کلیات
بَغْداد بزرگترین شهر عراق و دومین شهر بزرگ جنوب غربی آسیا، مرکز استان بغداد و پایتخت این کشور است که در مرکز جغرافیایی آن در کنار رود دجله قرار گرفته است. بغداد در سرشماری سال ۲۰۰۸ میلادی، ۹٬۵۰۰٬۰۰۰ نفر جمعیت داشتهاست.
وجه تسمیه
کندی در دانشنامه ایرانیکا آوردهاست که نام بغداد ممکن است از ترکیب «بغ» (به معنی پروردگار) و «داد» (به معنی اعطا شده) باشد. احتمال از آنجاست که بیشتر ساکنین بغداد، نبطیهای آرامی زبان بودهاند. بَغداد واژهای است به زبان پهلوی (پارسی میانه) به معنای خُداداده. این واژه پیش از اینکه بر این شهر گذارده شود در اوستا به گونه صفت آورده شده بود. این واژه در اوستا به ریخت بغوداته bağō-dâta و به همان معنا در بخشهایی از اوستا از آن دسته وندیداد آورده شدهاست. در پارسی میانه این واژه باز به همان معنا و اینبار به ریخت بَغدات آورده شدهاست. نامهای دیگری نیز با همین شکل ساخته شدهاست مانند خداداد، مهرداد، تیرداد، یا الله داد، محمد داد، علی داد و «بغ» یعنی خدا چنانکه به پادشاهان چین «بغ پور» و به شکل معرب آن فغفور میگفتهاند؛ و نامهای دو مکان «بجستان» و «بیستون» نیز هردو دگریده «بغستان» است.
تاریخ بغداد
بغداد یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی در جهان عرب و خاورمیانه است. تاریخ بغداد از دوره عباسیان آغاز میشود و پیش از آن پایتخت ساسانیان شهر تیسفون در نزدیکی بغداد امروزی بود. در آن زمان بغداد نام سرزمین کوچکی در نزدیکی تیسفون بود. این شهر در روزگار عباسیان به پایتختی خلافت برگزیده شد و در همان زمان هم نامآور گشت؛ به گونهای که نمادی برای سرزمینهای اسلامی سدههای میانه بود. شهر بغداد در ۳۰ ژوئیه سال ۷۶۲ در کرانه غربی رود دجله توسط برمکیان در زمان عباسیان و در زمان خلیفه المنصور بنیاد شد. المنصور برای بغداد چهار دروازه (باب) ساخت؛ باب خراسان، که به بابالدولة نیز مشهور بود به خاطرِ روی آوری و اقبال دولت عباسی از خراسان، و بابالشام، که به سوی شام بود، ثم بابالکوفة، به سوی کوفه، و سپس باب البصرة.
جایگاه علم و ادب در بغداد
نزدیک به یک نسل از پیدایش بغداد، این شهر به قطب علم آموزی و تجارت تبدیل گشت، بهطوریکه پایتختِ دانش مسلمانان در شرق شد. بیتالحکمه نام بنیادی بود که به امر ترجمه متون یونانی، پارسی میانه و سریانی اختصاص یافته بود. برمکیان خاندان با نفوذی بودند که وظیفه آنان گرد آوردن تحصیل کردگان از دانشگاه گندی شاپور ایران و معرفی یونانیان و هند باستان به جهان عرب بود. برخی معتقدند که جمعیت این شهر بیش از یک میلیون نفر بوده و این در حالی است که برخی دیگر تنها به وجود بخشی از این تعداد اعتقاد دارند. در این دوران محل بسیاری از داستانهای شهرزاد از سری داستانهای «هزار و یک شب» در بغداد بودهاست.
وضعیت بغداد پس از عباسیان
پس از سرنگونی امویان و ظهور عباسیان پایتخت خلافت اسلامی از شام به عراق (شهر بغداد) منتقل شد. بغداد در سال ۱۲۵۸م به دست هلاکوخان سقوط کرد. در سالهای دورتر بغداد و پیرامون آن میان ترکمانان و عثمانیان و آنگاه صفویان دست به دست میشد. سرانجام به عنوان بخشی از عثمانی شناخته شد تا اینکه پس از جنگ جهانی اول و تقسیم خلافت عثمانی به عنوان پایتخت عراق گزیده شد.
وضعیت بغداد پس از اشغال عراق
پس از اشغال عراق در ماههای مارس و آوریل سال ۲۰۰۳ و در جریان تسخیر سال ۲۰۰۳ عراق، بغداد تحت شدیدترین بمبارانها قرار گرفته و در روزهای ۷ آوریل – ۹ آوریل تحت کنترل ایالات متحده درآمد. وضعیّت امنیتی بغداد پایین آمد. در سال ۲۰۱۲ بغداد با کسب رتبه ۲۲۱ عنوان بدترین شهر دنیا برای زندگی را به خود اختصاص داد. شرایط بد امنیتی یکی از مهمترین دلایل کسب این رتبه بودهاست.
ساختار جغرافیایی شهر
بغداد به صورت دایرهای با قطر ۲ کیلومتر طراحی شد که این شهر را بهعنوان ""شهر گرد"" معروف ساخت. طراحی نخستین شهر نشانگر یک حلقه از ساختمانهای مسکونی و بازرگانی بود که در کنار دیوارهای درون شهر ساخته شده بودند، ولی در هنگام ساخت حلقهای دیگر در داخل حلقه اصلی ساخته شد. در مرکز شهر ساختمانهای مسجد و همچنین قرارگاه مرکزی سربازان قرار داشت. هدف از ساخت و کاربری بخش خالی مرکز شهر ناشناختهاست. پایه طراحی دایره شکل شهر دقیقاً بر پایه طراحی شهرسازی ساسانیان است. طرح شهر بغداد کپیبرداری از نقشه و طرح شهر ساسانی گور (فیروزآباد کنونی) است.
نخستین شهر بالای میلیون جهان
اعتقاد عمومی بر آن است که بغداد در سالهای ۷۷۵ تا ۹۳۵ میلادی بزرگترین شهر دنیا بودهاست. این شهر احتمالاً نخستین شهر بالای یک میلیون نفری دنیا نیز بودهاست.
سیر صعودی جمعیت شهر عراق
جمعیت شهر بغداد از رقم ۱۴۵۰۰۰ نفر در سال ۱۹۰۰ به عدد ۵۸۰۰۰۰ در سال ۱۹۵۰ بالغ گردید که از این تعداد حدود ۱۴۰۰۰۰ نفر یهودی بودند. در طول دهه ۱۹۷۰، عراق به دلیل افزایش شدید بهای محصولات نفتی که تنها قلم صادراتی آن کشور بهشمار میرفت، شاهد دورهای شکوفا و پر رونق بود. در این دوران امکانات زیر بنایی مانند تجهیزات فاضلاب، آب آشامیدنی و بزرگراه ساخته شدند.
افول شکوه بغداد
جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، روزگار سختی را برای این شهر رقم زد، زیرا بودجه در اختیار ارتش قرار گرفته و هزاران نفر از شهروندان نیز کشته شدند. ایران بارها بغداد را در پاسخ به موشکباران و بمباران شهرها و اهداف غیرنظامی ایران، هدف حملات موشکی قرار داد.
یک شبکه خبری روسی مدعی سفر فرمانده سپاه قدس به بغداد و دیدار وی با شماری از مقامات عراقی شد.
کد خبر: ۹۶۹۳۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۱۳
شب گذشته لرزشی شدید ناشی از انفجار وسیله بمب گذاری شده در منطقه «الشعب» واقع در شرق بغداد پایتخت عراق به وقوع پیوست.
کد خبر: ۹۶۹۳۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۱۳
فرماندهی عملیات امنیت بغداد بامداد شنبه در خصوص متخلّفان مقررات منع رفت و آمد که برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا در پایتخت عراق اعمال شد، اعلام کرد تاکنون سه هزار و ۴۰ نفر در این زمینه بازداشت و ۶۱۲دستگاه خودرو نیز توقیف شده است.
کد خبر: ۹۶۸۵۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۰۹
رئیس سابق اقلیم کردستان عراق بر حق مردم این اقلیم برای دریافت غرامت به دلیل حمله شیمیایی حلبچه تأکید کرد.
کد خبر: ۹۶۶۲۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۶
رسانههای عربی از شلیک چندین فروند موشک به پایگاه التاجی در شمال بغداد خبر دادند.
کد خبر: ۹۶۵۷۲۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۴
دفتر ریاستجمهوری عراق در بیانیهای اعلام کرد حمله آمریکا به پایگاههای عراق نقض حاکمیت ملی محسوب میشود.
کد خبر: ۹۶۵۵۹۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۳
بخش اطلاعرسانی امنیتی از اصابت ۱۰ موشک به داخل پایگاه نظامی التاجی خبر داد.
کد خبر: ۹۶۵۲۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۲۱
وزیر خارجه آمریکا در گفتگویی تلفنی با نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه عراق، وی را به حراست از نیروها و دیپلماتهای آمریکایی مستقر در خاک عراق و برآورده کردن تقاضاهای معترضان ترغیب کرد.
کد خبر: ۹۶۱۲۹۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۲/۰۵
یک منبع آمریکایی و دیپلماتیک امروز (یکشنبه) از اصابت چندین موشک به نزدیکی سفارت آمریکا در بغداد خبر داد.
کد خبر: ۹۵۹۳۰۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۷
حزب دموکراتیک اقلیم کردستان عراق اعلام کرد دولت فدرال مسئولیت نقضهای مکرر حاکمیت عراق را برعهده دارد.
کد خبر: ۹۵۷۹۴۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۲۰
فعالان برجسته اعتراضات مردمی در بغداد و دیگر استانهای عراق و نمایندگانی از جریان صدر این کشور پس از چند روز درگیری، درباره برقراری آرامش با یکدیگر به توافق رسیدند.
کد خبر: ۹۵۷۶۴۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۹
منابع عراقی آخرین وضعیت امنیتی بغداد و نجف اشرف را تشریح کردند.
کد خبر: ۹۵۷۲۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۷
سفارت آمریکا در امان ضمن رد احتمال میزبانی اردن از نیروهای آمریکایی بعد از قطعنامه پارلمان عراق مبنی بر اخراج آنها از این کشور تاکید کرد: اگر بغداد بر این موضوع اصرار دارد باید خسارتهای هنگفت آن را بپردازد.
کد خبر: ۹۵۷۱۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۷
منابع خبری میگویند بر اثر وقوع انفجاری در مرکز شهر بغداد دو نفر از شهروندان عراقی زخمی شدهاند.
کد خبر: ۹۵۶۰۲۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۱۳
وزارت امور خارجه آمریکا بامداد دوشنبه در بیانیهای از حکومت عراق خواست از اماکن آمریکایی در این کشور محافظت کند.
کد خبر: ۹۵۴۷۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۷
منبعی در عراق از اصابت پنج خمپاره در منطقه "الخضراء" در مرکز بغداد خبر داد.
کد خبر: ۹۵۴۷۴۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۶
نیروهای امنیتی عراق برای متفرق کردن تظاهرکنندگان حاضر در میدان التحریر و ورودی میدان الخلانی در بغداد به سمت این مناطق حرکت کردند و برای پایان دادن به درگیریهای پراکنده به وجود آمده میان معترضان و نیروهای امنیتی وارد عمل شدند.
کد خبر: ۹۵۴۴۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۵
عراقیها برای برگزاری تظاهرات گسترده ضد حضور آمریکا در منطقه، در خیابانهای مختلف بغداد حضور پیدا کردند.
کد خبر: ۹۵۴۰۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۴
در ادامه ناآرامیهای بغداد ، معترضان عراقی امروز دو پل شرق بغداد را مسدود کردند.
کد خبر: ۹۵۳۵۴۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۱
بغداد یکشنبه شب شاهد وقوع سه انفجار تروریستی بود که بر اثر آن شش نفر زخمی شدند.
کد خبر: ۹۵۳۰۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۳۰