مهشيد يوسفي در تهران امروز نوشت: زلزله 5.5 ريشتري ساعت 6و43 دقيقهو 57 ثانيه بامداد 12 ديماه بخشهايي از شهرستان بستك در غرب بندرعباس در استان هرمزگان را لرزاند تا يادآوري كند كه زلزله جزو جداييناپذير اقليم ايران است. پس از شديدترين زلزله نيز 8 بار ديگر زمين لرزيد تا پس از چند روز تعطيلي و عزاداريهاي روزهاي پاياني ماه صفر، اين بارمردم بستك در داغ زندگي از هم پاشيده و همشهري از دست رفته خود عزادار باشند. بر اساس گزارشهاي رسيده خوشبختانه تا لحظه مخابره اين خبر تنها تلفات جاني اين زلزله يك نفر بوده است و بيش از 30 نفر نيز زخمي شدهاند كه اين موضوع جاي بسي شكرگزاري دارد، اما بيشك اين امر به دليل اقدامات پيشگيرانه يا تدابير از پيش تعيين شده نبوده است. واقعيت اين است كه ساختمانهاي شهرستان بستك اغلب يك طبقه و سنتي ساز است و در آنها كمتر از مصالح سنگين استفاده شده است. از سويي شهرستان بستك داراي بافت فرسوده بسيار است كه تلفات اين بافتها در چنين مواقعي بهطور طبيعي كمتر است. اما نكته قابل تامل تخريب تا 60 درصدي بافت نوساز اين شهرستان است در حاليكه زلزله چندان شديد نبوده است به گفته محمد مشتاقزاده فرماندار بستك«بر اثر اين زلزله به ساختمانهاي منطقه مركزي شهر بستك خسارتهاي فراواني وارد شد كه ساختمانهايي در بافتهاي فرسوده بهطور كامل تخريب و به ساختمانهاي نوساز تا 60 درصد آسيب وارد شده است.» همين نكته يادآور يك نكته مهم و كليدي است كه به آن توجه نشده و نميشود و نكته آن است كه مسئولان هيچگاه پيش از زلزله تدبير كافي نميكنند و پس از زلزله همزماني كه تب كمكرساني فروكش كرد از وظايف خود غافل شده و بر ساختوسازها نظارت كافي ندارند و فقط ميخواهند آماري ارائه دهند و به اصطلاح كار را جمع كنند.
بستك از ناهموارترين مناطق استان هرمزگان
نگاهي به وضعيت توپوگرافي شهرستان بستك نشان ميدهد كه اين شهرستان از ناهموارترين مناطق كشور و استان هرمزگان است زيرا برخي از بلندترين ارتفاعات و ناهموارترين نقاط استان در آن واقع شده به گونهاي كه آن را منطقهاي مستعد زلزله كرده است. بر اساس آنچه در مورد توپوگرافي اين شهرستان آمده است، « دامنه ارتفاعات كمتر از ۱۰۰ متر تا بيش از دو هزار متر تا سه هزار متر، كوه گاهبست و كوه سياه در شمال شهرستان، و كوه ناخ و زنگارد در جنوب شرقي شهرستان، پراكندگي دارد .» شايد اين سوال مطرح شود كه با اين اوصاف و احتمال زلزله خيز بودن چرا شهروندان در اين منطقه ساكن شدهاند. بستك از طرفي به خليجفارس نزديك است و به دليل همان ناهمواريها و داشتن كوهستان و نيز نزديكي به منطقه حاره و مدار خط السرطان داراي قابليت مرتعي است و همين امر سبب اسكان بيش از 65هزار شهروند در آن شده است. اين روزها با توسعه بستك، حال و هواي شهر عوض شده و در گوشه و كنار شهر كم و بيش ساختمانهاي جديد خودنمايي ميكند، اما نظارتها بر ساختوسازهاي اين شهرستان غيراصولي و تابع درآمد است. از سويي گاهي نظارتي صورت نميگيرد و گاهي نيز نظارتها با هدف كسب درآمد شهرداري و غيره جدي صورت نميگيرد. در اين ميان بدترين قسمت ماجرا بيدقتي حتي در ساخت بناهاي خدماتي و درماني شهر است كه مصداق آن بيمارستان شهيد فكري بستك است كه تا 40 درصد تخريب شد و كار درماني و امدادرساني به مجروحان حادثه با برپايي بيمارستان صحرايي در حياط آن صورت گرفت.
سرماي هوا و اسكان در هواي سرد
سيده «مرضيه كوهسفيدي» در گفتوگو با خبرنگار تهران امروز گفت: خدا را شكر كه تلفات چنداني گزارش نشده است، اما همان يك نفر هم يك جان است كه حتما عزيز بوده و چرا بايد اين گونه باشد كه پس از زلزله بهدنبال آمار باشيم. وي افزود: شهرستان بستك داراي بافت فرسوده بسيار است و قبول كه اين بافت مقاوم نيست، اما سوال من اين است كه چرا بافت نوساز آن مانند مدرسه و بيمارستان تخريب شده اند؟ به گفته وي چندين مدرسه،ساختمان آموزش و پرورش و بيمارستان اصلي شهر تخريب شدهاند و برخي از اين اماكن ديگر قابل استفاده نيستند. وي افزود: امدادرساني در مناطق روستايي دچار مشكل است و سرماي هوا عمدهترين مشكل مردم است چرا كه چادرها آنها را از سرما محافظت نميكنند و اغلب با نايلون روي چادرها را نيز پوشاندهاند و هماكنون چادر،پتو، نايلون، لباس گرم و خوراك نيازهاي عمده مردم هستند. «جاسم جادري» استاندار هرمزگان در جلسه ستاد بحران شهرستان بستك بر لزوم خدماترساني بهتر به مردم زلزلهزده بستك تاكيد كرده و گفته است: عدم انتقال به موقع چادر قابل توجيه نيست، به تامين امنيت و وضعيت خدمات اوليه بستك توجه شود و اقلام مورد نياز سريع به دست مردم برسد. وي همچنين اشاره كرده كه كشور ما در زمينه توليد چادر، پتو و اقلام غذايي با مشكلي روبهرو نيست و نيازمند مديريت مناسب هستيم. به گفته پيرحسين كوليوند رئيس سازمان امداد و نجات هلالاحمر 14 روستاي اطراف بستك دچار خسارت شدهاند اما بيشترين خسارت مربوط به شهر بستك است. مسئول ديگري نيز گفته از 15 باب مدرسه شهرستان يكي از آنها غيرقابل استفاده شده و مدرسه راهنمايي فاطميه نيز آسيب جدي ديده اما بقيه مدارس تا 10 درصد خسارتهايي داشتهاند.
نظارت بر ساختوسازها سختگيرانه باشد
يك كارشناس شهري در اين خصوص به تهران امروز گفت: بهطور طبيعي در چنين سرمايي امكان ساختوساز متناسب با الگوهاي ايمن وجود ندارد و مسئولان بايد تا بهتر شدن هوا تدبير ديگري بكنند، اما نكته مهم اينكه در ساختوسازها بايد نظارتها اصولي، جدي وسختگيرانه باشد و تنها بحث ارائه آمار و رفع تكليف مطرح نباشد تا يك بار براي هميشه اين شهر در مقابل زلزله مقاوم شود. عباس جناحي افزود: در شهرستان بستك نظارت جدي بر ساختوسازهاي شهر صورت نگرفته و علاوه بر بافت فرسوده كه بخش عمده شهر بوده، تخريب بافت نوساز شهر هشداري جدي براي مسئولان است تا از اين پس ساختوسازها را با دقت بيشتري بررسي كنند و اجازه ندهند بناهاي غيرمقاوم بلاي جان شهروندان شود. به گفته وي نظارت بسيار جديتر بر ساخت بناهاي خدمات عمومي نظير بيمارستان و مدرسه و ساختمانهاي اداري از جمله مسائلي است كه بايد مدنظر باشد. به هر حال مانند هميشه عدهاي بيخانمان شدهاند آن هم در سرماي جانگاه زمستانهاي بستك. دماي هواي اين شهرستان 8 درجه زير صفر است و مردم منطقه كه بخش عمدهاي از منازل آنها در زلزله آسيب ديده مجبور به اقامت در چادرهاي هلالاحمر شدهاند. موضوع اصلي اسكان دائم زلزلهزدگان است كه به دليل سرماي شديد زمستانهاي منطقه نيازمند سرعت بخشي است. اميد است مسئولان با تعهد نسبت به ساماندهي منطقه اقدام كرده و ارائه آمار و گزارش عملكرد جزو آخرين اولويتهاي آنان باشد.