کلیات
بارها در خبرها واژه نقدینگی را شنیدهاید. برای مثال دولت بیان می کند که یکی از راهکارهای اصلی در سال جاری برای کنترل افزایش قیمتها و تورم، مهار نقدینگی است. اما مفهوم نقدینگی چیست؟ نقدینگی چه تاثیری بر بیکاری، تولید و تورم دارد و راهکارهای افزایش و کاهش آن در اقتصاد به چه صورت است؟مفهوم پول نقد که مشخص است. پولی که در حال حاضر برای مبادله در دسترس است و میتوان برای خرید کالا و خدمات از آن استفاده کرد، اما نقدینگی مفهومی عامتر نسبت به این واژه دارد. نقدینگی به درجه نقدشوندگی داراییهای مختلف در قیمت مشخص اطلاق میشود.
مثال
فرض کنید شما میخواهید منزلتان در سریعترین زمان ممکن به شخصی بفروشید. قیمت منزل شما ۲۵۰ میلیون تومان است. از فرد خریدار در مورد نحوه پرداخت میپرسید. او بیان میکند من ۵۰ میلیون تومان پول نقد دارم، ۱۶۰ میلیون پول منزلم است که میخواهم بفروشم و ۴۰ میلیون مابقی را نیز با فروش ماشینم به شما پرداخت میکنم. در این مثال شخص در ظاهر ۲۵۰ میلیون لازم برای این معامله را دارد، اما آیا همگی این داراییها در حال حاضر قابلتبدیل شدن به پول هستند؟ بدون شک فروش منزل و ماشین او نیاز به زمان دارد. از طرفی نمیتوان دقیقا گفت این داراییها به قیمت گفته شده بهفروش میرسد یا خیر. همه این عوامل موجب میشود شما به این فکر بیفتید که پرداخت مشتری برای مثال ممکن است ۴ یا ۵ ماه بهطول بینجامد. حال اگر شخصی همان لحظه برسد و بگوید که ۲۵۰ میلیون پول نقد در حساب جاری خود در بانک دارد و میتواند همین امروز منزل شما را بخرد بدون شک شما با او وارد معامله خواهید شد.
پول موجود در بانک نیز یک نوع دارایی است. بار دیگر به مثال نگاه کنید، همه این داراییها نهایتا برای داد و ستد باید به پول تبدیل شوند، اما سرعت آنها متفاوت است. هرچه یک دارایی سریعتر به پول تبدیل شود اصطلاحا درجه نقدشوندگی آن بالاتر است. همچنین ملاحظه شد پول نقد سرعت معاملات را بالا میبرد. حال با این مقدمه به تبیین نقدینگی میپردازیم. نقدینگی در اقتصاد شامل پول و شبه پول است. پول بالاترین درجه نقدشوندگی را دارد، شما با پول به سرعت میتوانید هر آنچه را که آماده فروش است تهیه کنید.بهعبارت خیلی ساده پول به اسکناس و سکههای (مسکوکات) در دست مردم، همچنین هر گونه حساب بانکی که در هر زمان امکان برداشت تا ریال آخر از آن وجود داشته باشد اطلاق میشود. به این ترتیب این گونه حسابها مثل پول نقد عمل کرده و سرعت انجام معامله با آنها مثل پول نقد است. مثلا حساب دسته چک، حساب جاری است. اگر کسی چک روز به شما بدهد و به بانک مراجعه کنید چک شما در همان روز تبدیل به پول نقد میشود یا حسابهای قرضالحسنه متصل به عابر بانک.
چیستی شبه پول
شبه پول گونهای از داراییهای پولی شماست که قدرت نقدشوندگی آنها به اندازه پول نیست. به بیان ساده هرگونه پولی که شما در بانک سپرده کردهاید، اما امکان برداشت از آن به زمان خاصی محدود شده شبهپول است. برای مثال وقتی شما ۱۰ میلیون پول نقد خود را تحت عنوان سپرده بلندمدت یکساله ذخیره میکنید، پول شما به مدت یک سال به شبه پول تبدیل میشود یا حتی حسابی که به شما میگوید حداقل ۵ میلیون از پولتان همواره باید در حساب باشد تا به آن سود پرداخت کنیم، اگر ۱۰ میلیون در آن داشته باشید ۵ میلیون آن پول، و ۵ میلیون آن شبه پول است.حال به تاثیر نقدینگی در اقتصاد بپردازیم، تا اینجا مشخص است که هر چه پول در دست مردم بیشتر باشد سرعت انجام مبادلات تجاری افزایش مییابد. از طرفی همواره در جامعه مقدار مشخصی کالا و خدمات وجود دارد که مقدار پول در دست مردم باید با آن متناسب باشد. اگر مقدار پول بیشتر از کالا و خدمات موجود باشد، مردم همان میزان محصول را باید با پول بیشتری خریداری کرده و قیمتها در جامعه بالا میرود و برعکس.
اثرات نقدینگی در اقتصاد
از طرفی پول زیاد تقاضای مردم برای خرید کالاها و خدمات مختلف را افزایش میدهد و اگر محصولات تولیدکنندگان داخلی به اندازه کافی نباشد راه برای ورود کالاهای خارجی ارزان قیمت باز شده و رفته رفته مردم کالاهای خارجی را جایگزین کالای داخلی میکنند که پیامد آن کاهش تولید داخلی و افزایش بیکاری است؛ بنابراین حجم نقدینگی در جامعه باید کنترل شود. توجه داشته باشید این فقط پول نقد نیست که میتواند تورمزا باشد. پولهایی که بهصورت شبه پول در حسابهای بانکی ذخیره میشود نیز میتواند سریعا به پول نقد تبدیل شود. اما چگونه؟ بانکها منابع مالی جمع شده را میتوانند به مردم وام دهند. به این ترتیب حجم پول بیشتر از مقدار اولیه شروع به افزایش میکند. مثلا وقتی ۱۰ میلیون تومان در بانک جمع میشود و بانک آن را در قالب وام به شخص دیگری میدهد اگر نرخ بهره وام ۲۰ درصد باشد او در پایان سال باید ۱۲ میلیون به بانک بازگرداند.
راه کنترل نقدینگی جامعه
اما چطور میتوان نقدینگی یا حجم پول در گردش جامعه را کنترل کرد. هر کالایی در اقتصاد قیمتی دارد و قیمت پول نیز نرخ بهره آن است. برای مثال فرض کنید دولت میخواهد برای دو سال آینده حجم نقدینگی در کشور را کاهش دهد. اگر دولت نرخ بهره سپردههای بلندمدت ۲ ساله را ۲۵ درصد و نرخ بهره وام را ۳۰ درصد تعیین کند چه اتفاقی میافتد؟ از یک طرف مردم تمایل دارند پول خود را تا ۲ سال آینده در بانک سپرده کنند و این یعنی حجم پول نقد که سرعت مبادله بالایی دارد در جامعه کم میشود. از طرفی وام گرفتن برای مردم مشکل میشود و با این نرخ بالا تعداد افراد متقاضی وام نیز در جامعه کم میشود. به این ترتیب حجم پول کلی در جامعه کم شده و تقاضای مردم نسبت به قبل کاهش مییابد و قیمتها کنترل میشوند. عوامل متعددی در کنترل نقدینگی دخالت دارند، اما در این مقاله معمولترین روش آن ذکر شد.
*برگرفته از یادداشت مرتضی زارع در روزنامه دنیای اقتصاد
یک کارشناس، سودهای سفته بازانه، انتظارات تورمی و ورود نقدینگی از بورس به بازار مسکن را در رشد قیمت خانه موثر دانست و گفت: با اجرای قانون مالیات بر خانه های خالی و مالیات بر عایدی سرمایه، روند رشد قیمت مسکن متوقف می شود.
کد خبر: ۹۹۴۹۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۶
رییس کل بانک مرکزی اظهار داشت: روشهایی که امسال دولت محترم برای تأمین کسری بودجه از طریق فروش سهام دولتی و نیز انتشار اوراق بدهی بکار گرفته است، در شرایط تداوم فشار حداکثری، روشهای مناسبی برای تأمین منابع لازم از نقدینگی موجود در جامعه، و بدون فشار به پایه پولی است و در صورت تداوم، کمک خوبی به بانک مرکزی در نیل به هدف مهار تورم خواهد بود.
کد خبر: ۹۹۳۸۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۰
در گفتوگو با وحید شقاقی شهری بررسی شد
وحید شقاقی شهری گفت: هدایت نقدینگی به سمت بورس، زمانی فرصت است که بازار اولیه توسعه پیدا کند. وقتی بازار اولیه توسعه پیدا کند، این بدان معناست که داریم از نقدینگی در جهت رشد تولید استفاده میکنیم. متاسفانه، چون بازار اولیه توسعه پیدا نکرد، آمدن نقدینگی به بورس باعث شد که بازار ثانویه توسعه پیدا کند و همین به انتظارات تورمی و افزایش نرخ تورم در سایر بازارها دامن زد.
کد خبر: ۹۹۳۳۴۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۰۷
گفتوگو با حیدر مستخدمین حسینی؛
کد خبر: ۹۹۲۱۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۰۱
پیمانه اقتصادی
این پیمانه تیترهایی همچون ۳۶ هزار میلیارد تومان کسری بودجه دولت بدون خلق نقدینگی جدید تأمین شد، کمیسیون اقتصادی طرح مالیات بر عایدی سرمایه را سریعتر به صحن ارسال کند، نرخ طلا در بازار جهانی، جهش ۲۰۲ درصدی سهام بزرگترین سازنده تراشه کامپیوتری چین، اسمیک، گازپروم روسیه اعلام ضرر کرد و افزایش صادارت ایران به امارات را در بر دارد.
کد خبر: ۹۹۰۹۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۷
عرضه اولیه غزر قرار بود در 7 خرداد ماه سال جاری انجام شود که این عرضه اولیه بعد از حدود دو ماه تاخیر قرار است امروز مورخه 25 تیرماه 1399 انجام شود. نقدینگی مورد نیاز برای این عرضه اولیه چقدر است؟
کد خبر: ۹۹۰۵۹۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۵
نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: این کمیسیون وضعیت بازار بورس را مورد بررسی قرار می دهد و باید نقدینگی موجود در این بازار به سمت واحدهای تولیدی سوق پیدا کند.
کد خبر: ۹۸۹۶۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۰
بازدهی بورس عامل رشد سرسام آور قیمت دلار و طلا
یک کارشناس پولی و مالی گفت: رشد ظاهری بورس طی ماههای گذشته سبب شکل گیری انتظارات تورمی شده است که این تورم به سایر بازارها نیز سرایت کرده است
کد خبر: ۹۸۹۶۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۰
رئیس کل بانک مرکزی؛
همتی گفت: فروش دارایی و انتشار اوراق دولت و تأمین مالی کسر بودجه از اوراق، به معنی استفاده از نقدینگی موجود اقتصاد است، بدون آنکه فشاری به پایه پولی وارد شود.
کد خبر: ۹۸۸۱۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۱۳
باید دستگاههای متولی همچون وزارت رفاه، وزارت جهاد کشاورزی و نهادهای حمایتی سازوکاری ایجاد کنند تا دست در دست یکدیگر بتوانند همافزایی ایجاد کنند تا در روستاها زنان خانوار، زنان سرپرست خانوار و خانوادههای که دارای فرزندان معلول هستند بتوانند برای خود اشتغال پایدار ایجاد کنند تا برای تامین معاش خود به فکر مهاجرت به شهرها نیافتند.
کد خبر: ۹۸۷۳۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۹
رئیسکل بانک مرکزی در یادداشت اینستاگرامی گزارشی از عملکرد بانک مرکزی در کنترل نقدینگی ارائه کرد
کد خبر: ۹۸۶۸۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۰۷
دکتر عباس حاتمی در گفتوگو با تابناک اقتصادی
عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان معتقد است: بیشترین زیان ناشی از افزایش نرخ تورم از مسیر رشد نقدینگی ، متوجه طبقات فرودست جامعه و در مقام مقایسه، افزایش نرخ تورم به نفع طبقات فرادست جامعه است. اما چگونه این اتفاق رخ میدهد؟
کد خبر: ۹۸۵۰۰۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۲۷
در سال ۹۸
بانک مرکزی اعلام کرد: حجم نقدینگی در پایان سال ۹۸ به بیش از ۲۴۷۲ هزار میلیارد تومان رسید.
کد خبر: ۹۸۴۷۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۲۶
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام طی یک پیام توییتری عدم هدایت نقدینگی بورس به سوی تولید را از دلایل تورم در ارز و طلا و مسکن دانست.
کد خبر: ۹۸۴۳۳۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۲۴
کد خبر: ۹۸۴۰۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۱۴
کد خبر: ۹۸۳۹۵۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۲۲
رئیس مجلس تصریح کرد: باید از ظرفیت عظیم نقدینگی موجود در بازار سرمایه در مسیر رونق تولید و ایجاد اشتغال و نهایتاً بخش واقعی اقتصاد استفاده کرد.
کد خبر: ۹۸۳۷۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۲۱
با توجه به رشد ورود نقدینگی به بازار سهام اتخاذ تدابیری برای مدیریت این نقدینگی ضروری است.
کد خبر: ۹۸۳۷۱۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۲۱
از شروع دولت سازندگی تا دولت دوازدهم دلایل مختلفی از جمله افزایش بدهیها به بانک مرکزی باعث رشد پایه پولی در کشور شده است.
کد خبر: ۹۸۲۳۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۱۵
یک کارشناس بازار سرمایه پیشبینی کرد در معاملات هفته جاری شاهد روند مثبت برای بازار خواهیم بود اما روند صعودی بازار برخلاف چند وقت گذشته چندان پرشتاب نخواهد بود.
کد خبر: ۹۸۱۴۰۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۱۰