کلیات
قوه قضائیه، قوه ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت در ایران است. رئیس قوه قضائیه توسط رهبر ایران به مدت ۵ سال به این سمت منصوب میشود که باید مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر باشد. ریاست قوه قضائیه را در حال حاضر بر عهده سید ابراهیم رئیسی است. پیس از او صادق آملی لاریجانی این سمت را در اختیار داشت.

وظایف قوه قضاییه
در اصل ۱۵۶ قانون اساسی، وظایف متعددی برای قوه قضاییه بر شمرده شده است که از جمله آن می توان به رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه، که قانون معین می کند، احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی های مشروع، نظارت بر حسن اجرای قوانین، کشف جرم و تعقیب و مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام و اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین اشاره کرد.
نحوه انتخاب رئیس قوه قضاییه
براساس اصل ۱۵۷ قانون اساسی، به منظور انجام مسئولیت های قوه قضاییه در کلیه امور قضایی و اداری و اجرایی مقام رهبری یک نفر مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر را برای مدت پنج سال به عنوان رییس قوه قضاییه تعیین می نماید که عالی ترین مقام قوه قضاییه است.
وظایف رییس قوه قضاییه
رییس رییس قوه قضاییه وظایف و اختیارات فراوانی دارد که از جمله آن می توان به ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسئولیت های اصل یکصد و پنجاه و ششم. (براساس اصل ۱۵۸ قانون اساسی)، تهیه لوایح قضایی متناسب با جمهوری اسلامی. (براساس اصل ۱۵۸ قانون اساسی)، استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آنها و تغییر محل ماموریت و تعیین مشاغل و ترفیع آنان و مانند اینها از امور اداری، طبق قانون. (براساس اصل ۱۵۸ قانون اساسی). به موجب اصل ۱۶۴ قانون اساسی محل خدمت یا سمت قاضی را بدون رضای او نمیتوان تغییر داد، مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصمیم رئیس قوه قضائیه پس از مشورت با رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل، نصب رئیس دیوان عالیکشور و دادستان کل، با مشورت قضات دیوان عالی کشور برای مدت پنج سال. (براساس اصل ۱۶۰ قانون اساسی)، پیشنهاد وزیر دادگستری به رئیس جمهور (براساس اصل ۱۶۰ قانون اساسی)، تعیین ضوابط برای تشکیل دیوان عالی کشور (براساس اصل ۱۶۱ قانون اساسی)، دیوان عدالت اداری زیر نظر رئیس قوه قضائیه می باشد. (براساس اصل ۱۷۳ قانون اساسی) و سازمان بازرسی کل کشور زیرنظر رئیس قوه قضائیه است. (براساس اصل ۱۷۴ قانون اساسی) اشاره کرد.
شرایط لازم برای انتخاب رئیس قوه قضائیه
ریاست قوه قضاییه براساس اصل یکصد و پنجاه و هفتم قانون اساسی، باید دارای شرایط چون مجتهد عادل بودن، آگاه به امور قضائی بودن و مدیر و مدبر بودن باشد.
دادسراها و دادگاهها
قوه قضاییه بخش اعظم را که به عهده دارد از طریق دادسراها و دادگاهها انجام میدهد.
دادسراها
با تدوین لایحه اصلاح قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب توسط قوه قضاییه و تصویب آن در مجلس در تاریخ ۲۸/۷/۸۱زمینه برای احیای مجدد دادسراها بوجود آمد.
این قانون دارای ویژگیها ومزایای فراوانی است که احیای دادسراهااصلیترین مزیت وفایده آن است و به همین خاطر نیز از این قانون به قانون احیای دادسراها یاد میشود. توجه به صلاحیت ذاتی محاکم با تقسیم آن به دادگاههای عمومی و اختصاصی، ادغام دادسرای عمومی و انقلاب، تخصصی نمودن دادگاه هابا تقسیم آن به دادگاه جزایی و حقوقی، احیای مرحله فرجامی در رسیدگی به جرایم مهم، احیای محاکم رسیدگی با تعدد قضات و ارجاع رسیدگی به جرایم مطبوعاتی در دادگاهی با سیستم رسیدگی با تعدد قضات، از دیگر مزایای این قانون است که احیاو اجرای آنها موجب رعایت حقوق مردم میگردد. با احیای دادسراها موثرترین و اصلیترین گام توسط مدیریت دستگاه قضایی برای تحقق توسعه برداشته شدو امروز ما شاهد احیای دادسراها در چهار استان تهران، قم، اردبیل و ایلام هستیم.
دادگاهها
بیشترین ارتباط مردم با قوه قضاییه از طریق دادگاه هاست. دادگاههای عمومی متداولترین دادگاه هاست. دادگاههای عمومی متداولترین دادگاهها محسوب میشوند که به اکثر دعاوی و اختلافات افراد جامعه رسیدگی میکنندو عموما دعاوی و اختلافاتی که به دادگاهها ارجاع میشوند به دو دسته مختلف تقسیم میگردند که عبارتند از::دعاوی حقوقی ودعاوی کیفری. این دو دسته دعاوی هم به لحاظ ماهیت موضوع بایکدیگراختلاف دارند و هم روال رسیدگی به هر کدام از آنها تا حدودی متفاوت با دسته دیگر دعاوی میباشد. دادگاهها به لحاظ صلاحیتی به دادگاه عمومی و اختصاصی تقسیم میشوند. دادگاههای اختصاصی دادگاههایی هستند که به اعتبار ماهیت و نوع دعوا، یا به اعتبار افراد و طرفین دعوا تشکیل میشوند، نظیردادگاههای نظامی، انقلاب، ویژه روحانیت و دادگاه انتظامی قضات.
دیوان عالی کشور
دیوان عالی کشور عالیترین مرجع قضایی کشورمحسوب میشود که در ادوار مختلف قانونگذاری به دیوان تمیز، دیوان عالی تمیز، دیوان عدالت عظمی، دیوان کشور ودیوان عالی کشور نامیده شد. براساس آنچه که در قانون اساسی پیش بینی شده است، مهمترین وظیفه آن نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم و ایجاد وحدت رویه قضایی میباشد. مقر اصلی دیوان عالی کشور در تهران است، ولی بنابر تشخیص رئیس قوه قضاییه میتواند در شهرستانهای دیگر نیز شعبی داشته باشد. تعداد شعب دیوان عالی بسته به نیاز دستگاه قضایی، میتواند افزایش یابد.
رئیس قوه قضاییه طبق اصل۱۶۲ قانون اساسی، رئیس دیوان عالی کشور را با مشورت قضات دیوان برای مدت ۵سال انتخاب مینمایدو انتخاب مجدد وی برای ادوار متوالی بلا مانع است. اولین رئیس دیوان عالی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی شهید مظلوم آیت ا... دکتر بهشتی بود که براساس فرمان امام راحل (ره) به این سمت منصوب گردید. رئیس دیوان عالی کشور ریاست شعبه اول را نیز عهده دار است و میتواند اختیارات خود را در خصوص ارجاع پروندهها وریاست جلسات هیئت عمومی به معاون اول قضایی یا رئیس یکی از شعب، محول نماید. هریک از شعب دیوان عالی کشور از دو نفر قاضی واجد شرایط که یکی از آنها رئیس و دیگری مستشار است، تشکیل میشود. دیوان عالی کشور به تعداد لازم برای شعب عضو معاون خواهد داشت. عضو معاون میتواند وظایف هر یک از دو عضو شعبه را عهده دار گردد. تعداد معاونین نباید بیشتر از تعداد شعب باشد.
دیوان عدالت اداری
براساس اصل ۱۷۳ قانون اساسی برای رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مامورین، واحدها یا آیین نامههای دولتی و احقاق حقوق آنها در قوه قضاییه وزیر نظر رئیس این قوه، نهادی حقوقی تشکیل شده است که دیوان عدالت اداری نام دارد.
نهادها و دستگاههای دولتی و عمومی برای انجام وظایف خودغالبا مبادرت به صدور آیین نامهها یا نظاماتی مینمایند که در مواردی ممکن است با مقررات قانونی مطابقت نداشته باشد. براساس اصل ۱۷۰قانون اساسی ((قضات دادگاهها مکلفند از اجرای تصویب نامه وآیین نامههای دولتی که مخالف با قوانین و مقررات اسلامی یا خارج از حدود اختیارات قوه مجریه است خودداری کنند))وبر اساس همین اصل ((هر کس میتواند ابطال این گونه مقررات را از دیوان عدالت اداری تقاضا کند.))براساس ماده۱۱قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۶۰موارد زیر در حیطه صلاحیت دیوان عدالت اداری میباشد:
۱- رسیدگی به شکایات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از:
الف) تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها، سازمانها، موسسات و شرکتهای دولتی، شهرداریها، تشکیلات و نهادهای انقلابی و موسسات وابسته به آنها.
ب) تصمیمات و اقدامات مامورین واحدهای مذکور در بند ((الف)) راجع به وظایف آنها.
پ) آیین نامهها وسایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها از حیث مخالفت مدلول آنها با قانون و احقاق حقوق اشخاص در مواردی که تصمیمات یا اقدامات یا مقررات مذکور بعلت بر خلاف قانون بودن آن ویا عدم صلاحیت مرجع مربوط با تجاوز یا سوءاستفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خوداری از انجام وظائفی که موجب تضییع حقوق اشخاص میشود.
۲- رسیدگی به اعتراض و شکایات از آراءو تصمیمات قطعی دادگاههای اداری، هیاتها کمیسیونها یی مانند کمیسیونهای مالیاتی، شورای کارگاه، هیئت حل اختلاف کارگر وکارفرما، میسیون موضوع ماده۱۰۰ قانون شهردای ها، کمیسیون موضوع ماده۵۶ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها ومنابع طبیعی منحصرا از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت باآنها.
۳- رسیدگی به شکایات قضات و مشمولین استخدام کشوری وسایر مستخدمین واحدها و موسسات مذکور در بند ((یک))و مستخدمین موسساتی که شمول این قانون نسبت به آنها محتاج ذکر نام است اعم از لشگری و کشوری از حیث تضییع حقوق استخدامی.
سازمان بازرسی کل کشور
گستردگی دستگاه اداری دولت و کارگزاران آن، همواره این خطر را به دنبال دارد که گاهی در بخشی از آن، مقررات قانونی نادیده گرفته شوند و تخلفاتی صورت گیردو با توجه به این که نظارت برحسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاه اداری از جمله وظائف قوه قضاییه است، سازمانهای بازرسی کل کشور به عنوان یکی از سازمانهای اصلی قوه قضاییه این مهم را به انجام میرساند.
اصل ۱۷۴ قانون اساسی در همین خصوص اشعار میدارد: ((براساس حق نظارت قوه قضاییه نسبت به حسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاههای اداری، سازمانی به نام ((سازمان بازرسی کل کشور))زیر نظر رئیس قوه قضاییه تشکیل میگردد. حدود اختیارات وظایف این سازمان را قانون تعیین میکند.
سخنگوی قوه قضاییه در رابطه با صحت و سقم برخی ادعاها پیرامون نقش حجتالاسلام والمسلمین صدیقی در پرونده تشکیلشده برای فرزند و همسر فرزند وی، گفت: طبق بررسیهای به عمل آمده و تحقیقات متقن و دامنهدارِ صورت گرفته در پرونده مزبور، هیچگونه تقصیری متوجه حجتالاسلام والمسلمین صدیقی نیست.
کد خبر: ۱۳۱۶۰۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۸
رئیس سازمان بازرسی کل کشور در آیین افتتاح «سامانه ملی حمایت از گزارشگران فساد» با اشاره به اهمیت نقش مردم در کشف و پیشگیری از فساد، بر لزوم بهرهگیری حداکثری از این ظرفیت در فرآیند نظارت تاکید کرد.
کد خبر: ۱۳۱۵۹۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۷
رئیس قوه قضاییه با اشاره به جنایت رژیم صهیونی در حمله به زندان اوین، گفت: تدابیر و تمهیدات مقتضی برای بازسازی هر چه سریعتر بخشهای آسیبدیده زندان اوین اتخاذ و شرایطی فراهم شود که در اسرع وقت، زندانیان منتقل شده از این زندان به ندامتگاه مزبور بازگردند.
کد خبر: ۱۳۱۵۶۹۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۱۶
کد خبر: ۱۳۱۴۴۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۹
رئیس قوه قضاییه گفت: قطعاً دشمن تلاش خواهد کرد تا به انحاء مختلف و از طریق ابزارهای شیطانیِ متنوع خود، در این وحدت و انسجام ملی ایرانیان خدشه وارد کند، بنابراین باید بسیار مراقبت کرد و از هر قول و فعلی که وحدتشکن است پرهیز و اجتناب کرد.
کد خبر: ۱۳۱۴۴۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۹
قوه قضاییه اعلام کرد: حکم اعدام مجید مسیبی که به عنوان عامل سرویس جاسوسی رژیم صهیونیستی دستگیر و محاکمه شده بود به اجرا درآمد.
کد خبر: ۱۳۱۲۹۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۴/۰۱
ضرباتی که به صهیونیستها وارد خواهد شد عبرت برای هر متجاوزی خواهد شد و در تاریخ خواهد ماند.
کد خبر: ۱۳۱۲۳۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۲۸
سخنگوی قوه قضاییه گفت: به دادستانهای سراسر کشور دستور داده شده در آمادگی کامل باشند و برای تامین امنیت مردم، با همه جاسوسان و مزدوران رژیم صهیونیستی برخوردی قاطع و عبرت آموزی داشته باشند.
کد خبر: ۱۳۱۲۱۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۲۷
نشست خبری سخنگوی قوه قضاییه آغاز شد
سخنگوی قوه قضاییه در نشست خبری ۲۰ خردادماه، به سوالات خبرنگاران در رابطه با موضوعات حقوقی و آخرین وضعیت پروندههای قضایی پاسخ داد.
کد خبر: ۱۳۱۰۷۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۲۰
مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضاییه درباره دستگیری عاملین ترور قاضی احسان باقری بیانیهای صادر کرد.
کد خبر: ۱۳۱۰۴۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۱۸
مرکز رسانه قوه قضاییه : در پی طرح برخی ادعاهای نادرست از سوی یکی از رسانهها در رابطه با جزئیات مسمومیت «امیرحسین مقصدلو» معروف به تتلو، اداره کل زندانهای استان تهران اطلاعیهای این درخصوص صادر کرد.
کد خبر: ۱۳۰۸۸۲۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۳/۱۰
رئیس فدراسیون فوتبال اعلام کرد، پرونده مس رفسنجان در اختیار قوه قضاییه است
کد خبر: ۱۳۰۶۳۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۸
رئیس قوه قضاییه گفت:جمهوری اسلامی ایران هیچ واهمهای نداشته و ندارد که با صدای بلند بگوید از مظلومین و هر جریانی که در هر گوشه دنیا از اسلام حمایت میکند؛ حمایت کرده و حمایت میکند.
کد خبر: ۱۳۰۶۱۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۸
رئیس قوه قضاییه گفت: مسئولیتهای فراجا از ظرافتهای خاصی برخوردار است، فلذا شاید نیاز باشد که در ساختارها، قوانین و مقررات مرتبط با این نیرو، به تناسب اقتضائات روز، بازنگریهایی صورت گیرد.
کد خبر: ۱۳۰۵۹۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۷
رئیس قوه قضاییه در حاشیه چهارمین مجمع آمبودزمانهای کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی با اشاره به کشتار گسترده و ویرانیهای غزه تأکید کرد: جنایتهای صهیونیستها نباید عادیسازی شود و همه نهادهای بینالمللی و داخلی موظف به مقابله با این فجایع هستند.
کد خبر: ۱۳۰۵۲۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۳
بابک زنجانی پس از بازگشت از زندان به دنبال احیای فعالیتهای اقتصادی است؛ فعالیتهایی که بخشی از آن مربوط به باشگاهداری در ورزش بود.
کد خبر: ۱۳۰۴۶۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۲۰
یک مقام اگاه در قوه قضاییه گفت: هنوز هیچ حکم قطعی و لازم الاجرایی در مورد تتلو به اجرای احکام قوه دادسرا واصل نشده است.
کد خبر: ۱۳۰۴۴۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۹
مقرر گردید که ساعت شروع به کار تمامی واحدهای قضایی و اداری تابعه قوه قضاییه از ۲۰ اردیبهشت ماه تا ۳۱ شهریورماه از ساعت ۶:۰۰ صبح تا ساعت ۱۳:۰۰ باشد.
کد خبر: ۱۳۰۴۲۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۸
نشست خبری مشترک سخنگوی قوهقضاییه و رئیس سازمان بازرسی کل کشور با حضور اصحاب رسانه در حال برگزاری است.
کد خبر: ۱۳۰۲۵۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۱۰
رئیس مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی وزارت اقتصاد با تاکید بر عزم جدی قوهقضاییه و دولت برای برخورد ریشهای با مفاسد اقتصادی بهخصوص پولشویی، گفت: توسعه همکاریها با دستگاه قضایی موجب توفیق دولت برای مبارزه با پولشویی و تحقق اهداف عالی هر ۲ قوه میشود.
کد خبر: ۱۳۰۲۰۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۸