متحد را مشروع می‌کند.

خارج شدن از ذیل فصل ۷ منشور، نیازمند گذراندن قطعنامه‌ای در شورای امنیت مانند آنچه در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ اتفاق افتاد، است که باز نیازمند عدم وتوی اعضای دائم شورای امنیت (از جمله کشور‌های انگلیس و فرانسه) است که باز هم باعث می‌شود این کشور‌ها در پرونده هسته‌ای ایران ایفای نقش داشته باشند.