فرهنگستان دلواپس میراث «فردوسی» در دستان «فردوسی‌پور»

در آستانه جام‌جهانی فوتبال و در حالی که قرار است تب فوتبال یک ماه ایران را مانند همه دنیا فرا بگیرد، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، می‌خواهد‌ از این رهگذر واژگان مصوب خود را در حوزه فوتبال همه‌گیر کند و برای همین هم نشستی با گزارشگران فوتبال، برنامه‌سازان و مسئولان صدا و سیما برگزار کرده تا همکاری آنان را برای استفاده هر چه بیشتر از این واژگان به دست آورد.

به گزارش «تابناک»،‌ فرهنگستان زبان و ادب فارسی چند سالی است‌ با مصوب کردن واژگان جدید به‌ جای لغات فرنگی ـ که در زبان عامه مردم همه‌گیر شده ـ‌ می‌خواهد به زعم خود از حدود زبانی و ادبیات فارسی پاسداری کند؛ اما در سال‌های اخیر، واژگان مصوب این فرهنگستان بیش از آنکه در مراودات عمومی کاربرد داشته باشد، دستمایه شوخی و خنده فارسی‌زبان‌ها شده است.

همین همه‌گیر نشدن این واژه‌ها و کارکرد معکوس آن‌ها در میان عموم فارسی‌زبانان موجب شده تا شورای واژه‎گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دست به دامن صدا و سیما شود تا با استفاده از همه‌گیر بودن این رسانه ملی، بخواهد واژگان مصوب خود را به ‌مکالمات روز‌‌مره، رسمی و غیر رسمی مردم وارد کند. فرهنگستانی‌ها پیشتر‌ از ‌‌همکاری نکردن صدا و سیما در فرهنگ‌سازی برای کاربردی کردن این واژه‌ها نالیده بودند، ولی هم‌اکنون از همراهی کردن صدا و سیما برای عمومی کردن واژه‌های فوتبالی خبر می‌دهد.

نسرین پرویزی، مدیر شورای واژه‎گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی می‌گوید:«فرهنگستان زبان و ادب فارسی دفتری در صداوسیما دارد که از طریق این دفتر جلسه‌ای میان فرهنگستان و مجریان، گویندگان و دست‌اندرکاران برنامه‌های ورزشی صداوسیما برگزار شد. ما مدت‌ها می‌خواستم این جلسه برگزار شود و خوشبختانه در این جلسه آن‌ها قول همکاری دادند و خودشان هم به این مسأله علاقه‌مندی نشان دادند و زبان فارسی برایشان اهمیت داشت‌».

اما پرویزی در حالی از علاقه‌مندی گزارشگران صدا و سیما برای عمومی کردن لغات مصوب فوتبالی سخن می‌گوید که نامأنوس بودن لغات مصوب در این حوزه مانند سایر حوزه‌هایی که این فرهنگستان در آن فعالیت می‌کند، بزرگترین مانع در راه استفاده از این ماجراست.

در نگاهی گذرا به لیست لغات مصوب فرهنگستان چندین و چند واژه فوتبالی را می‌بینیم که به نظر می‌آید، معادل چندان آشنایی نداشته باشند تا گزارشگرانی که می‌خواهند مسابقات فوتبال را پرحرارت گزارش کنند از آن بهره ببرند.
 
فرهنگستان عبارت «سریار» را برای «کاپیتان captain»، «بازی‌نما» را برای «اسکوربورد scoreboard»، «کنج» را برای «کرنر corner»، «توپ‌رهایی» را برای «دراپ‌بال Drop ball»، «جریمه» را برای «پنالتی penalty» و «تک» را برای «تکل tackle» برگزیده است. این‌ها البته بخشی از لغاتی است که این فرهنگستان برگزیده ‌و هنوز معلوم نیست ‌برای واژه‌هایی نظیر «هت‌تریک» و «کلین‌شیت» چه واژه‌هایی را مصوب کرده است.

از هم‌اکنون نیز‌ تصور اینکه بخواهیم بازی‌های جام‌جهانی را با گزارش عادل فردوسی‌پور ببینیم، در حالی که می‌کوشد از این واژه‌های مصوب فرهنگستان استفاده کند، به خودی خود جالب است و عطش ما را برای دیدن بازی‌های جام‌جهانی دو برابر می‌کند؛ اما چیزی که تقریبا از الان خودمان هم می‌دانیم، اینکه حتی استفاده از تب جام‌جهانی هم ممکن نیست کمکی به این همه‌گیر شدن این واژگان بکند. شاید ایراد اصلی جای دیگری باشد؛ آنجایی که فرهنگستان زبان و ادب فارسی قصد دارد برای یک پدیده وارداتی مثل فوتبال حتما معادل‌های فارسی پیدا کند.‌ باید نشست و منتظر ماند و دید‌ گزارشگران تلویزیون هم مانند فرهنگستانی‌ها، دلواپس میراث فردوسی کبیر هستند یا نه؟!