انتخابات تناسبی چه تغییری در انتخابات مجلس بوجود می آورد؟
تابناک _ نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی طرح «اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی» مصوب کردند که شمارش آرا در این انتخابات در شهر‌های بزرگ به شیوه تناسبی انجام شود؛ شیوهای که در کشورهای دیگر و بخصوص در نظام‌های پارلمانی کاربرد داشته و احزاب و تشکل‌های سیاسی فعال بر اساس سهمی که از کل آرای اخذ شده در انتخابات کسب میکنند، کرسی‌های پارلمان را تصاحب میکنند.
مصوبه مجلس چه می‌گوید؟
بر اساس آنچه در مجلس به تصویب رسید، در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس، هر داوطلب تعیین صلاحیت شده، می‌تواند منفرد یا به عنوان عضوی از صرفاً یک فهرست، نامزد شرکت در انتخابات شود. دستورالعمل نحوه شکل گیری، زمان‌بندی آغاز فعالیت، انحلال و جابجایی نامزد‌ها بین فهرست‌ها و انصراف آن‌ها از فهرست در هر دوره از انتخابات حداقل یک ماه قبل از زمان آزادی تبلیغات توسط هیأت اجرایی مرکزی انتخابات تهیه، به روز شده و پس از تأیید هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات توسط وزیر کشور ابلاغ میشود.
بنابراین، در صورت عضویت هر نامزد در بیش از یک فهرست، آرای ایشان در تعیین سهم فهرست‌های دارای عضویت محاسبه نمی‌شود و آرایی که یکجا به فهرست‌های ایشان داده شده، به آرای این نامزد اضافه نمی‌شود و با ایشان شبیه یک نامزد منفرد برخورد میشود.
رأی دهندگان حوزه انتخابیه می‌توانند گزینه‌های مدنظر خود را با ترکیب‌های مختلف از میان نامزدهای منفرد و فهرستی تا سقف کرسی‌های حوزه انتخابیه انتخاب کنند.
منتخبین منفرد و فهرستی در حوزه انتخابیه به ترتیب زیر انتخاب می‌شوند؛
۱- پس از شمارش آرای کل نامزد‌ها به ترتیب بیشترین آرا، رتبه‌بندی می‌شوند.
۲- سقف سهم کرسی‌های افراد منفرد از کل کرسی‌های حوزه از طریق تقسیم مجموع آرای صحیح مأخوذه افراد منفرد بر کل آراء صحیح مأخوذه به دست می‌آید.
۳- نامزدهای منفرد غیرفهرستی که رتبه‌ای کمتر یا مساوی با تعداد کرسی‌های حوزه دارد تا سقف سهم تعداد کرسی‌های افراد منفرد به عنوان منتخب حوزه معرفی می‌شوند.
۴- پس از کسر کرسی‌های اختصاص داده شده به منتخبین منفرد غیرفهرستی، کرسی‌های باقی مانده به منتخبین غیرفهرستی اختصاص داده میشود.
۵- تعداد منتخبین هر فهرست بر اساس نسبت، درصدی از آرای صحیح مأخوذه آن فهرست به کل آراء صحیح مأخوذه همه فهرست‌ها ضرب در تعداد کرسی‌های اختصاص داده شده به فهرست‌ها به عنوان سهم آن فهرست تعیین میشود.
۶- منتخبین هر فهرست از بین نامزدهای آن فهرست به ترتیب بیشترین رأی در آن فهرست انتخاب می‌شوند.
تبصره ۱- در صورتی که سهم یک فهرست از کرسی‌ها بیش از تعداد اعضای آن فهرست باشد، فقط به اندازه تعداد اعضا به آن فهرست کرسی تعلق می‌گیرد. در این حالت سهم سایر فهرست‌ها از تعداد کرسی‌های باقی مانده مجدداً محاسبه میشود.
تبصره ۲- در صورتی که سهم فهرست‌ها اعشاری باشد، در ابتدا سهم در فهرست از کرسی‌ها برابر با ارقام صحیح آن فهرست لحاظ میشود و کرسی‌های باقی مانده به ترتیب به فهرست‌های با سهم بالاترین اعشار، بدون در نظر گرفتن رقم صحیح اختصاص می‌یابد. در صورت برابری هم ارقام و اعشار دو یا چند فهرست، در جلسه مشترک هیأت‌های اجرایی و نظارت حوزه انتخابیه با انجام قرعه منتخب و یا منتخبین باقی مانده به فهرست یا فهرست‌های برنده قرعه اختصاص داده میشود. نامزدهای ذینفع عضو فهرست‌ها و یا نمایندگان آن‌ها می‌توانند در مراسم قرعه‌کشی باشند.
تبصره ۳- در صورت فوت، استعفا یا به هر دلیل دیگری اگر تعداد نمایندگان خارج شده از مجلس در طول دوره در حوزه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس کمتر از پنج نفر باشند، انتخابات میان دوره‌ای در این حوزه مانند سایر حوزه‌ها برگزار، در غیر این صورت انتخابات در این حوزه به روش انتخابات ابتدای دوره برگزار میشود.
نظر شورای نگهبان و وزارت کشور درباره انتخابات تناسبی
هرچند برخی ناظران سیاسی تصور می‌کردند که ممکن است شورای نگهبان این مصوبه را به دلیل مغایرت احتمالی با برخی اصول قانون اساسی (انتخاب بر اساس رای مستقیم مردم) به مجلس بازگرداند، چنین نشد. از سخنان هادی طحان نظیف سخنگوی این شورا چنین برمی‌آید که شورای نگهبان در مرحله نخست بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس، نسبت به اصل برگزاری انتخابات تناسبی ایرادی نداشته بلکه ابهاماتی داشته به مرور برطرف شده است.
به گفته طحان نظیف، این شورا موافق انتخابات تناسبی است و البته هیات عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی انتخابات در مجمع تشخیص مصلحت نظام در مرحله قبل ایراداتی نسبت به این موضوع داشت، اما در این مرحله تاکنون نظری از مجمع دریافت نشده است.
پس از تایید و موافقت شورای نگهبان به عنوان ناظر انتخابات با شیوه تناسبی، از وزارت کشور به عنوان متولی بخش اجرایی انتخابات نیز خبر رسید که با این شیوه شمارش آرا موافق است.
احمد وحیدی وزیر کشور چنین گفته که برای این وزارتخانه در موضوع انتخابات تناسبی مهم این است که در اجرا، مشکلی نباشد.
به گفته او در جلسه هیات نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام با شیوه انتخابات تناسبی مخالفت نشد بلکه بابت شیوه اجرایی و شفاف‌تر شدن این مصوبه نظراتی مطرح شد تا در اجرا دچار مشکل نشویم.
انتخابات تناسبی به زبان ساده
تصور کنید که اسفندماه فرا رسیده و انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در کلانشهر تهران برگزار شده است؛ حوزه انتخابیه تهران گستره وسیعی شامل «تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس» است و بالغ بر ۱۴ میلیون نفر جمعیت دارد که در مجموع ۳۰ نفر را راهی بهارستان میکنند؛ برای احزاب و تشکل‌های سیاسی، رای آوری از این حوزه وسیع اهمیت بالایی دارد و به همین دلیل در انتخابات‌ها، جریان‌های سیاسی تلاش میکنند با ائتلاف و ارایه لیست واحد، آرای بیشتری از مردم اخذ کنند.
حال اگر انتخابات تناسبی در تهران برگزار شود، رقابت‌های انتخاباتی از رقابت بین افراد به رقابت بین لیست‌های انتخاباتی ارتقا می‌یابد و به نسبت آرایی که از صندوق‌های رای بین آمده و میانگین آرای هر لیست، سهم جریان‌های سیاسی از لیست نهایی ۳۰ نفره نمایندگان تهران مشخص میشود.
به طور مثال اگر با توجه به میانگین آرای کسب شده، نسبت آرا بین دو لیست ارایه شده دو به یک باشد، ۲۰ کرسی اول تهران به لیست اول و ۱۰ کرسی باقی مانده به لیست دوم می‌رسد. به این ترتیب ۲۰ نفر از لیست اول یک جریان سیاسی که بیشترین رای را آورده اند به مجلس راه می‌یابند و از لیست دوم هم ۱۰ نفر اول راهی بهارستان می‌شوند و دیگر اینطور نیست که هرکس حائز اکثریت آرا در تهران شد، راهی مجلس شود؛ بدان معنا که ممکن است از لحاظ عددی یک نفر در لیست اول در رده ۲۱ قرار گرفته و آرای بیشتری کسب کرده باشد، اما چون نسبت لیستها بر اساس میانگین آرا، دو به یک است، به مجلس راه نمی‌یابد و نفر اول لیست دوم - حتی با وجود آرای کمتر - منتخب مردم خواهد شد.
آیا در کل کشور اجرا می شود و یا منوط به تهران است. اگر فقط در تهران است فقط برای تامین منافع اقلیت در تهران تدوین شده. اراپه دهنده های طرح با خودشون فکر کردند که حالکه تو تهران نمی تونیم رای بیاریم شاید اینجوری بتونیم یکی چند نفری را راهی مجلس کنیم اگربه مشروح مذاکرات مجلس تدوین قانون اساسی مراجعه کنید اصل99 که شورای نگهبان را ناظر انتخابات میکند دقیقا هدفی معکوس با آنچه الان از نظارت شورای نگهبان شده دارد. مدونان قانون اساسی برای اینکه دولت (قوه مجریه) نتواند حق انتخاب مردم را به نفع خود محدود کند یک نهادخارج از کنترل قوه مجریه را به عنوان ناظر انتخابات کردند تا جلوی اعمال نفوذ دولت درانتخابات رابگیرد نه اینکه برعکس شود وخود شورای نگهبان به عنوان محدود کننده حق انتخاب مردم با قانون خودساخته اش عمل کند. همزمان با انتخابات مجلس شورا انتخابات مجلس خبرگان هم برگزارمیشود.هرچند درمورد انتخابات خبرگان سخن بسیار است ولی یک نکته جالب هم این است که فقهای شورای نگهبان که خود تاییدصلاحیت کاندیداها ونظارت بااختیارتام درانتخابات رابرعهده دارند همزمان خودشان کاندیدای خبرگان هم هستند .یعنی خودشان صلاحیت خودشان را تایید میکنند ودر انتخاباتی(؟!) که خودشان همه کاره اش هستند شرکت میکنند مثل اینکه در یک مسابقه ورزشی یکی از طرفین مسابقه همزمان داور مسابقه هم باشد رای به لیست احزاب باتوجه به برنامه های هرحزب بسیاربهتر از رای به افراد است. در سیستم رای به افراد معمولا فردیکه معروفتر یا تبلیغات بیشتردارد برنده میشود یا درشهرهای کوچک رقابت قومی وطایفه ای پیش میاید و معایبی دیگر که باعث شده کشورهای دیگرهم بتدریج رو بسوی انتخاب حزبی ولیستی کنند. البته باید قبلا 2 شرط محقق شود که اگر نشود بین ایندو انتخابات هیچ تفاوتی نخواهدبود اول تشکیل احزاب واقعی ودوم فکری اساسی برای عملکردشورای نکهبان 
| 
کدام حزب برادر من؟؟ | این روش تناسبی باعث تقویت لیستها و به تعبیری احزاب میشود. احزاب اگر درست شکل بگیرند و پاسخگوی رفتار و مواضع نمایندگان حزب خود باشند به برای ما که هیچ فرقی ندارهچون رای نمیدیم. برای خودشون که بیشتر رانت میخورن فرق میکنه اینکه برخی ها درتوجیه عملکردشورای نگهبان میگویند تایید وردصلاحیت همه جای دنیا هست این موضوع ساده را نادیده میگیرند که کشورهای دیگر یک شرایطی برای کاندیداتوری دارند مثلا میگویند سن فلان تحصیلات فلان نداشتن سابقه کیفری و.....نه اینکه 12 نفر بشینند وبدون هیچ توجیه وتوضیحی به رد وتایید افراد بپردازند و رد وتایید مکرر ومتناوب برخی افراد خودنشانی از عدم وجود معیاری مشخص است.مهرعلیزاده برای مجلس رد شد بعد برای ریاست جمهوری تایید. علوی برای مجلس شورا رد شد برای خبرگان تایید وصدهامورد دیگر دیگه کم کم داریم به تعطیلی انتخابات نزدیک میشم... یعنی کسی که رای حداکثر میاره الزاما نمی تونه به مجلس بره... به همین راحتی... دیگه انتخابات رو تعطیل کنید و بودجه رو صرف یه کاره دیگه کنین... ما هم که صدامون در نمیاد برای کاهش میزان تاثیر گذاری آرای مردم بههر شیوهای متوسل می شوید. از کاهش درصد آرای مورد نیاز برای ورودبه مجلس گرفته، تا انتخابات به اصطلاح تناسبی. شورای نگهبان هم که وظیفه اش کاهش مشارکت در انتخابات است حتما موافق است! نمایندگانی که با آرای افسانه ای!! وارد مجلس شده اند نیز حتما استقبال خواهند کرد چون میزان وابستگی شان به رای مردم کاهش می یابد.بدین ترتیب راهی نمی ماند جز اینکه بگوییم انتخابات ارزانی خودتان!! کلا رای بی رای. بهرین کار رای ندادن هست الان اگر شورای خیلی خیلی محترم نگهبان از لیست الف 40 نفر را تائید کند و از لیست ب 5 نفر و 60 درصد مردم به نامزدهای لیست ب رای بدهند و 40 درصد به لیست الف،تکلیف چیست؟ در اینصورت حداکثر 5 نفر از لیست ب می توانند مطابق خواست اکثریت مردم به مجلس بروند و تعداد زیادی از نامزدهای لیست الف با خواست اقلیت به مجلس می روند و مانع آن 5 نفر می شوند. به آقازاده هاتون بگید از آمریکا و انگلیس و فرانسه برگردن و بیان رای بدن ، مردم قصد رای دادن ندارن | لطفاازطرف مردم حرف نزنید بازهم هستند غیرتمندانی که علی زمان خودراتنها نمی گذارند. | بنده خدا صندوق رو میبرن تو سفارت اون کشور ها لازم نیست برگردن راي بي راي شورای نگهبانی که در دوره اصلاحات و دوره روحانی برای یک لایحه ساده اجرایی به دولت گیر سه پیچ میداد هزار بار لایحه را به مجلس پس می فرستاد تا یک نقطه و واو را جابجا کنند الان و دوره احمدنژاد نظری نداره و نداشت ؟!!!!!اونم درباره طرح مجلسی که از ضعیف ترین مجالس در حوزه قانون دانی و تخصصه !!!! بنده تا یک دانشمندان کت شلوار و کرواتی و ریش سه تیغ و طرفدار مردم نیاد به این ها رای نمی‌دم | کار به اونجا بکشه قطعا از اون تیپ ها هم میارن ولی باز رای بی رای | ؟چرا این نظر را که میخواهیم مثبت بزنیم نمیشه انتخاب تناسلی در کشور هایی جواب میدهد که احزاب سیاسی مختلف فعالیت دارند و حزبی که بیشترین نماینده را دارد دولت را در دیت میکیرد و یا با اعتلاف حزب دیگر دولت تشکیل میدهند.در ایران شورای نگهبان در واقع اینکار را انجام میدهد.
| منظور همان تناسبی است به این فکر کردن که ممکنه خیلی بیش از دو تا لیست وجود داشته باشه. هر کسی برای خودش یه لیست الکی راه می اندازه تا سهمی داشته باشه. اول پدریش را ثابت کنید تابعد .اصلا کی میاد رای بده جز همان ۸ درصد همیشگی .
بفکر آمارسازی باشید .
طرخ بی معنی و پر دردسری است ! بغیر از ایجاد شک و شبهه و بروز حرف و حدیث هیچ نفعی ندارد ! انتخابات در ایران معنی ندارد! سلام عزیزانرای ندادن چاره کارنیست بایددرست رای داد.نگید آدم درستی توی کاندیداها نیست.چرا آدمهای درست هم هستند.بایدآنهاراشناخت وتشویق به شرکت درانتخابات کردوازآنها حمایت نمود.
رای تناسبی یعنی توجیه مشارکت حداقلی کدام حزب؟!!!! وقتی در یک متن به بخشی میرسیم که برای تفهمیم عبارت نیاز به ساده گویی هستیم یعنی اینقدر موضوع را پیچیده کرده اند که کسی متوجه نشود یا بشود هر برداشتی دلشون خواست بکنند!!!! فکر نمیکنید دیگه کافیه این همه جار و جنجال و صرف هزینه و انرژی من که متوجه محاسبات شما نشدم۔کسانی که متوجه سدند لطفا توضیح دهند ممنون میشوم۔ مجلس که خانه ملت شاسی بلند گرفته به مردم میگه یک وعده غذا بخورید اینم از مالیات ها ولی فوری جلوی معاون وزیر کشور در میاد این مجلس به چه درد ملت می خوره.