چرا «گروسی» می‌خواهد وارد مذاکرات ایران و آمریکا شود؟/ ضرورت مطالعه نقش آژانس توسط «مدیر کل»
«رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی بامداد سه‌شنبه نهم اردیبهشت سعی در خدشه وارد آوردن به مسیر مذاکرات ایران و آمریکا کرد و طی کنفرانس مطبوعاتی بعد از نشست شورای امنیت درباره عدم اشاعه، گفت: «هرگونه توافق با ایران باید به آژانس اجازه نظارت بر [برنامه هسته‌ای]آن را بدهد».
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، پس از برگزاری اولین دور مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط عمان و پیش از شروع دور دوم گفت‌و‌گو‌ها در رم ایتالیا، روز چهارشنبه ۲۷ فروردین «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران سفر کرد.
پس از این سفر، «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران روز در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس با اشاره به دیدار با «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشت: گفت‌وگوی مفیدی با آقای رافائل گروسی داشتم. در ماه‌های آتی، آژانس میتواند نقش مهمی در حل و فصل مسالمت‌آمیز پرونده هسته‌ای ایران ایفا کند.
وی افزود: از آنجایی که عوامل مخرب مختلفی جمع شده‌اند تا مذاکرات کنونی را از مسیر خود منحرف کنند، ما به یک «مدیرکل صلح» نیاز داریم.
عراقچی تاکید کرد: تمایل داریم که به ماموریت گروسی برای دور نگه داشتن آژانس از سیاست و سیاسی‌شدن و حفظ تمرکز بر وظایف فنی‌اش اعتماد کنیم.
در این راستا، در این دیدار وزیر امور خارجه ایران، مدیرکل آژانس را در جریان گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا راجع به موضوع رفع تحریم‌ها و بحث هسته‌ای که با وساطت عمان انجام می‌شود؛ قرار داد.
«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز ضمن ابراز خرسندی و تشکر از فراهم شدن فرصت سفر به تهران، بر اهمیت تداوم تعامل و همکاری ایران و آژانس و رایزنی با سایر طرف‌ها برای ایجاد فضای مناسب جهت کمک به حل و فصل مسائل موجود تاکید کرد.
وی همچنین از شروع گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم ایران و آمریکا استقبال کرد و با اعلام حمایت کامل آژانس از این روند، ابراز امیدواری نمود این گفت‌و‌گو‌ها تا حصول نتیجه مطلوب برای طرفین تداوم یابد.
وی تاکید کرد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل مصمم به ایفای نقش سازنده در حل اختلافات میان اعضای آژانس از طریق ابزار‌های دیپلماتیک است.
وی گفت: آنچه اهمیت دارد، این است که ما نقش سازنده‌ای ایفا کنیم. برای برخی ممکن است بگویند که [نتیجه]خوب است و گاهی برخی دیگر بگویند که به اندازه کافی خوب نیست. آنچه مهم است، این است که تلاشی صادقانه از سوی ما برای انجام درست وظایف خود در قبال کشور‌های عضو که اختلافات جدی با یکدیگر دارند تا آن را از طریق دیپلماسی حل‌وفصل کنند، وجود دارد.
«گروسی» پیش از ورود به تهران در مصاحبه‌ای با روزنامه فرانسوی لوموند گفته بود: هرگونه توافقی در مورد ایران بدون مشارکت آژانس فقط جوهر روی کاغذ خواهد بود. ایران سلاح هسته‌ای ندارد، اگرچه آنچه برای ساخت بمب اتمی نیاز است را دارد.
بر این اساس «گروسی» خواهان ورود به مذاکرات ایران و آمریکا و قرار دادن آژانس بین المللی انرژی اتمی در این گفتگوهاست.
این درحالی است که کاظم غریب آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران در واکنش به این اظهارات گروسی گفت: هم اکنون برای راستی آزمایی زود است، اما اگر تفاهمی شکل بگیرد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موضوع راستی‌آزمایی را انجام می‌دهد. اگر تعهدات فرا پادمان را متوقف کردیم این به معنای تقابل با آژانس نبود بخاطر عمل نکردن طرف مقابل به تعهدات بود.
از طرف دیگر «گروسی» بامداد سه‌شنبه نهم اردیبهشت سعی در خدشه وارد آوردن به مسیر مذاکرات ایران و آمریکا کرد و طی کنفرانس مطبوعاتی بعد از نشست شورای امنیت درباره عدم اشاعه، گفت: «هرگونه توافق با ایران باید به آژانس اجازه نظارت بر [برنامه هسته‌ای]آن را بدهد».
وی گفت: «هر توافقی که آژانس ذیل آن توانایی راستی‌آزمایی اجرای تعهدات [ایران]را نداشته باشد، صرفاً یک توافق ناقص خواهد بود».
عباس عراقچی، در واکنش به اظهارات رافائل گروسی مبنی بر اینکه مذاکرات باید زیر نظر ما صورت بگیرد، بیان کرد: این تعبیر درستی نیست و راستی آزمایی انرژی اتمی بر عهده آژانس خواهد بود و این نقش، خود قابل مذاکره است و باید راجع به آن صحبت کنیم.
بر اساس اظهارات عراقچی حتی ایفای نقش راستی آزمایی آژانس در خصوص توافق ایران و آمریکا باید در قالب مذاکره مشخص و تعیین شود.
اظهارات عراقچی در واقع تاکیدی به «گروسی» در خصوص وظایف آژانس است. آژانس نقش مستقل در نظارت بر برنامه هسته‌ای کشور‌ها ندارد. این نقش تفویضی از سوی کشور‌ها بر اساس قوانین آژانس یا توافقاتی است که اژانس را ملزم به نظارت کرده باشند، مانند توافق برجام.
«طارق رئوف» رئیس سابق بخش امنیت سیاسی و شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی در این زمینه به خبرنگار تایناک می‌گوید: آژانس بین المللی انرژی اتمی طرف توافقنامه برجام یا هر توافق آیند‌های نخواهد بود. آژانس تنها در صورت درخواست خاص -مطابق با برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و تعهدات NPT- میتواند نظارت انجام دهد.
وی افزود: آژانس نمیتواند به صورت یکجانبه و بدون درخواست، اقدام به نظارت کند، زیرا چنین اختیاری ندارد، مگر در مواردی که کشوری مانند ایران تحت پوشش تضمین‌های NPT قرار دارد و/یا توافقنامه‌های اضافی نظارتی مانند برجام را پذیرفته باشد. همانند برجام، آژانس باید توسط ایران و آمریکا در مورد مکانیسم‌های نظارتی که این دو کشور جدا از تعهدات NPT بر سر آن توافق میکنند، مشورت داده شود.
در خصوص وظایف آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز آمده است: آژانس می‌کوشد در چارچوب وظیفه‌ی نخست، با فراهم آوردن کمک‌های اطلاعاتی، فنی و کارشناسی، کشور‌های عضو را در استفاده‌ی صلح‌آمیز از انرژی اتمی یاری کند و براساس «وظیفه نظارتی»، سعی می‌کند با به کارگیری سازوکار‌های کنترلی مستمر از سوءاستفاده‌های احتمالی از کمک‌های ارائه‌شده برای اهداف نظامی جلوگیری کند.
بر این اساس، آژانس در خصوص چگونگی ایفای نقش خود، باید منتظر توافق احتمالی ایران و آمریکا باشد تا مشخص شود چه نقشی برای آن تعیین و مشخص شده است.
سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.