فرید زکریا:روسیه عمدا S - 300 را به ايران نداد
فرید زکریا در مطلبی در نیوزویک لغو طرح استقرار سامانه دفاع موشكی چنین نوشته است:
در مورد با لغو طرح استقرار سامانه‌هاي ضدموشك‌هاي بالستيك در لهستان و جمهوري چك، باراك اوباما، رئيس‌جمهور آمريكا واقعيات را پذيرفت. درباره اين طرح به گذشته بنگريم. ايالات‌متحده از دهه 1980 بيش از 150 ميليارد دلار براي توسعه چنين سامانه‌هايي هزينه كرده است.
هزينه‌هاي صرف‌شده آن بيشتر از هزينه نهايي طرح منهتن ماموريت آپولو به كره ماه بود. گروهي از دانشمندان سرشناس از جمله برندگان جايزه نوبل فيزيك، در نامه‌اي به اوباما در جولاي، استدلال كردند كه رهگيرهاي چك و لهستان اساسا توان دفاعي مختصري دارند يا اصلا ندارند. به همين خاطر بود كه بوش استقرار اين سامانه را در 2018 مطرح كرد تا زمينه آن فراهم شود. افزون بر اين، چه نوع تهديداتي وجود دارد تا اين‌گونه سامانه‌ها در مقابل آنها بازدارندگي ايجاد كنند.
جوزف سيرينسيون، كارشناس مسائل دفاعي اخيرا در كنگره‌اي اظهار داشته كه تهديدات ناشي از موشك‌هاي بالستيك در طول 20 سال گذشته به‌شدت كاهش يافته است. در قياس با 20 سال پيش، تعداد موشك‌هاي بالستيك جهان، تعداد كشورهاي مشغول برنامه‌هاي موشكي و در نهايت تعداد موشك‌هاي هدف‌گيري‌شده در ايالات‌متحده بسيار كمتر شده است. اين آمار و ارقام مجادله‌برانگيز نيستند. برنامه تسليحاتي ايران تهديد بالقوه براي اسرائيل و كشورهاي خليج‌فارس به‌شمار مي‌رود و نه براي لهستان و جمهوري چك. طرح جديد اوباما - در استقرار رهگيرهاي موشك‌هاي ميان‌برد و كوتاه‌برد روي كشتي‌ها در اين منطقه – سامانه كارآمدي است كه توان برخورد با تهديدات واقعي را دارد. اين طرح مبتني بر سياست دفاعي واقع‌گرايانه است. اما چرا روي خوش به اين تصميم نشان داده نشد؟ زبيگنيو برژينسكي، مشاور امنيت ملي سابق آمريكا و كسي كه با دقت و ريزبيني مسائل امنيتي اروپا را دنبال مي‌كند، از تصميم اوباما طرفداري كرده، اما معتقد است كه دولت در تصميم‌گيري در اين زمينه ضعيف عمل كرده است چرا كه اين روش سبب تحقير و جريحه‌دار شدن احساسات دو متحد وفادار در شرق اروپا شد كه خود را پايبند به سياست‌هاي آمريكا كرده بودند. دفاع موشكي هرگز از حمايت و پشتيباني افكار عمومي ميان مردم چك و لهستان برخوردار نشده است، احتمالا به اين خاطر كه باور ندارند كه ايران درصدد تهديدات موشكي عليه آنهاست.
اما برژينسكي ادامه مي‌دهد كه حكومت‌هاي اين دو كشور اين طرح را آزموني براي سنجش ميزان اعتبار و پشتيباني ايالات‌متحده تلقي كرده بودند. دولت اوباما بايد اهميت اين موضوع را درك كند. زمان اعلام اين تصميم نيز نامناسب بود. اين تصميم‌گيري كه مصادف با هفتادمين سالگرد اشغال لهستان توسط شوروي صورت گرفت، ديپلماسي ناشيانه‌اي به نمايش گذاشت.
نخست‌وزير لهستان از پذيرفتن تماس با باراك اوباما امتناع ورزيد و وزير خارجه اين كشور هم تماس هيلاري كلينتون را رد كرد. البته ترس واقعي اروپا از روسيه است. چك و لهستان شگفت‌زده هستند كه ايالات‌متحده موضع نرمي اختيار كرده و حاضر شده تا روسيه نفوذ خود در منطقه شرق اروپا را احيا كند. روسيه دفاع موشكي را مانعي بر سر همكاري با واشنگتن اعلام كرد. آيا روسيه اكنون حاضر به همكاري در قبال ايران خواهد بود؟ روسيه چنين فوريتي را در برخورد با ايران نسبت به آمريكا احساس نمي‌كند. تقابل آمريكا با ايران قيمت نفت را بالا خواهد برد كه خبري بد براي آمريكا و چين و خبري خوش براي روسيه است.
تاكنون روس‌ها به‌گونه مصالحه‌جويانه‌اي حاضر به همكاري شده‌اند. آنها عمدا اعطاي سامانه دفاع ضدهواپيما، موشك‌هاي اس300 به ايران را به تاخير انداخته و فروش نسل پيشرفته‌تر اس400 به ايران را رد كرده است. در ملاقات هفته گذشته با ديميتري مدودف، وي اصرار ورزيد كه ايران بايد با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همكاري كند.
برژينسكي چارچوب اساسي رابطه آمريكا با روسيه را اين‌گونه عنوان مي‌كند: «ما مي‌خواهيم رابطه‌اي خوب، همكاري‌جويانه و مبتكرانه با روسيه داشته باشيم. اگر روسيه مي‌خواهد با كارت ونزوئلا بازي كند مشكلي ندارد اما اگر لهستان مي‌خواهد روابط نزديك‌تري با غرب داشته باشد هم نبايد مشكلي داشته باشد.»
در بلندمدت همكاري دوستانه‌تر با روسيه مي‌تواند به معناي تنش كمتر در هركجا باشد كه كليد آن در شرق اروپا زده شد.
در مورد با لغو طرح استقرار سامانه‌هاي ضدموشك‌هاي بالستيك در لهستان و جمهوري چك، باراك اوباما، رئيس‌جمهور آمريكا واقعيات را پذيرفت. درباره اين طرح به گذشته بنگريم. ايالات‌متحده از دهه 1980 بيش از 150 ميليارد دلار براي توسعه چنين سامانه‌هايي هزينه كرده است.
هزينه‌هاي صرف‌شده آن بيشتر از هزينه نهايي طرح منهتن ماموريت آپولو به كره ماه بود. گروهي از دانشمندان سرشناس از جمله برندگان جايزه نوبل فيزيك، در نامه‌اي به اوباما در جولاي، استدلال كردند كه رهگيرهاي چك و لهستان اساسا توان دفاعي مختصري دارند يا اصلا ندارند. به همين خاطر بود كه بوش استقرار اين سامانه را در 2018 مطرح كرد تا زمينه آن فراهم شود. افزون بر اين، چه نوع تهديداتي وجود دارد تا اين‌گونه سامانه‌ها در مقابل آنها بازدارندگي ايجاد كنند.
جوزف سيرينسيون، كارشناس مسائل دفاعي اخيرا در كنگره‌اي اظهار داشته كه تهديدات ناشي از موشك‌هاي بالستيك در طول 20 سال گذشته به‌شدت كاهش يافته است. در قياس با 20 سال پيش، تعداد موشك‌هاي بالستيك جهان، تعداد كشورهاي مشغول برنامه‌هاي موشكي و در نهايت تعداد موشك‌هاي هدف‌گيري‌شده در ايالات‌متحده بسيار كمتر شده است. اين آمار و ارقام مجادله‌برانگيز نيستند. برنامه تسليحاتي ايران تهديد بالقوه براي اسرائيل و كشورهاي خليج‌فارس به‌شمار مي‌رود و نه براي لهستان و جمهوري چك. طرح جديد اوباما - در استقرار رهگيرهاي موشك‌هاي ميان‌برد و كوتاه‌برد روي كشتي‌ها در اين منطقه – سامانه كارآمدي است كه توان برخورد با تهديدات واقعي را دارد. اين طرح مبتني بر سياست دفاعي واقع‌گرايانه است. اما چرا روي خوش به اين تصميم نشان داده نشد؟ زبيگنيو برژينسكي، مشاور امنيت ملي سابق آمريكا و كسي كه با دقت و ريزبيني مسائل امنيتي اروپا را دنبال مي‌كند، از تصميم اوباما طرفداري كرده، اما معتقد است كه دولت در تصميم‌گيري در اين زمينه ضعيف عمل كرده است چرا كه اين روش سبب تحقير و جريحه‌دار شدن احساسات دو متحد وفادار در شرق اروپا شد كه خود را پايبند به سياست‌هاي آمريكا كرده بودند. دفاع موشكي هرگز از حمايت و پشتيباني افكار عمومي ميان مردم چك و لهستان برخوردار نشده است، احتمالا به اين خاطر كه باور ندارند كه ايران درصدد تهديدات موشكي عليه آنهاست.
اما برژينسكي ادامه مي‌دهد كه حكومت‌هاي اين دو كشور اين طرح را آزموني براي سنجش ميزان اعتبار و پشتيباني ايالات‌متحده تلقي كرده بودند. دولت اوباما بايد اهميت اين موضوع را درك كند. زمان اعلام اين تصميم نيز نامناسب بود. اين تصميم‌گيري كه مصادف با هفتادمين سالگرد اشغال لهستان توسط شوروي صورت گرفت، ديپلماسي ناشيانه‌اي به نمايش گذاشت.
نخست‌وزير لهستان از پذيرفتن تماس با باراك اوباما امتناع ورزيد و وزير خارجه اين كشور هم تماس هيلاري كلينتون را رد كرد. البته ترس واقعي اروپا از روسيه است. چك و لهستان شگفت‌زده هستند كه ايالات‌متحده موضع نرمي اختيار كرده و حاضر شده تا روسيه نفوذ خود در منطقه شرق اروپا را احيا كند. روسيه دفاع موشكي را مانعي بر سر همكاري با واشنگتن اعلام كرد. آيا روسيه اكنون حاضر به همكاري در قبال ايران خواهد بود؟ روسيه چنين فوريتي را در برخورد با ايران نسبت به آمريكا احساس نمي‌كند. تقابل آمريكا با ايران قيمت نفت را بالا خواهد برد كه خبري بد براي آمريكا و چين و خبري خوش براي روسيه است.
تاكنون روس‌ها به‌گونه مصالحه‌جويانه‌اي حاضر به همكاري شده‌اند. آنها عمدا اعطاي سامانه دفاع ضدهواپيما، موشك‌هاي اس300 به ايران را به تاخير انداخته و فروش نسل پيشرفته‌تر اس400 به ايران را رد كرده است. در ملاقات هفته گذشته با ديميتري مدودف، وي اصرار ورزيد كه ايران بايد با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همكاري كند.
برژينسكي چارچوب اساسي رابطه آمريكا با روسيه را اين‌گونه عنوان مي‌كند: «ما مي‌خواهيم رابطه‌اي خوب، همكاري‌جويانه و مبتكرانه با روسيه داشته باشيم. اگر روسيه مي‌خواهد با كارت ونزوئلا بازي كند مشكلي ندارد اما اگر لهستان مي‌خواهد روابط نزديك‌تري با غرب داشته باشد هم نبايد مشكلي داشته باشد.»
در بلندمدت همكاري دوستانه‌تر با روسيه مي‌تواند به معناي تنش كمتر در هركجا باشد كه كليد آن در شرق اروپا زده شد.
