برگزاری آیین تشییع پیکر مطهر ۲۸۰ شهید گمنام در سراسر کشور/حضور رئیس‌جمهور در مراسم تشییع پیکر مطهر شهدای گمنام/چرا با وجود «دی ان ای» هنوز تعدادی از شهدا، گمنام هستند؟

تابناک _ چند سالی است، سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) به نام شهدای گمنام نامگذاری شده است و در این روز، مراسم معنوی تشییع پیکر شهدای گمنام برگزار می‌شود.

امروز همزمان با سالروز شهادت حضرت زهرا (س) پیکر مطهر ۲۸۰ شهید گمنام با حضور مردم قدرشناس و شهید پرور در کشور تشییع شد. از مجموع ۲۸۰ پیکر شهدای گمنام ۱۱۰ شهید مربوط به استان تهران و ۱۷۰ شهید از استان‌ها به ویژه در مراکز استان‌هاست؛ شهدای تفحص از مناطق عملیاتی چذابه، مجنون، مهران، شلمچه، شرق دجله و بصره، سومار، شرهانی، بصره، میمک، خرمشهر، فکه و پنج شیر هستند.

مردم مومن و قدرشناس تهران نیز امروز یکشنبه -۲۶ آذر- همزمان با سراسر کشور پیکر مطهر ۱۱۰ لاله گلگون کفن را طی مراسم باشکوهی از مقابل دانشگاه تهران تا معراج شهدا تشییع کردند؛ برای برپایی هر چه با شکوه‌تر این مراسم تمهیدات امنیتی، ترافیکی، امدادی، فرهنگی و ایستگاه‌های صلواتی در نظر گرفته شده است.

بعد از مراسم تشییع و عطرآگین کردن مدارس و مساجد با پیکر‌های شهدا برنامه تدفین شهدا از ۲۷ آذرماه در مکان‌ها و بخش‌های مصوب انجام شد.

مراسم تشییع پیکر ۱۱۰ شهید گمنام در حالی در تهران برگزار شد که مردم با در دست داشتن پرچم ایران اسلامی، عشق به وطن و جانفشانی در راه انقلاب را بار دیگر نشان دادند.

یکی از افرادی که پرچم فلسطین را در تشییع ۱۱۰ شهید گمنام بر دوش خود گرفته، می‌گوید: «این شهدای گمنام برای دفاع از میهن و مبارزه با ظلم رفتند. ما وظیفه داریم هر جا صدای مظلومی را می‌شنویم از آن‌ها حمایت کنیم. حالا هم کسی مظلوم‌تر از مردم فلسطین نیست.»

مراسم تشییع ۱۱۰ شهید گمنام با حضور پرشور مردم، در تهران با عنوان «وداع با لاله‌ها» و همزمان با سالروز شهادت حضرت زهرا سلام الله علی‌ها با حضور جمعی از جوانان و اقشار مختلف مردم در حالی برگزار شد که مردم تهران در کنار حسرت برای جایگاه این شهدا، برای مظلومیت مردم غزه هم به پا خاستند و فریاد ضداستکباری سر دادند.

این مراسم در استان تهران از مقابل درب اصلی دانشگاه تهران واقع در خیابان انقلاب آغاز شد و تشییع کنندگان پیکر شهدای گمنام را تا معراج شهدای این استان همراهی کردند. در تشییع پیکر شهدای گمنام، رئیس جمهور کشورمان هم حضور یافت و با مردم تهران همراه شد.

برگزاری این مراسم مانع از حضور و فعالیت هیأت‌ها و دسته‌های عزاداری شهادت حضرت زهرا ـ سلام‌الله علیها ـ نشده و آن‌ها طبق روال گذشته به کار خود ادامه می‌دهند. در تشییع شهدای گمنام دوران دفاع مقدس، در کنار پرچم‌های عزای فاطمیه، پرچم حزب‌الله و فلسطین بر دستان مردم به نشانه حمایت از مردم غزه دیده می‌شد. 

گروه سرود «شمیم یاس» هم در این مراسم سرودی درباره رشادت‌های شهدا خواند و با اجرای برنامه آن‌ها جمعی از جوانان فریاد «مرگ بر آمریکا» سر دادند. پس از آن فرمانده کل سپاه پاسداران سردار حسین سلامی در مراسم حضور یافت و سخنرانی کرد. وی در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه شهادت مظهر جاودانگی یک ملت است و بدون شهادت هیچ ملتی پایدار نمی‌ماند، گفت: امروز ملت ایران می‌درخشد و تکیه‌گاه مطمئنی برای جهان اسلام، جهان مظلومان و مستضعفان است.

پس از آن هم پیکر شهدا از دانشگاه تهران به سمت معراج شهدا تشییع شد و در این مسیر به ویژه تا چهارراه ولیعصر موکب‌هایی راه‌اندازی شده بود. مردم در کنار ماشین حامل پیکر شهدا حضور یافته و تسبیح و برخی دیگر از وسایل خود را به سربازان کنار پیکر شهدا می‌دادند تا آن را تبرک کنند.

سردار سلامی : ملت ایران تا آخر از فلسطین حمایت می‌کند

فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با تاکید بر اینکه ملت ایران از فلسطین تا آخر حمایت می‌کند، گفت: امروز حقوق بشر و دموکراسی ادعایی آمریکا در غزه نمایان است.

سردار سرلشکر حسین سلامی روز یکشنبه در مراسم بدرقه شهدای دفاع مقدس در تهران، با بیان اینکه شهادت مظهر جاودانگی ملت است و بدون آن هیچ ملتی پایدار نمی‌ماند، گفت: این شهدا برای ما عزت، اقتدار، پیشرفت، امیت و آسایش و آرامش فراهم کردند.

فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افزود: امروز سربلند و سرافرازیم و به عنوان یک قدرت بزرگ در عالم مطرح هستیم و هیچ قدرتی جرات جسارت به این مردم و سرزمین را ندارد.

سردار سلامی ادامه داد: آرامش این ملت در قلب آتش‌ وسیعی که استکبار در مناطق همجوار شعله ور کرده ارمغان واقعی این عزیزان است.

وی ادامه داد: این برادران سترگ، باشرف و غیور ما نشانه‌های همیت و غیرت هستند، صحابه امام(ع) در ظهر عاشورایند، اصحاب بدر، یاران احد و دلاوران خندق‌اند و اگر نبودند این سرزمین بار دیگر اشغال می‌شد و دوباره تاریخ را دشمنان ما می‌نوشتند.

فرمانده کل سپاه پاسداران با تاکید بر اینکه ایران امروز به عنوان یک قدرت بزرگ در عالم مطرح است و هیچ قدرتی دیگر جرات جسارت به این مردم و سرزمین را ندارد، گفت: در اطراف کشور همه جا آتش می‌بارد اما ملت ایران آرام است و دلیل این آرامش هدایایی است که خداوند به این ملت داده و آن نعمت ولایت و نیابت امام زمان (عج) است.

سردار سلامی افزود: این نعمت عظیم در قلب مقاومت آرام و مطمئن ایستاده و با حکمت‌های الهی خود جهان اسلام را برابر یورش کفتارها حمایت و هدایت می‌کند.

وی گفت: ملت ایران از نعمت ولایت، شهادت و جهاد برخوردار است و جهاد را فقط خاص نیروهای مسلح خود نمی‌داند و تجلیل مردم از مقام شهدا برای ما قوت قلب بی‌انتهایی است.

فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه آمریکا تصور می‌کند با اشغال سرزمین و دفن ملت‌ها زیر آوار پیروز شده و می‌تواند در جهان امن زندگی کنند، پرسید: کاخ سفید و رژیم صهیونیستی همچنان در پی تکرار تجربیات تلخ گذشته هستند اما آیا اشغال افغانستان برای آنان پیروزی به ارمغان آورد؟ چرا هنگام فرار از این کشور به اندازه ارتش یک کشور تجهیزات بر جا گذاشتید؟ این صحنه در عراق و سوریه هم تکرار شد و امروز آمریکا در نقاط مختلف این سرزمین‌ها و زیر آتش در حال بستن چمدان‌های خود است.  

وی افزود: دلارهای مالیات دهندگان آمریکا به جای حل معضلات این کشور در سوریه، لبنان و عراق و افغانستان صرف جنگی شکست خورده‌ و ناکام شده‌ است.  

سردار سلامی گفت:  امروز آمریکا و رژیم صهیونیستی هرچه بیشتر فلسطین را تخریب می‌کنند میخ‌های بیشتری بر تابوت خود می‌زنند.

وی با اشاره به اینکه آن حقوق بشر و دموکراسی که آمریکا از آن سخن می‌گفت، امروز در سرزمین فلسطین نمایان است، تصریح کرد: فلسطینی‌ها با شهادت نمی‌میرند و شهادت رمز زندگی است و نه راز مرگ. به فرموده امام خمینی(ره) ملتی که شهادت دارد اسارت ندارد.  

فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افزود: مردمان فلسطین ایستاده‌اند و می‌دانیم شکست خوردگان آینده این جنگ آمریکا و رژیم صهیونیستی هستند و ملت‌های مسلمان امروز بغضی تمام نشدنی از این جنایت دارند و مقامات آمریکا جسارت حضور هیچ یک از بلاد اسلامی را ندارند. ملت ایران هم از فلسطین عزیز تا انتها حمایت می‌کند.

چرا با وجود «دی ان ای» هنوز تعدادی از شهدا گمنام هستند؟

۳۶ سال از پایان جنگ تحمیلی ایران و عراق می‌گذرد اما همچنان پیکرهایی از شهدا با عنوان گمنام تشییع و به خاک سپرده می‌شود و این سوال مطرح است با وجود پیشرفت علم پزشکی چرا شهدا گمنام داریم؟

برای برخی از افراد این سوال باقی است که چرا با وجود علم ژنتیک و تشخیص هویت افراد از روی دی ان ای (DNA) باز هم پیکر برخی شهدا با عنوان گمنام تشییع و به خاک سپرده می‌شود.

متولیان امر در این خصوص گفته‌اند، برخی از مناطق عملیاتی جنوب ایران و عراق در شوره‌زار واقع شده است زمانی که اجساد در یک محیط قلیایی مانند نمک‌زار قرار می‌گیرند بخشی از «دی ان ای» جسم افراد گسسته می‌شود و امکان شناسایی آنها وجود ندارد.

به شهدایی که پیکر آنها پیدا شده ولی نام و نشانی از آن‌ها وجود ندارد، شهدای گمنام می‌گویند، تاکنون از نمونه‌های ارائه شده برای آزمایش (DNA) فقط ۱۵ درصد آنها قابل شناسایی بوده‌اند.

پزشکان متخصص آناتومی قادر هستند سن شهدا را از روی استخوان‌های آنان تشخیص دهند، سن برخی از شهدا هم از طریق کارت شناسایی که به همراه آنها است مشخص می شود؛ مثلا اگر فرد در سال ۱۳۶۵ به شهادت رسیده تخمین زده می‌شود که در آن زمان چند سال داشته است، ایرانی‌ بودن شهدا نیز از طریق اقلام و تجهیزات جانبی آنها و آزمایش «دی ان ای» مشخص می‌شود.

زمان جنگ شهدایی را که از خط مقدم می‌آوردند و همراه آنها مدارک هویتی وجود نداشت اول از آنها عگس گرفته می‌شد و از یگان‌ها و همرزمان شهدا می‌خواستیم آنان را شناسایی کنند و بیشترین شناسایی همان جا اتفاق می‌افتاد، چون در معراج‌های قرارگاه جا وجود نداشت نهایتا تا سه ماه می‌توانسیم پیکرها را نگه داریم بعد آنها را به تهران منتقل می‌کردیم اینجا هم فقط سه تا چهار ماه می‌توانستیم پیکر شهدا را نگهداریم در اینجا هم دوباره از شهدای مجهول عکس گرفته می شد و زمانی که امکان شناسایی وجود نداشت آنها را در قطعه شهدای گمنام به خاک می سپردیم.

بعد از آزمایش (DNA) و نمونه برداری از استخوان ران شهدا، آنها را به عنوان شهید گمنام به خاک می‌سپاریم بعد در صورتی که نمونه مورد نظر با خون خانواده‌ای مشابه بود به خانواده ها اعلام می شود شهید آنها پیدا شده و بعد سنگ قبر شهید تعویض و سنگی منقش به نام وی بر ر وی آن گذاشته می شود.

شناسایی هویت شهدا با بانک های ژنتیکی

رئیس سابق پژوهشکده فناوری‌های نوین زیستی و عضو هیات علمی دانشگاه بقیه الله در این باره می‌گوید: ما با بهره‌گیری از قطعه کوچکی از نمونه پیکر شهدای گمنام، یک بانک اطلاعاتی و از نمونه خانواده‌های مفقودان هم یک بانک DNA یا ژنتیکی تشکیل می‌دهیم و با استفاده از دانش زیست فناوری، ارتباط بین بانک معلوم که خانواده‌ها هستند و بانک مجهول که پیکرها هستند را بررسی و به شناسایی مفقودان کمک می‌کنیم.

دکتر محمود تولایی افزود: بدن هر انسان بالغ متشکل از حدود ۱۰۰ تریلیون سلول است که گنجینه اطلاعاتی ژنتیکی به وسیله یک لایه محافظ در قالب هستک سلول نگهداری می شود آن سلول را یک غشای دیگر در برگرفته است. در آزمایشگاه از روش‌های علمی استاندارد فناوری زیستی نوین برای دستیابی به DNA نمونه‌های به دست آمده و تطبیق آن با DNA وابستگان پیکرها بهره گرفته می‌شود. عزیزان جستجوگر و ایثارگر ما در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل امروز با جستجو میان خاک‌ها، شیارها و سنگرهای باقیمانده از سال‌های دفاع مقدس، پیکر شهیدان را جستجو می‌کنند و این پیکرها همراه با یک کارت سبز یا شناسنامه به معراج شهدا تحویل داده می‌شوند و سپس در اختیار ما قرار می‌گیرند.

عضو هیات علمی دانشگاه بقیه الله ادامه داد: ما در این آزمایشگاه ضمن انجام بررسی‌های آنتروپومتری یا پیکرشناسی، از هر پیکر نمونه‌هایی که در اختیار است را در فرم‌های مخصوصی علامتگذاری می‌کنیم. در این فرم‌ها اطلاعات مربوط و حتی جزیی‌ترین اجزایی که همراه پیکر بوده مثل ساعت، انگشتر یا لباس خاص را ثبت می‌کنیم و در نهایت یک قطعه کوچک در حد ۵‌سانتی‌متر از استخوان برمی‌داریم؛ البته گاهی ممکن است فقط یک دندان را برداریم و با همان قطعه کوچک، فرآیندهای بعدی که تهیه پودر و استخراج DNA ‌ است در دیگر بخش‌های این آزمایشگاه صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: استفاده از شیوه مولکولی برای تعیین هویت، جدیدترین و کم‌اشتباه‌ترین شیوه‌ای است که از دهه ۹۰ به بعد مورد توجه قرار گرفته است.

تولایی گفت: با بهره‌گیری از قطعه کوچکی از نمونه پیکر شهدای گمنام، یک بانک اطلاعاتی و از نمونه خانواده‌های مفقودان هم یک بانک DNA تشکیل می دهیم و با استفاده از دانش زیست فناوری، به شناسایی مفقودان کمک می‌کنیم. از آنجا که خصوصیات ژنتیکی فرد در تک تک سلول‌هایش وجود دارد، استفاده از این شیوه به پژوهشگران امکان می‌دهد با در اختیار داشتن یک قطعه مو، یک قطره خون، یک قطعه استخوان یا حتی آثار بزاق دهان یک فرد نسبت به شناسایی او اقدام کنند. این مساله اهمیت بسزایی در شناسایی مجرمان، شناسایی اجساد غیرقابل شناسایی بر اثر حوادثی که منجر به سوختگی و از بین رفتن خصوصیات ظاهری می‌شوند و همچنین اثبات ابوت دارد. بنابراین از این روش به عنوان مطمئن‌ترین شیوه احراز هویت در جهان استفاده می‌شود.

وی افزود: روش جاری تنها طریق ممکن و مطمئن برای شناسایی نمونه‌های مفقود شده با پیشرفته‌ترین روش‌های علمی موجود بوده و در حال حاضر برای شناسایی قربانیان حوادث مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبیعی است این بررسی تنها برای مفقودانی قابل استفاده است که پیش از دفن نمونه‌ای از شهید برداشته شده و در آزمایشگاه در اختیار باشد. از طرفی چون در وهله اول، هر نمونه ناشناخته می‌تواند شانس وابستگی به هر یک از مجموعه خانواده‌های شهدای مفقود را در سراسر کشور داشته باشد، بنابراین لازم است ۲ بانک ژنی یکی از خون والدین شهدای مفقود یا گمنام و دیگری بانک ژنی اجزای به جا مانده از پیکر شهید بزرگوار تهیه شود.

به گفته دکتر تولایی، اطلاعات ژنتیکی یک فرد در عین آن‌که یک تصویر منحصر به‌فرد است ۵۰ درصد با خصوصیات ژنی پدر و ۵۰ درصد با خصوصیات ژنی مادرش شباهت دارد و مطالعات مولکولی این امکان را فراهم می‌آورد که با در دست داشتن خصوصیات ژنی یک فرد، پدر یا مادرش را از مجموعه‌ای از افراد در دست مطالعه مشخص کنیم.

نحوه شناسایی (DNA)/ شناسایی هویت برخی از شهدا امکانپذیر نیست

رئیس سابق پژوهشکده فناوری‌های نوین زیستی در خصوص نحوه شناسایی (DNA) گفت: نمونه‌هایی که از تفحص مفقودان به دست می‌آید پس از رفع آلودگی و شستشو با روش‌های خاص تحت شرایط سرد به شکل پودرهای بسیار ظریفی درمی‌آیند تا برای مراحل مختلف آزمایشگاهی آماده شوند. در بخش دیگر آزمایشگاه با استفاده از بافرهای مختلف و شرایط مناسب مواد معدنی، کلسیم و فسفر از پودر به دست آمده جدا شده، غشای سلول تخریب می‌شود و در واقع به هسته سلول می‌رسیم. سپس با روش‌های دیگر، غشای هسته سلول را باید باز کنیم در پایان این فرآیند، کلافDNA را از سلول‌های استخوانی به دست می‌آوریم که پس از کنترل کیفیت برای پروفایلینگ ارسال می‌شود.

دکتر تولایی افزود: والدین شهدا اغلب در سنین کهنسالی هستند، لازم است هرچه سریع‌تر نسبت به اخذ نمونه‌های خون والدین اقدام شود تا با این تلاش علمی و استعانت از خداوند متعال، امکان وصول به پاسخ هرچند در طول زمان میسر شود.

وی خاطرنشان کرد: در بسیاری از موارد، اجساد مطهر شهدا طی مدتی طولانی در شرایط نامناسب محیطی قرار گرفته‌اند و ممکن است بعضی از آنها برای آزمایش‌های مورد نظر مناسب نباشند و در برخی موارد کار شناسایی را ناممکن می‌سازد مجریان طرح در تلاشند با اتخاذ روش‌های مناسب، امکان بررسی نمونه‌هایی که هر دو یا یکی از والدین به رحمت ایزدی پیوسته‌اند را نیز فراهم کنند.

دکتر تولایی در خصوص بررسی اجساد شهدایی که در گذشته به خاک سپرده شده اند نیز توضیح داد: تاکنون بیش از ۵۰۰ نمونه از بقایای استخوان‌های این شهدا مورد مطالعه قرار گرفته و اطلاعات ژنتیک آنها در مراحل مختلف بررسی هستند، این استخوان‌ها پس از کدگذاری به خاک سپرده می‌شوند و همزمان با پیشرفت این طرح و غنی شدن بانک اطلاعاتی مفقودان و خانواده‌ها طی یکی دو سال آینده سرعت شناسایی مفقودان بیشتر می شود و به مرور خانواده‌ها از نشان مزار عزیزانشان آگاه می‌شوند. از زمان اجرای این طرح و برابر هماهنگی با مسئولان ذی‌ربط جستجوی مفقودان، مقرر شده از تمام شهدای به دست آمده از عملیات تفحص، نمونه کوچکی به آزمایشگاه منتقل شود و با کدگذاری لازم در مناطق مختلف کشور دفن شوند تا پس از گذشت زمان تشکیل بانک‌هایDNA مورد اشاره، امکان راهنمایی خانواده‌های معظم میسر شود.