از نظر شما، دولت برای «توزیع عادلانه یارانه‌های پیدا و پنهان بین مردم» چه کاری باید انجام دهد؟

در پاسخ به این خوانده می‌شوید، مباحث و اولویت‌های متعددی از سوی مخاطبان گرامی تابناک مطرح شد؛ اما بر اساس برنامه ریزی صورت گرفته ـ که پیشتر در خوانده می‌شویدِ یاد شده بیان کردیم ـ از میان موارد مطرح، قصد داریم به ترتیب و اهمیت اولویت‌ها از نگاه مردم، هر مساله و چالش اقتصادی را به صورت یک خوانده می‌شوید با تاکید بر راهکار‌های پیشنهادی مخاطبان به دولت منتشر کنیم؛ بنابراین، در پنج خوانده می‌شوید گذشته به ترتیب به سراغ "راهکار پیشنهادی به دولت برای مهار تورم" "راهکار پیشنهادی به دولت برای کاهش واقعی نرخ دلار" "راهکار پیشنهادی به دولت برای تقویت ارزش ریال و پول ملی" "راهکار پیشنهادی به دولت برای سروسامان دادن به آشفته بازار مسکن" و "راهکار پیشنهادی به دولت برای برون رفت بورس از وضع موجود" رفتیم.

...

اما امروز در ششمین خوانده می‌شوید، قصد داریم بر اساس دیدگاه‌های مخاطبان تابناک، به چالشی مهم در اقتصاد ایران به نام ضرورت اصلاح یارانه‌های پیدا و پنهان بپردازیم؛ موضوعی که به گفته مخاطبان، از مسائلی است که باید هرچه زودتر از سوی دولت برای بررسی و رسیدگی به آن، برنامه ریزی و تصمیم گیری شود، زیرا هم اکنون عدالت در توزیع یارانه ها در جامعه مشاهده نمی شود.

بنابراین، یادآور می شود که از سال ۸۹ تا به امروز، یارانه نقدی ۴۵۵۰۰ تومانی هر ماه به حساب سپرستان خانوار واریز می‌شود. از سوی دیگر، با تغییر بهای بنزین در سال ۱۳۹۸، یارانه دیگری به نام یارانه معیشتی نیز در ادبیات اقتصادی ایران جای گرفت.

در این میان، بررسی‌ها نشان می‌دهد طی سنوات ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۹ مبلغ ۵۲۴,۸۵۰ میلیارد تومان بابت یارانه نقدی و غیرنقدی از سوی دولت‌ها پرداخت شده است، به گونه‌ای که بر اساس گزارش اخیر دیوان محاسبات، در سال گذشته مبلغ پیش بینی شده در قانون برای پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوار‌ها ۴۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان و همچنین مبلغ یارانه معیشتی، ۳۱ هزار میلیارد تومان بوده است.  

اما در بخش دیگری از یارانه‌ها در اقتصاد، با یارانه پنهان مواجه هستیم؛ یارانه‌ای که هر ساله سهم قابل توجهی در ساختار اقتصادی کشورمان دارد، به گونه‌ای که بر اساس گزارش تفریغ بودجه سال ۹۹، مبلغ ۱،۶۰۳،۰۰۰ میلیارد تومان تحت عنوان یارانه پنهان (یارانه کالا‌های اسـاسـی، پنج فرآورده نفتی و سـوخت هوایی، گاز طبیعی، برق و آب) به شـرح جدول زیر پرداخت و یا به حســاب بدهکاری دولت منظور گردیده که حدود ۲.۵ برابر عملکرد «بودجه عمومی دولت» و ۴۶درصد «حجم نقدینگی» در سال ۱۳۹۹ بوده است.

 

در مجموع آنچه مشخص است، سالیانه رقم بسیار بالایی از یارانه‌های پیدا و پنهان در اقتصاد ایران پرداخت می‌شود، اما سهم همه مردم از این میزان یارانه به خصوص یارانه‌های پنهان در حوزه انرژی، یکسان و برابر نیست. به بیان دیگر، این حجم از یارانه در اقتصاد ایران، همیشه به دست قشرهای ضعیف نمی‌رسد و ثروتمندان بیشتر از آن بهره می‌برند، از این روی، مدیریت و حذف آن باید در اولویت دولت باشد.

حال بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند، اقتصاد ایران در بخش یارانه‌های پنهان، نیازمند یک اصلاح ساختاری است تا این یارانه ها، شفاف به دست اقشاری برسد که به دلیل بستر‌های اقتصادی، نسبت به سایر افراد جامعه، محروم و کم برخوردار هستند. به عنوان مثال، در حوزه یارانه سوخت، بسیاری از مردم خودروی شخصی ندارند و دریافت یارانه پنهان انرژی و سوخت محروم هستند و در عوض، این یارانه عظیم برای قشرهایی که نه تنها یک خودرو، بلکه چندین خودرو دارند و از یارانه سوخت هم بهره مند می‌شوند. نمونه ای که بیانگر بی عدالتی در پرداخت یارانه های پنهان است.