کلیات
بَغْداد بزرگترین شهر عراق و دومین شهر بزرگ جنوب غربی آسیا، مرکز استان بغداد و پایتخت این کشور است که در مرکز جغرافیایی آن در کنار رود دجله قرار گرفته است. بغداد در سرشماری سال ۲۰۰۸ میلادی، ۹٬۵۰۰٬۰۰۰ نفر جمعیت داشتهاست.
وجه تسمیه
کندی در دانشنامه ایرانیکا آوردهاست که نام بغداد ممکن است از ترکیب «بغ» (به معنی پروردگار) و «داد» (به معنی اعطا شده) باشد. احتمال از آنجاست که بیشتر ساکنین بغداد، نبطیهای آرامی زبان بودهاند. بَغداد واژهای است به زبان پهلوی (پارسی میانه) به معنای خُداداده. این واژه پیش از اینکه بر این شهر گذارده شود در اوستا به گونه صفت آورده شده بود. این واژه در اوستا به ریخت بغوداته bağō-dâta و به همان معنا در بخشهایی از اوستا از آن دسته وندیداد آورده شدهاست. در پارسی میانه این واژه باز به همان معنا و اینبار به ریخت بَغدات آورده شدهاست. نامهای دیگری نیز با همین شکل ساخته شدهاست مانند خداداد، مهرداد، تیرداد، یا الله داد، محمد داد، علی داد و «بغ» یعنی خدا چنانکه به پادشاهان چین «بغ پور» و به شکل معرب آن فغفور میگفتهاند؛ و نامهای دو مکان «بجستان» و «بیستون» نیز هردو دگریده «بغستان» است.
تاریخ بغداد
بغداد یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی در جهان عرب و خاورمیانه است. تاریخ بغداد از دوره عباسیان آغاز میشود و پیش از آن پایتخت ساسانیان شهر تیسفون در نزدیکی بغداد امروزی بود. در آن زمان بغداد نام سرزمین کوچکی در نزدیکی تیسفون بود. این شهر در روزگار عباسیان به پایتختی خلافت برگزیده شد و در همان زمان هم نامآور گشت؛ به گونهای که نمادی برای سرزمینهای اسلامی سدههای میانه بود. شهر بغداد در ۳۰ ژوئیه سال ۷۶۲ در کرانه غربی رود دجله توسط برمکیان در زمان عباسیان و در زمان خلیفه المنصور بنیاد شد. المنصور برای بغداد چهار دروازه (باب) ساخت؛ باب خراسان، که به بابالدولة نیز مشهور بود به خاطرِ روی آوری و اقبال دولت عباسی از خراسان، و بابالشام، که به سوی شام بود، ثم بابالکوفة، به سوی کوفه، و سپس باب البصرة.
جایگاه علم و ادب در بغداد
نزدیک به یک نسل از پیدایش بغداد، این شهر به قطب علم آموزی و تجارت تبدیل گشت، بهطوریکه پایتختِ دانش مسلمانان در شرق شد. بیتالحکمه نام بنیادی بود که به امر ترجمه متون یونانی، پارسی میانه و سریانی اختصاص یافته بود. برمکیان خاندان با نفوذی بودند که وظیفه آنان گرد آوردن تحصیل کردگان از دانشگاه گندی شاپور ایران و معرفی یونانیان و هند باستان به جهان عرب بود. برخی معتقدند که جمعیت این شهر بیش از یک میلیون نفر بوده و این در حالی است که برخی دیگر تنها به وجود بخشی از این تعداد اعتقاد دارند. در این دوران محل بسیاری از داستانهای شهرزاد از سری داستانهای «هزار و یک شب» در بغداد بودهاست.
وضعیت بغداد پس از عباسیان
پس از سرنگونی امویان و ظهور عباسیان پایتخت خلافت اسلامی از شام به عراق (شهر بغداد) منتقل شد. بغداد در سال ۱۲۵۸م به دست هلاکوخان سقوط کرد. در سالهای دورتر بغداد و پیرامون آن میان ترکمانان و عثمانیان و آنگاه صفویان دست به دست میشد. سرانجام به عنوان بخشی از عثمانی شناخته شد تا اینکه پس از جنگ جهانی اول و تقسیم خلافت عثمانی به عنوان پایتخت عراق گزیده شد.
وضعیت بغداد پس از اشغال عراق
پس از اشغال عراق در ماههای مارس و آوریل سال ۲۰۰۳ و در جریان تسخیر سال ۲۰۰۳ عراق، بغداد تحت شدیدترین بمبارانها قرار گرفته و در روزهای ۷ آوریل – ۹ آوریل تحت کنترل ایالات متحده درآمد. وضعیّت امنیتی بغداد پایین آمد. در سال ۲۰۱۲ بغداد با کسب رتبه ۲۲۱ عنوان بدترین شهر دنیا برای زندگی را به خود اختصاص داد. شرایط بد امنیتی یکی از مهمترین دلایل کسب این رتبه بودهاست.
ساختار جغرافیایی شهر
بغداد به صورت دایرهای با قطر ۲ کیلومتر طراحی شد که این شهر را بهعنوان ""شهر گرد"" معروف ساخت. طراحی نخستین شهر نشانگر یک حلقه از ساختمانهای مسکونی و بازرگانی بود که در کنار دیوارهای درون شهر ساخته شده بودند، ولی در هنگام ساخت حلقهای دیگر در داخل حلقه اصلی ساخته شد. در مرکز شهر ساختمانهای مسجد و همچنین قرارگاه مرکزی سربازان قرار داشت. هدف از ساخت و کاربری بخش خالی مرکز شهر ناشناختهاست. پایه طراحی دایره شکل شهر دقیقاً بر پایه طراحی شهرسازی ساسانیان است. طرح شهر بغداد کپیبرداری از نقشه و طرح شهر ساسانی گور (فیروزآباد کنونی) است.
نخستین شهر بالای میلیون جهان
اعتقاد عمومی بر آن است که بغداد در سالهای ۷۷۵ تا ۹۳۵ میلادی بزرگترین شهر دنیا بودهاست. این شهر احتمالاً نخستین شهر بالای یک میلیون نفری دنیا نیز بودهاست.
سیر صعودی جمعیت شهر عراق
جمعیت شهر بغداد از رقم ۱۴۵۰۰۰ نفر در سال ۱۹۰۰ به عدد ۵۸۰۰۰۰ در سال ۱۹۵۰ بالغ گردید که از این تعداد حدود ۱۴۰۰۰۰ نفر یهودی بودند. در طول دهه ۱۹۷۰، عراق به دلیل افزایش شدید بهای محصولات نفتی که تنها قلم صادراتی آن کشور بهشمار میرفت، شاهد دورهای شکوفا و پر رونق بود. در این دوران امکانات زیر بنایی مانند تجهیزات فاضلاب، آب آشامیدنی و بزرگراه ساخته شدند.
افول شکوه بغداد
جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، روزگار سختی را برای این شهر رقم زد، زیرا بودجه در اختیار ارتش قرار گرفته و هزاران نفر از شهروندان نیز کشته شدند. ایران بارها بغداد را در پاسخ به موشکباران و بمباران شهرها و اهداف غیرنظامی ایران، هدف حملات موشکی قرار داد.
رئیس جمهوری فرانسه که برای حضور در نشست منطقهای حمایت از عراق به بغداد رفته، با «نادیه مراد»، بانوی فعال ایزدی برنده جایزه صلح نوبل در بغداد دیدار کرد و به همراه نخست وزیر عراق به زیارت کاظمیه رفت.
کد خبر: ۱۰۷۲۷۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۰۷
سفیر آمریکا در بغداد اعلام کرد، هیچ شباهتی میان عراق و افغانستان وجود ندارد و ماموریت واشنگتن در بغداد متفاوت از کابل است.
کد خبر: ۱۰۷۱۴۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۳۱
وزیر امور خارجه ژاپن امروز(شنبه) در سفری رسمی وارد بغداد پایتخت عراق شد.
کد خبر: ۱۰۷۱۲۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۳۰
سخنگوی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق از بازداشت یکی از سرکردههای بارز گروه تروریستی داعش در بغداد خبر داد.
کد خبر: ۱۰۶۸۲۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۵
یک خودروی متعلق به شرکت الفرات که با کاروانهای ائتلاف آمریکایی همکاری میکند، با بمب مورد حمله قرار گرفته است.
کد خبر: ۱۰۶۸۰۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۴
مدیریت دفاع مدنی در عراق امروز، دوشنبه از نجات تعدادی از شهروندان و کارگران بنگالی از حریق مرکز بغداد خبر داد.
کد خبر: ۱۰۶۷۶۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۱
گروه تروریستی داعش مسئولیت انفجار در شهرک صدر بغداد را برعهده گرفت.
کد خبر: ۱۰۶۵۰۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۹
انفجار بمب در شرق بغداد پایتخت عراق، دست کم ۴ کشته و ۱۵ زخمی بر جای گذاشت.
کد خبر: ۱۰۶۴۹۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۸
افراد مسلح ناشناس دو نیروی پلیس عراق را در نخلستانی واقع در شمال پایتخت به قتل رساندند.
کد خبر: ۱۰۶۳۹۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۳
سفارت آمریکا در عراق امروز(سه شنبه) تاکید کرد که تهدید هوایی ناشی از حملات پهپادی به این سفارتخانه را در شب گذشته خنثی کرده است.
کد خبر: ۱۰۶۲۲۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۵
منابع امنیتی عراق از سرنگونی ۲ فروند پهپاد که یکی از آنها حامل مواد منفجره بود در بغداد خبر دادند.
کد خبر: ۱۰۵۸۲۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۶
کیوسک بین الملل تابناک
خشم ترامپ از بازگشت آمریکا به برجام، حمله به پایگاه "ویکتوریا" در نزدیکی فرودگاه بغداد ، هشدار پوتین به رئیس سازمان جاسوسی خارجی انگلیس، حمله رئیس پارلمان عربی به ایران و توافق بغداد و واشنگتن برای استقرار نیروهای ائتلاف آمریکایی در خارج عراق، از جمله مهمترین خبرها، رویدادها و تحولات بین الملل در ۲۴ساعت گذشته بوده اند.
کد خبر: ۱۰۵۶۴۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۶
کیوسک بین الملل تابناک
پیشنهاد سناتورهای آمریکایی برای ایجاد بانک سوخت هستهای در خلیج فارس، نشست فوق العاده لبنان، تلآویو و سازمان ملل، تحریم ۲۸ شرکت چینی توسط آمریکا، توافق مقامات بغداد برای پرداخت بدهیهای برقی به ایران و واکنش مسکو به احتمال قطع ارتباط روسیه از سویفت از جمله مهمترین خبرها، رویدادها و تحولات بین الملل در ۲۴ساعت گذشته بوده اند.
کد خبر: ۱۰۵۶۱۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۴
در پی تشدید درگیری و اقدامات خشونت آمیز در جریان اعتراضات سه شنبه در بغداد ، نخست وزیر عراق خواهان انجام تحقیقات فوری شد.
کد خبر: ۱۰۵۴۳۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۰۵
هزاران نفر در میدان التحریر بغداد در حمایت از مردم فلسطین و در محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی تجمع کردند.
کد خبر: ۱۰۵۲۱۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۵
منابع خبری از آتش سوزی گسترده در بازاری در مرکز پایتخت عراق خبر دادند.
کد خبر: ۱۰۵۰۲۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۷
نیروهای امنیتی عراق از کشف و ضبط یک تن مواد منفجره در بغداد خبر دادند.
کد خبر: ۱۰۴۹۸۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۴
بخش آمریکایی پایگاه هوایی بلد در شمال بغداد هدف شلیک ۱۰ راکت کاتیوشا قرار گرفت.
کد خبر: ۱۰۴۹۷۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۳
منابع عراقی گزارش دادند که در پی انفجار دو بمب در مسیر دو گشتی نیروهای امنیتی این کشور در شمال بغداد ، ۱۰ نیروی امنیتی به شهادت رسیدهاند.
کد خبر: ۱۰۴۹۱۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۱
در همین حال خبرگزاری تسنیم نیز نوشته که برنز چند روز قبل بغداد را ترک کرده بود و حضور او در بغداد همزمان با حضور مقام ایرانی نبوده است.
کد خبر: ۱۰۴۸۵۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۰۷