دولت درعوض ساعت کار، ساعت ناهار را کم کند

نخستین روز ماه رمضان امسال درحالی سپری شد که واکنش‌ها به تصمیم دولت برای تثبیت ساعات‌ کاری در این ماه ادامه دارد. سخنگوی دولت پیشتر اعلام کرده بود ساعت کاری در ماه رمضان به جز در شب‌های قدر تغییری نمی‌کند، حالا این موضوع موافقان و مخالفانی پیدا کرده است. مخالفانی که می‌گویند اگر زمان صرف ناهار در قرارداد ذکر شده باشد دولت براساس قانون باید ساعت کاری را کاهش دهد و موافقانی که می‌گویند تغییر ساعت کاری در ماه رمضان تصمیم نادرست دولت احمدی‌نژاد بوده و لغو آن به افزایش کارآمدی و بهره‌وری دولت کمک می‌کند. از سوی دیگر، استانداری شهر قم فارغ از تصمیم کلی دولت، بر خلاف همه سازمان‌ها در بخشنامه‌ای ساعت کاری کارمندانش را تغییر داده است.

به گزارش شهروند، ۲‌سال پیش از این روزها مردم ایران ماه رمضان را با تغییر اساسی در ساعات کاری اداره‌ها و سازمان‌های دولتی آغاز می‌کردند. احمدی‌نژاد و یارانش در دولت به مصوبه‌ای رأی دادند که براساس آن ساعات کاری اداره‌های دولتی از ساعت ۹ صبح آغاز می‌شد و ساعت  ۱۴:۳۰هم به پایان می‌رسید. تصمیمی که همان روزها انتقادات زیادی را متوجه دولت کرد و بسیاری از نمایندگان این مجلس مصوبه هیأت دولت را مغایر قانون دانستند اما درنهایت نه احمدی‌نژاد به این انتقادات توجهی کرد و نه مجلس توانست حرفش را برای الزام دولت به اجرای قانون بر کرسی بنشاند.

حالا دومین سالی است که دولت، سازمان‌ها و اداره‌های دولتی را ملزم کرده در ماه رمضان هم مثل بقیه ماه‌های‌ سال کار کنند. «محمدباقر نوبخت»، سخنگوی دولت چند روز پیش از آغاز ماه رمضان اعلام کرد که «امسال هم مثل‌ سال قبل کارمندان دولت باید هفته‌ای ۴۴ ساعت کار کنند و دولت تصمیمی برای تغییر ساعت کاری ندارد.» استدلال دولت برای تغییر ندادن ساعت کاری در ماه رمضان، ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری است که براساس آن «ساعات کار کارمندان دولت  ۴۴ ساعت در هفته» اعلام شده است. اصرار دولت برای اجرای قانون خدمات کشوری و فعالیت سازمان‌های دولتی به روال عادی درحالی است که از مجلس زمزمه‌های برخی انتقادات و اعتراض‌ها به گوش می‌رسد.

منتقدان می‌گویند دولت برای کاهش ساعت کاری باید طبق قانون عمل کند و اگر زمان صرف ناهار در قرارداد ذکر شده باشد باید ساعت کاری کاهش پیدا کند و موافقان هم می‌گویند تصمیم دولت در این زمینه تابع قراردادی است که با کارمندانش دارد. «مجتبی رحماندوست» نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر که در دوره دولت احمدی‌نژاد هم از مخالفان کاهش ساعت کاری بود، حالا می‌گوید: «اگر در قرارداد کارمندان قید شده باشد که کارمندان می‌توانند یک ساعت برای ناهار و نماز درنظر بگیرند پس دولت می‌تواند در ماه رمضان آن یک ساعت را از ساعت کاری‌شان حذف کند.

او در پاسخ به این پرسش که اگر در قرارداد کارمندان با دولت چنین اقدامی پیش‌بینی نشده باشد خلأ  قانونی محسوب نمی‌شود، گفت: «من روی این قضیه فکر نکرده‌ام و آن را بررسی نکرده‌ام که بتوانم به آن پاسخ دهم. اما باید گفت زمان حاتم‌بخشی حکومت نسبت به یک قشر خاص گذشته است و کارمندان باید به اندازه‌ای که قانون برای کار مفید مشخص کرده است، کار کنند.»
«عابد فتاحی» عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس اما از موافقان تغییر ساعت کاری در ماه رمضان است با این‌که تصمیم دولت را در تثبیت ساعات کاری شجاعانه می‌داند اما می‌گوید: «اکثر مردم روزه می‌گیرند و در کنار آن اعمالی همچون تلاوت قرآن و ذکرخوانی و... انجام می‌دهند. اگر بتوان ساعت کاری مردم را اندکی تغییر داد و اگر یک ساعت دیرتر کار اداره‌ها آغاز شود بازده کاری هم افزایش می‌یابد و از لحاظ قانونی هم ممانعتی برای آن وجود ندارد.»

به گفته او «اگر تمرکز فرد برای کار کافی باشد یک شخص می‌تواند با ۴ یا ۵ ساعت کار به اندازه ۸ ساعت، کار مفید انجام دهد و این‌که بگوییم با کاهش ساعت کاری ماه رمضان بیت‌المال تضییع می‌شود سخن درستی نیست.»

 ساعت کار دولت در قم تغییر کرد

دولت اگرچه گفته تصمیمش برای تغییر نکردن ساعات کاری برای همه کارمندان دولت یکسان است، اما استانداری قم در تصمیمی خلاف روال رسمی و جاری کشور ساعات رسمی کاری در این استان را تغییر داده است. براساس بخشنامه این استانداری «براساس موافقت استاندار و به منظور بهره‌مندی از فضایل ماه مبارک رمضان و ارایه خدمات بهتر به همشهریان عزیز، ساعات کار اداره‌ها در ایام ماه مبارک رمضان از ساعت ۶:۴۵تا  ۱۳:۴۵ است.» استانداری قم به این ترتیب با اعمال این تغییر درواقع ساعت کاری کارمندان را طوری تنظیم کرده که ۸ ساعت کاری آنها یعنی همان ۴۴ ساعت در هفته پر می‌شود و درواقع آنها کار را زودتر شروع می‌کنند و زودتر هم به پایان می‌برند. ایده‌ای که به نظر می‌رسد با استقبال روزه‌داران مواجه شده، آنها رضایتشان را پای کامنت‌هایی که زیر این خبر در شبکه‌های اجتماعی نوشته‌اند، اعلام کرده‌اند و نوشته‌اند این تصمیم در این گرمای هوا بهتر است، هم آنها هشت ساعت کار می‌کنند و هم این‌که پیش از داغ شدن هوا به خانه می‌رسند و فرصتی برای استراحت و عبادت دارند. از نظر «محمدرضا والی» کارشناس تأمین‌اجتماعی: «به این ترتیب ساعت کاری قانونی کارمندان دولت برای ۴۴ ساعت در هفته پر می‌شود و درواقع کارمندان دولت مطابق همان قانون خدمات کشوری روزی ۸ ساعت کار کرده‌اند اما به نظر می‌رسد دولت در بحث تثبیت ساعات کاری صرفا به دنبال این نبوده که بحث ۸ ساعت کاری کارمندان را حل کند، دولت گفته ساعت کاری را تغییر نمی‌دهد نگفته که کاهش نمی‌دهد و از این نظر تصمیمی که در استانداری قم گرفته شده خلاف روالی است که دولت برای کل کشور اعلام کرده است.»

به گفته او، یکی از دلایل دولت برای تثبیت ساعات کاری توجه به این نکته است که تعطیلی زودهنگام اداره‌ها روند کلی گردش کار در کشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و درواقع همه نهادهای دولتی برای یک ماه به صورت نیمه‌وقت فعالیت می‌کنند. این موضوع فراتر از شرایط اجتماعی و اهمیت روزه‌داری و در نظر گرفتن شرایط مردم به منافع ملی آسیب می‌زند و همان‌طور که پیشتر هم اعلام شده بود از نظر اقتصادی هم برای ما بسیار زیان‌آور است.

«والی» با تأکید بر این‌که در هشت‌سال گذشته در ماه رمضان به علت برنامه ریزی غلط دولت احمدی نژاد عملا بخش عمده‌ای از مبادلات و ارتباطات کاری با کشورهای خارجی مختل شده بود، ادامه می‌دهد: «این خبر خوبی است که بانک‌ها در ماه رمضان موظف شده‌اند ساعت کاری کاملی داشته باشند، درباره اداره‌‍‌ها هم اصرار دولت بر تثبیت ساعت کاری صرفا توجه به این موضوع نیست که باید کارمندان هشت ساعت کار کنند، نکته دیگر این است که سازمان‌ها باید باز و کار در جریان باشد.»

به گفته این کارشناس کار و تأمین‌اجتماعی، ایرانیان جزو ملت‌هایی هستند که کمترین ساعات کار مفید را در جهان دارند. او ساعات کار مفید ایران و ژاپن را مورد توجه قرار می‌دهد و می‌گوید: «ما در ایران تعطیلی و مناسبت زیاد داریم و تصمیم کاهش ساعات کاری را از هر نظر که مرور کنید، کارشناسی نبوده است. ساعات کار مفید در کشوری مثل ژاپن حدود ۲۴۰۰ ساعت است اما در ایران در بهترین حالت مردم تنها ۸۰۰ ساعت کار مفید دارند و ایران با چنین راندمان کاری عملا در ردیف کشورهایی مثل عربستان قرار می‌گیرد که آنها هم ساعت کاری در همین حدود دارند.»