چین و روسیه؛ پشتوانه خط‌آهن رشت–آستارا!

پروژه ریلی رشت–آستارا، که سال‌هاست به‌عنوان حلقه مفقوده کریدور بین‌المللی شمال–جنوب مطرح می‌شود، اکنون وارد مرحله‌ای سرنوشت‌ساز شده است. رئیس مرکز امور بین الملل وزارت راه و شهرسازی امین ترفع اعلام کرده‌ که تملک زمین‌های این مسیر تا پایان سال جاری تکمیل خواهد شد و با اختصاص وام ۱.۶ میلیارد یورویی روسیه، عملیات اجرایی در مقیاس وسیع آغاز می‌شود.

به گزارش تابناک به نقل از فارس؛ ترفع در تازه‌ترین اظهارات خود تاکید کرده است که پیش‌شرط اجرای چنین طرح‌های زیرساختی، آزادسازی اراضی و تامین منابع مالی است. او خبر داد که تاکنون بخش‌هایی از زمین‌های موردنیاز به پیمانکار روس تحویل داده شده و مطالعات اجرایی آغاز شده است. 

به گفته وی، این روند به‌صورت مرحله‌ای ادامه خواهد داشت و با تکمیل تملک، سرعت پروژه بیشتر خواهد شد.به عنوان نمونه حدود سه ماه پیش، ۳۴ کیلومتر از اراضی تملک شده به پیمانکار روس تحویل داده شد و مراسم رسمی تحویل نیز توسط شرکت ساخت برگزار شد.رئیس مرکز امور بین الملل وزارت راه و شهرسازی همچنین از همکاری های مشترک با چین در این پروژه خبر داد و گفت: چند ماه قبل جلسه ای برای بررسی پیشرفت پروژه راه آهن برگزار شد تا هماهنگی های لازم برای شروع عملیات اجرایی انجام گیرد.

برگزاری نشست‌های مشترک برای بررسی روند پیشرفت پروژه نشان می‌دهد که دولت ایران عزم جدی برای تکمیل این خط آهن دارد؛ خطی به طول ۱۶۲ کیلومتر که مستقیماً ایران را به آذربایجان متصل می‌کند.اهمیت راهبردی این پروژه تنها به بعد عمرانی محدود نمی‌شود. در سفر اخیر رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان به آستارا، وی تکمیل مسیر رشت–آستارا را از ولویت‌های اصلی دولت دانست و آن را حلقه نهایی اتصال ایران به شبکه اوراسیا معرفی کرد.

به گفته پزشکیان، این مسیر می‌تواند نقش جایگزین برای مسیرهای سنتی مانند کانال سوئز و مسیر ترکیه ایفا کند و سهم ایران از تجارت جهانی را افزایش دهد.این خط آهن علاوه بر تسهیل ترانزیت کالا، ظرفیت‌های مرزی آستارا را نیز فعال خواهد کرد. وجود بندر، پایانه ریلی مشترک با جمهوری آذربایجان و دسترسی مستقیم به بازارهای روسیه و اروپای شرقی، موقعیت استراتژیک این شهرستان مرزی را بیش از پیش تقویت می‌کند.

 کارشناسان تاکید می‌کنند که تکمیل این پروژه به کاهش قابل‌توجه هزینه و زمان حمل‌ونقل منجر می‌شود؛ به ‌طوری‌ که مسیر انتقال بار میان هند و اروپا تا ۴۰ درصد کوتاه‌تر خواهد شد.کریدور شمال–جنوب که در اوایل دهه ۲۰۰۰ با حضور ایران، روسیه و هند پایه‌گذاری شد، اکنون با تکمیل رشت–آستارا به ‌طور کامل عملیاتی خواهد شد.

 این کریدور سه شاخه اصلی دارد: مسیر شرقی از آسیای مرکزی، مسیر میانی از طریق دریای خزر و مسیر غربی که از آذربایجان می‌گذرد. پروژه رشت–آستارا دقیقاً در بخش غربی قرار گرفته و تکمیل آن امکان انتقال سالانه ۱۵ میلیون تن بار را فراهم خواهد کرد.مهدی باقری، کارشناس حمل‌ونقل اندیشکده هتکس، معتقد است که این پروژه علاوه بر پیوند با روسیه و قفقاز، ظرفیت هم‌پوشانی با کریدور جنوب–غرب (از خلیج فارس به دریای سیاه) را نیز دارد و می‌تواند مسیر ایران به اروپا را کوتاه‌تر و رقابتی‌تر کند. او البته تاکید می‌کند که ایران نباید از ظرفیت‌های دریای خزر غافل بماند؛ چرا که خطوط کشتیرانی مستقیم می‌توانند در مواقع اضطراری مسیر جایگزین برای آذربایجان باشند.

در مجموع، پروژه ریلی رشت–آستارا نه تنها یک طرح زیرساختی، بلکه پیوندی ژئوپلیتیکی و اقتصادی است که ایران را در جایگاه هاب ترانزیتی منطقه و حتی اوراسیا قرار می‌دهد. با آغاز فاز اجرایی و ورود سرمایه روسیه و همکاری چین، این خط ریلی بیش از هر زمان دیگر به واقعیت نزدیک شده و می‌تواند به موتور محرک توسعه اقتصادی شمال ایران و رونق دیپلماسی اقتصادی کشور بدل شود.