عمان یک میانجی «غیرقابل نفوذ و بدون درز خبری» بین ایران و آمریکا/ مسقط: تهران اهل مصالحه است
روابط عمان با ایالات متحده و ایران، به‌ویژه با تهران، این کشور را قادر ساخته تا نقشی پل‌ساز ایفا کند.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، موسسه خاورمیانه دانشگاه سنگاپور در مقاله‌ای به بررسی دلایل میانجیگری عمان در مذاکرات ایران و آمریکا پرداخته که در ادامه آمده است.
سومین دور مذاکرات ایران و آمریکا در تاریخ ۲۶ آوریل به عمان بازگشت و آغاز گفت‌و‌گو‌های فنی درباره توافق هسته‌ای را رقم زد، در حالی که دور اول و دوم این مذاکرات به ترتیب در مسقط و رم برگزار شده بودند.
با شکل‌گیری چشم‌انداز مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای تهران، این انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس امارات متحده عربی بود که نامه‌ای از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، به رهبر معظم، آیت‌الله علی خامنه‌ای رساند.
بعدها، در جریان مذاکرات، وزیر دفاع عربستان سعودی، خالد بن سلمان آل سعود، در سفری نادر به جمهوری اسلامی ایران، نامه‌ای از سوی پدرش، ملک سلمان، به آیت‌الله خامنه‌ای تحویل داد؛ نامه‌ای که به‌احتمال زیاد، ایران را به سوی دستیابی به توافقی در راستای ثبات منطقه و سایر موضوعات «منافع مشترک» ترغیب می‌کرد.
با این‌حال، با وجود این مداخلات از سوی دو کشور عربی حوزه خلیج فارس که طی سال‌های اخیر روندی مستمر از تنش‌زدایی با ایران را دنبال کرده‌اند، عمان همچنان واسطه‌ای مورد اعتماد — و آزموده‌شده — میان واشنگتن و تهران باقی مانده است.
روابط عمان با ایالات متحده و ایران، به‌ویژه با ایران، این کشور را قادر ساخته تا نقشی پل‌ساز ایفا کند. اگرچه بازیگران منطقه‌ای برای میانجیگری میان طرف‌های درگیر تلاش کرده‌اند — به‌ویژه عربستان سعودی که میزبان مذاکرات روسیه و اوکراین بوده، و قطر که میانجیگری میان حماس و اسرائیل را بر عهده گرفته —، اما سبک دیپلماسی آرام و بی‌سروصدای عمان، گزینه‌ای ترجیحی برای بسیاری بوده است.
در گفت‌و‌گو‌های نویسنده با برخی از مقامات و فعالان سیاسی حوزه خلیج فارس، فعالیت‌های دستگاه دیپلماسی عمان و رهبران آن اغلب به‌عنوان فرآیندی «غیرقابل نفوذ و بدون درز خبری» توصیف شده است.
وقتی که در مارس ۲۰۲۳ خبر توافق عربستان و ایران منتشر شد، چین ادعای نقش‌آفرینی در آن را کرد، اما بیشتر زمینه‌سازی‌ها توسط عمان صورت گرفته بود، هرچند نقش آن به‌شدت محرمانه باقی مانده است.
در مورد واشنگتن، سابقه عمان خود گویای همه چیز است. این کشور به میانجیگری در تبادل زندانیان که طی آن پنج آمریکایی آزاد شدند در ازای دسترسی ایران به ۶ میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه‌شده کمک کرد — چیزی که ناصر کنعانی، سخنگوی وقت وزارت خارجه ایران، آن را «تلاش‌های ویژه» عمان توصیف کرد.
در دوران دولت بایدن، دیپلمات‌های عمانی همکاری نزدیکی با برت مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه در کاخ سفید، و علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران داشتند و پیام‌هایی را میان دو طرف رد و بدل کردند.
به‌طور مشابه، دو کشور از طریق عمان مذاکرات غیرمستقیمی برای مهار حملات حوثی‌ها به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ انجام دادند. همان‌طور که جاناتان کمپبل-جیمز، که ۳۲ سال در واحد اطلاعات ارتش بریتانیا خدمت کرده، در یادداشتی برای مؤسسه لویی می‌نویسد، موقعیت بی‌طرف عمان میان آمریکا و «فهرست بلندبالایی از دشمنان سیاسی در موضوعاتی، چون یمن، سوریه، و پیش‌تر ایران در خصوص احیای توافق هسته‌ای که ترامپ در دوره اول خود کنار گذاشت»، آن را به واسطه‌ای محرمانه و مؤثر تبدیل کرده است.
شاید مهم‌ترین جنبه در تلاش‌های میانجی‌گرایانه عمان با ایران، رابطه‌ی ویژه و تاریخی این کشور با جمهوری اسلامی باشد؛ رابطه‌ای که به پیش از انقلاب ۱۹۷۹ بازمی‌گردد.
این روابط نزدیک زمانی آغاز شد که رهبری عمان با شورش ظُفار مواجه بود — شورشی که با هدف ایجاد یک دولت تجزیه‌طلبانه در جریان بود — و در پی تلاش برای یکپارچه‌سازی مناطق ساحلی و داخلی کشور صورت می‌گرفت.
در آن زمان، شاه ایران بنا به درخواست عمان، کمک نظامی برای سرکوب این شورش ارائه داد. بعدها، زمانی که جمهوری اسلامی ایران از سوی همسایگان عرب خلیج فارس به‌عنوان تهدیدی تلقی می‌شد، عمان در سیاست خارجی خود بر این اصل پافشاری کرد که ایران یکی از متغیر‌های اصلی در معادله امنیت منطقه‌ای است.
همان‌طور که عبدالله بعبود، پژوهشگر عمانی و رئیس کرسی مطالعات اسلامی در دانشگاه واسدا در قطر، در فصل‌نامه‌ای با عنوان «سیاست خارجی مستقل عمان» می‌نویسد، این رویکرد برای «حفاظت از تنگه هرمز [و]جلوگیری از تهاجم احتمالی» اتخاذ شده است.
چند دهه بعد، در آستانه توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (معروف به برجام)، باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، با سلطان قابوس فقید تماس گرفت تا جزئیات توافق را بررسی کند.
در آن زمان، عربستان سعودی و امارات متحده عربی با چنین توافقی مخالفت می‌کردند — و بعدها از تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از آن در سال ۲۰۱۸ حمایت کردند. با این حال، همان‌طور که یکی از دیپلمات‌های ارشد عمانی در گفت‌وگویی با نویسنده، مشروط بر حفظ ناشناس بودن، عنوان کرده است، «مسقط ترجیح می‌دهد همواره از مواضع عربستان تبعیت نکند و عمان همیشه تأکید داشته که ثبات منطقه‌ای باید فراگیر و همه‌جانبه باشد.»
در مورد مذاکرات هسته‌ای کنونی، نوعی خوش‌بینی محتاطانه دیده می‌شود. تلاش‌های امارات و عربستان نیز نشان‌دهنده تمایل این کشور‌ها به ایفای نقش است، به‌ویژه پس از کنار گذاشته شدن‌شان در روند مذاکرات ۲۰۱۵. با این حال، عمان همچنان گزینه مورد اعتماد و ترجیحی برای تسهیل مذاکرات باقی مانده است.
تعهد این کشور به ایفای این نقش موجب شد که بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، در تاریخ ۱۹ آوریل و پس از سفر رسمی سلطان به هلند، برای دور دوم مذاکرات به رم سفر کند. حتی در رم نیز، این دور از گفت‌و‌گو‌ها در محل اقامت سفیر عمان برگزار شد و وزیر خارجه مسئول انتقال پیام‌ها میان طرفین بود.
دلیل برگزاری دور دوم مذاکرات در رم، تسهیل زمان سفر استیو ویتکوف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، بود؛ هرچند پیش از اتخاذ این تصمیم، بحث و تبادل‌نظر‌هایی صورت گرفت. اکنون، مسیر دیپلماتیک بار دیگر به مسقط بازگشته است.
به نقل از سخنان بدر البوسعیدی، زمانی که در فوریه گذشته خواستار برگزاری کنفرانس اضطراری صلح درباره فلسطین شد: «من اطمینان دارم، چرا که بیش از ۳۰ سال است با مقامات ایرانی سر و کار داشته‌ام، که رهبران این کشور قادر به انجام مصالحه‌هایی از این دست [برای رسیدن به توافق]هستند.» و مسقط، بهتر از هر کسی، این را می‌داند.
برای احیای ایران بزرگ فرهنگی نیاز داریم به مدل عمان که خود بخش کوچکی از حوزه تمدنی ایران هست توجه کنیم ... غربگداها مجرم نیستن بیمارن و غرب زدگی جرم نیست بیماریه عمانو آمریکا خسته شدن مذاکره مستقیم میخوان البته زیاده خواهیم خواهند داشت که اینش بستگی به تیم ما داره جای ظریف خالیه چون ادبیات آمریکاییرو بهتر بلده استراحت لازم و نیاز است باید وقفه باشد تا تاول از این اتاق به اتاق راه رفتن خوب شود و از داروهایی که با نانو ساختند چرا نمی دهند تا زودتر زخم خوب شود و به کازش که میانجیگری است ادامه دهد سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.