حضور ایران در FATF تأثیری بر روابط با گروه‌های مقاومت ندارد/ حزب الله لبنان ساختار مالی مستقل دارد
تصمیم دولت لبنان در دو هفته گذشته خارج از چارچوب میثاق ملی بوده و الزام به ارائه طرح خلع سلاح حزب‌الله تا پایان سال میلادی، امکان بروز درگیری نظامی میان ارتش و حزب‌الله را مطرح می‌کند.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «علی لاریجانی» در سفر به لبنان که پس از سفر وی به عراق صورت گرفت، با مقامات لبنانی دیدار و گفت‌و‌گو کرد. یکی از موضوعاتی که در این سفر مطرح بود، مساله خلع سلاح حزب الله لبنان است.
دولت لبنان به ارتش این کشور اعلام کرد تا آخر سال میلادی جاری طرحی برای خلع سلاح لبنان ارائه کند. از طرف دیگر لاریجانی در این سفر اعلام کرد از هر گونه توافق میان دولت لبنان و حزب الله در این زمینه حمایت می‌کند.
از طرف دیگر لاریجانی اعلام کرده طرح آمریکا در این زمینه را قبول ندارد. متعاقب این سفر شیخ نعیم قاسم، دبیر کل حزب الله لبنان، نیز اعلام کرد: «مشروعیت را مقاومت با خون شهدا به دست آورده است و به شما نیازی ندارد و به شما می‌گویم که ارتش لبنان را وارد فتنه داخلی نکنید. دولت لبنان، تصمیم آمریکا و اسرائیل برای نابودی مقاومت را پیاده می‌کند حتی اگر این روند به جنگ داخلی و فتنه داخلی بیانجامد.»
وی گفت: «مادامی که تجاوزات و حملات دشمن اسرائیلی ادامه دارد، مقاومت سلاحش را تحویل نخواهد داد. مقاومت سلاح‌های خود را تحویل نخواهد داد و در صورت لزوم، کربلایی خواهیم جنگید و اطمینان داریم که پیروز خواهیم شد.»
در واکنش به این سخنان، «نواف سلام» نخست وزیر لبنان با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس بدون اشاره به اینکه تصمیم دولت متبوعش برای خلع سلاح مقاومت باوجود تداوم اشغالگری و حملات رژیم صهیونیستی به لبنان باعث وقوع بحران داخلی کنونی در لبنان و ضربه خوردن به اصل همزیستی مشترک شده است، مدعی شد که اظهارات «شیخ نعیم قاسم» دبیرکل حزب‌الله به زعم او «حاوی تهدیدی ضمنی به جنگ داخلی» است.
در خصوص این تحولات خبرنگار تابناک گفتگویی با «محمد خواجویی» تحلیلگر مسائل لبنان انجام داده که در ادامه آمده است.
* «علی لاریجانی»، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در سفر خود به لبنان عنوان کرد که ایران از توافق بین دولت لبنان و حزب‌الله درباره سلاح این گروه حمایت می‌کند. این سخنان در حالی که طرح دولت لبنان مبنی بر تعیین ضرب‌الاجل برای ارتش جهت خلع سلاح حزب‌الله تا پایان سال جاری میلادی است. همچنین لاریجانی صراحتاً اعلام کرد که ایران طرح آمریکا در این خصوص را قبول ندارد. ارزیابی شما از موضع ایران چیست؟
آنچه تقریباً دو هفته پیش در جلسه دولت لبنان تصویب شد، طرح «تام باراک»، فرستاده ویژه آمریکا به لبنان، درباره خلع سلاح حزب‌الله بود. این مصوبه در واقع یک تصمیم مورد اجماع در فضای لبنان نبود، بلکه یک تصمیم تحمیلی و یک‌طرفه بود و موافقت حزب‌الله به عنوان طرف ذی‌نفع آن نیز در نظر گرفته نشد. از همان ابتدا این تصمیم جنجالی شد.
تحولات لبنان برای ایران همیشه اهمیت داشته است، زیرا حزب‌الله لبنان نزدیک‌ترین متحد ایران در منطقه است و روابط راهبردی ایران با حزب‌الله و به طور کلی با شیعیان لبنان، دارای سابقه تاریخی است. نفوذ ایران در لبنان منحصر به دوره جمهوری اسلامی نبوده و حتی پیش از آن، تلاش‌های رژیم شاه برای نفوذ در لبنان و میان شیعیان این کشور مشهود بود.
تصمیم دولت لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله، که نزدیک‌ترین متحد ایران است، برای ایران موضوعی حساس تلقی می‌شود، به ویژه که این تحولات همزمان با فشار‌های مشابه آمریکا برای انحلال گروه‌های مقاومت در عراق رخ داده است؛ بنابراین ایران نسبت به این روند‌ها حساسیت بالایی نشان داده و پیگیری تحولات مرتبط با لبنان و عراق یکی از اولین پرونده‌های دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی ایران، آقای علی لاریجانی، است.
*پس از سفر لاریجانی، «شیخ نعیم قاسم»، دبیرکل حزب‌الله لبنان اعلام کرد که مادامی که حملات دشمنان ادامه دارد، مقاومت سلاح خود را تحویل نخواهد داد. متعاقب آن، «نواف سلام»، نخست‌وزیر لبنان، درباره جنگ داخلی هشدار داده است. به نظر شما، موضوع سلاح حزب‌الله چگونه حل‌وفصل خواهد شد؟
در لبنان سنت سیاسی وجود دارد که برگرفته از میثاق ملی لبنان است؛ این میثاق در سال ۱۹۴۳ میان رهبران سیاسی و مذهبی لبنان شکل گرفت و روح حاکم بر فضای سیاسی کشور را ترسیم کرد. بخشی از این میثاق به تقسیم قدرت میان طوایف مختلف مربوط است و بخش مهم دیگر، حل اختلافات از طریق گفت‌و‌گو و اجماع است.
لبنان کشوری با حداقل ۱۸ طایفه رسمی است و توازن میان این طوایف همیشه حساس بوده است. برهم خوردن این توازن، مانند جنگ‌های داخلی ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰، نشان‌دهنده اهمیت این تعادل است.
با توجه به این سنت سیاسی، مسائل مورد اختلاف صرفاً از طریق مصوبات یک‌طرفه دولت قابل حل نیست. روند تصمیم‌گیری در لبنان معمولاً طولانی است؛ برای مثال، انتخاب رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر ممکن است یک تا دو سال طول بکشد.
موضوع سلاح حزب‌الله، یکی از مناقشه‌آمیزترین پرونده‌های لبنان در دو دهه اخیر بوده و با حساسیت‌های سیاسی، طایفه‌ای و امنیتی مواجه است، بنابراین نمی‌تواند صرفاً از طریق تصمیم دولت حل شود.
تصمیم دولت لبنان در دو هفته گذشته خارج از چارچوب میثاق ملی بوده و الزام به ارائه طرح خلع سلاح حزب‌الله تا پایان سال میلادی، امکان بروز درگیری نظامی میان ارتش و حزب‌الله را مطرح می‌کند.
با این حال، سناریوی استفاده ارتش از زور برای خلع سلاح حزب‌الله بعید است، زیرا ارتش نیز حساسیت دارد که در مقابل یک گروه مهم طایفه‌ای قرار نگیرد. سناریوی محتمل‌تر شامل فشار‌های خارجی، از جمله اسرائیل و آمریکا، برای تضعیف حزب‌الله است.
*گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در گزارش جدید خود حزب‌الله لبنان را گروهی تروریستی معرفی کرده است. این موضوع چه تأثیراتی بر این گروه خواهد داشت؟
اساساً ما با گروهی رو‌به‌رو هستیم که کار ویژه اصلی آن مقاومت است. این گروه کارکردهایش با یک دولت کاملاً متفاوت است، چرا که اهداف و مأموریت‌های یک دولت با گروهی مثل حزب‌الله که هم نقش سیاسی دارد و هم نظامی، متفاوت است؛ بنابراین به نظر من، این طبقه‌بندی تأثیری بر جایگاه و موقعیت حزب‌الله به طور کلی نخواهد داشت.
یک نکته مهم این است که حزب‌الله از دیرباز به دلیل نوع مأموریت‌های خود و اقداماتی که در مقابل منافع اسرائیل و آمریکا در منطقه انجام داده، به سمت استفاده از مجاری جایگزین برای تأمین مالی و اقتصادی خود حرکت کرده است.
طی دو دهه گذشته، این گروه ساختار‌های مالی جایگزینی حتی خارج از نظام بانکی رسمی لبنان ایجاد کرده است؛ به عنوان مثال، مؤسسه «قرض‌الحسن» که شبیه یک بانک عمل می‌کرد، روابط اقتصادی حامیان حزب‌الله را بدون دخالت نظام بانکی رسمی لبنان مدیریت می‌کرد.
همچنین مسیر‌های تجاری حامیان و تاجرانی که با حزب‌الله مرتبط هستند، در سال‌های اخیر مستقل از سیستم رسمی بوده و این امر موجب شده حزب‌الله روی پای خود بایستد، حتی بدون کمک مستقیم ایران.
همچنین تجربه نشان داده است که حزب‌الله به دلیل ساختار سازمان‌یافته و چندوجهی خود، کمتر از سایر گروه‌ها در برابر تحریم‌ها آسیب می‌بیند. به ویژه پس از سال‌های ۲۰۱۸–۲۰۱۹ که تحریم‌های گسترده‌ای علیه لبنان و گروه‌های مرتبط با حزب‌الله وضع شد، مشاهده شد که بسیاری از گروه‌های رقیب حزب‌الله در جامعه لبنان از آسیب‌های ناشی از تحریم‌ها متضرر شدند، در حالی که حزب‌الله توانست پایداری و قدرت خود را حفظ کند.
حزب‌الله یک سازمان چندوجهی است که علاوه بر بعد نظامی، کارکرد سیاسی نیز دارد؛ نمایندگانش در پارلمان حضور دارند و گاهی وزرایی در دولت لبنان دارند. این گروه دارای نهاد‌های مالی، آموزشی و خدماتی مانند بیمارستان‌ها و مدارس است؛ بنابراین مقابله با حزب‌الله آسان نیست و کارکرد و ساختار گسترده آن، آن را نسبت به گروه‌هایی که صرفاً کارکرد نظامی دارند، بسیار مقاوم‌تر و سازمان‌یافته‌تر کرده است.
*ایران به اجلاس FATF دعوت شده و در تلاش برای عضویت در این گروه است. از طرف دیگر، گزارش اخیر این گروه مالی، اتهامات مربوط به قاچاق را علیه نیروی قدس سپاه پاسداران ایران مطرح کرده است. حضور ایران در اف‌ای‌تی‌اف چه تأثیری بر همکاری‌ها و روابط تهران با گروه‌هایی مانند حزب‌الله لبنان خواهد داشت؟
حضور ایران در FATF در نهایت تأثیری بر روابط ایران با گروه‌های مقاومت نخواهد داشت. علت این است که ایران مسیر‌های جایگزین متعددی برای ارتباط مالی و پشتیبانی اقتصادی و نظامی در اختیار دارد و این پشتیبانی‌ها معمولاً از طریق مجاری رسمی و تحت نظارت گروه ویژه اقدام مالی انجام نمی‌شوند؛ بنابراین عضویت یا همکاری ایران با اف‌ای‌تی‌اف، تاثیری بر این روابط نخواهد گذاشت.
علاوه بر این، روابط راهبردی ایران با گروه‌های مقاومت در منطقه برای تهران اولویت دارد و ایران حاضر است مسائل دیگر تحت تأثیر قرار بگیرند، اما این روابط آسیبی نبینند.
تحولات ماه‌های اخیر در منطقه و جنگ اسرائیل علیه ایران نیز موجب شده است که ایران بیش از پیش به سمت حمایت از گروه‌های متحد خود حرکت کند، زیرا این گروه‌ها برای ایران نوعی حصار و قلعه حفاظتی محسوب می‌شوند.
آسیب دیدن آنها ممکن است ایران را به درگیری مستقیم با اسرائیل بکشانَد، بنابراین در شرایط کنونی بعید است که عضویت ایران در اف‌ای‌تی‌اف یا فشار‌های بین‌المللی بتواند روابط ایران با گروه‌های متحدش را تحت تأثیر قرار دهد.
گفت‌و‌گو: مهتاب بهرامی آسترکی
تابناک را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
وقتی به شدت تحریم هستیم چرا باید بریم داخل اف ای تی اف چرا باید مذاکره کنیم چرا باید وقتی حمله میکنن مناطق هسته ای میزنن بازم بریم داخل یک مفاد دیگه عقل ندارید سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.