نرخ دلار واقعی در ایران؛ ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان است/ سالانه ۲۵ میلیارد دلار از چرخه رسمی خارج می شود

تک‌نرخی شدن ارز بار دیگر به یکی از موضوعات اصلی اقتصاد ایران بدل شده است؛ سیاستی که موافقانی همچون وزیر اقتصاد دارد و مخالفانی همچون رئیس کل بانک مرکزی دارد.

به گزارش سرویس اقتصادی تابناک؛ در شرایط کنونی، اقتصاد ایران با چندین نرخ متفاوت مواجه است؛ از دلار ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی گرفته تا دلار توافقی ۷۰ هزار تومانی و بازار آزاد که گاه تا مرز ۱۰۰ هزار تومان هم پیش رفته است. همین چندنرخی بودن، بستر شکل‌گیری رانت و فساد را فراهم کرده و مدنی زاده بار‌ها بر ضرورت یکسان‌سازی تأکید کرده است، هرچند فرزین همچنان بر حفظ ساختار چندنرخی اصرار دارد.

در همین زمینه، مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین در گفت‌و‌گو با خبرنگار تابناک به صراحت اعلام کرد که تک‌نرخی شدن تنها زمانی ممکن است که تمام ارز‌های حاصل از صادرات و کلیه تقاضا‌های مشروع تحت مدیریت بانک مرکزی قرار گیرد.

وی ادامه داد: بانک مرکزی باید کلید تمامی عرضه و تقاضای ارز را در دست بگیرد و همه نیازهای ارزی را تامین کند. اما وقتی امروز به اعتراف همین بانک، حدود ۴۰ درصد ارز صادراتی اصلاً به چرخه رسمی بازنمی‌گردد، چگونه می‌توان انتظار داشت نرخ واحد شکل بگیرد؟ تا وقتی این حجم از ارز در بازار‌های موازی می‌چرخد، هیچ سیاستی برای تک‌نرخی شدن جواب نمی‌دهد.

این فعال اقتصادی با بیان نمونه‌هایی از نیاز‌های ارزی که در حال حاضر بی‌پاسخ مانده، اضافه کرد: وقتی حتی مسافری که برای تفریح به خارج می‌رود نمی‌تواند ارز مورد نیازش را از بانک مرکزی تهیه کند و ناچار است به بازار غیررسمی مراجعه کند، بدیهی است که بازاری دیگر شکل می‌گیرد و نرخ می‌سازد. یا وقتی در بسیاری از خانه‌ها لوازم آرایشی قاچاق وجود دارد، یعنی ارز وارداتش نه از بانک مرکزی، بلکه از همان بازار غیررسمی تأمین شده است.

قیمت دلار تک نرخی چقدر می شود؟

رئیس اتاق ایران و چین به مسأله ریشه‌ای‌تری نیز اشاره کرد؛ یارانه‌های پنهان در تولید. او توضیح داد: بخش بزرگی از تولیدات ما بر دوش یارانه‌ها شکل می‌گیرد؛ از انرژی و سوخت گرفته تا حمل‌ونقل و حتی نیروی کار؛ بنابراین اگر کالایی قرار است صادر شود، باید سهم یارانه‌اش به بیت‌المال بازگردد. به‌عنوان مثال، وقتی پتروشیمی با خوراک یارانه‌ای یا کشاورز با آب و کود سوبسیددار محصول تولید می‌کند، طبیعی است که صادراتش نوعی انتقال یارانه به بازار خارجی است. راه درست این است که سهم یارانه در مرز صادراتی محاسبه و بازپس گرفته شود و سپس ارز صادراتی در بازار مذکور (بازاری با همه عرضه ها و تقاضاها) عرضه شود.

به گفته او، اجرای چنین سیاستی در نهایت به یک نرخ واقعی برای ارز منجر می‌شود؛ نرخی که به‌طور طبیعی و بر اساس عرضه و تقاضا کشف خواهد شد: اگر همه ارز‌ها و همه تقاضا‌ها به یک بازار بیایند، نرخ واقعی ارز تک نرخی بازاری که اشاره شد، بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان خواهد بود، نه ارقامی که امروز در بازار‌ آزاد می‌بینیم.

۲۵ میلیارد دلار ارز از کشور خارج می شود

حریری در ادامه به معضل قاچاق و خروج سرمایه پرداخت و گفت: حداقل ۱۵ میلیارد دلار کالا به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و در کنار آن، حدود ۱۰ میلیارد دلار هم برای خرید ملک در کشور‌هایی مثل کانادا و ترکیه از کشور خارج می‌شود. یعنی سالانه ۲۵ میلیارد دلار ارز از چرخه رسمی بیرون می‌رود. اگر این منابع در یک چارچوب منظم به بازار بیاید، بخش بزرگی از نیاز‌ها پوشش داده می‌شود و نوسان کنونی بازار ارز معنا نخواهد داشت.

وقت خانه‌تکانی در تفکر حاکمیت اقتصادی است

رئیس اتاق ایران و چین با تأکید بر اینکه تحقق این سیاست تنها با «خانه‌تکانی در تفکر حاکمیت اقتصادی» امکان‌پذیر است، هشدار داد: در کوتاه‌مدت، اجرای این برنامه افت صادرات به همراه دارد، چون صادرکنندگان ما سال‌ها به سود‌های رانتی ناشی از یارانه‌ها عادت کرده‌اند. اما پس از یک دوره تعدیل، آن دسته از صادرکنندگانی که توانایی واقعی در بازاریابی و رقابت دارند، باقی می‌مانند و صادرات کشور روی پای خودش می ایستند.