کلیات

الجزیره نام شبکه تلویزیونی خبری ماهواره‌ای است که مرکز آن در شهر دوحه در کشور قطر قرار دارد. این شبکه با پخش فیلم‌های سخنرانی اسامه بن‌لادن، پس از واقعه تروریستی یازده سپتامبر برای اولین بار در غرب به شهرت رسید. شبکه الجزیره از سال ۲۰۰۶ پخش برنامه‌های خود به زبان انگلیسی را آغاز کرد.

الجزیره کانال‌های متعدد خاص تلویزیونی را علاوه بر کانال اخبار بکار گرفته‌است. این کانال‌ها شامل، یک کانال زبان انگلیسی، کانال مستند الجزیره، کانال ورزشی الجزیره، یک کانال عمومی ورزشی به زبان عربی، پخش زنده الجزیره، که همایش‌ها را در زمان واقعی خود بدون هیچ‌گونه ویرایش یا اعمال نظر پخش می‌کند، و نیز یک کانال تلویزیونی برای کودکان می‌باشد. تولیدات آتی اعلام شده آن عبارتند از الجزیره به زبان اردو که عمدتاً نیازهای رسانه‌ای مردم جنوب آسیا را برآورده می‌سازد همچنین این شبکه در نظر دارد در صورت امکان کانال‌های موسیقی و یک روزنامه بین‌المللی نیز راه‌اندازی نماید. علاوه بر کانال‌های تلویزیونی خود، الجزیره بر روی وبگاه‌های شبکه عربی و شبکه انگلیسی نیز کار می‌کند.

تاریخچه

الجزیره مدعی است که تنها ایستگاه تلویزیونی غیروابسته از لحاظ سیاسی، در خاورمیانه می‌باشد. آن هم‌اکنون با داشتن مخاطبانی در حدود ۵۰ میلیون بیننده در سراسر جهان با شبکه بی‌بی‌سی رقابت می‌کند. الجزیره کار خود را با دریافت سرمایه‌ای به مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار آمریکا از امیر قطر آغاز نمود. هدفش آن بود که از طریق پخش آگهی تا سال ۲۰۰۱ به خودکفایی برسد، اما زمانی که در رسیدن به آن ناکام گردید، امیر قطر با ادامه اعطای یارانه بر مبنای سالانه ۳۰ میلیون دلار آمریکا، در سال ۲۰۰۴ موافقت نمود.^[۱] بر طبق گزارش آرنود دو برچگریو. دیگر منابع اصلی تأمین درآمد عبارتند از پخش آگهی، هزینه‌های اشتراک شبکه، پخش معاملات بین شرکت‌های دیگر و فروش تولیدات پخش. بر طبق گزارش "پراودا " ^[۲] " الجزیره ۲۰٬۰۰۰دلار به ازای هر دقیقه سخنرانی بن لادن دریافت می‌نمود. در سال، ۲۰۰۰، ۴۰٪ کل درآمدهای این ایستگاه تلویزیونی را پخش آگهی‌ها تشکیل داده‌است.^[۳] این کانال پخش برنامه خود را از اواخر سال ۱۹۹۶ آغاز نمود. در آوریل همان سال، شبکه تلویزیونی سرویس جهانی بی‌بی‌سی به زبان عربی با تقاضاهی سانسور از سوی دولت عربستان مواجه شد، و پس از دو سال فعالیت، آن شبکه تعطیل شد. تعدادی از گروه سابق کارمندان سرویس جهانی بی‌بی‌سی به الجزیره پیوستند. در آغاز، الجزیره کوشید تا به وسیله عرضه دیدگاه‌های متضاد در ارتباط با برخی از دولتهای کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی، بحرین و قطر؛ و نیز رابطه سوریه با لبنان؛ و قوه قضائیه مصر موجب جذب بیشتر بینندگان خود شود. برنامه مستند نمایش لحظه به لحظه جنگ داخلی لبنان در سالهای ۲۰۰۱–۲۰۰۰ موجب جهش نرخ بینندگان این شبکه گردید. اما، این مسئله واقع نگردید تا این که در اواخر سال ۲۰۰۱ الجزیره زمانی که سخنرانی ویدئویی رهبران القاعده را پخش نمود، به شهرت جهانی دست یافت. در سال ۲۰۰۳، این شبکه اولین روزنامه‌نگار انگلیسی زبان خود، افشین راتانزی، از برنامه امروز بی‌بی‌سی را که در قلب حوادث بریتانیا قرار داشت، درگیر ماجرا نمود زمانی که تصمیم تونی بلر آن شد که به صحنه حمله آمریکا به عراق بازگردد. در پاسخ به الجزیره، گروهی از سرمایه‌گذاران سعودی به ایجاد (شبکه) العربیه در فصل اول سال ۲۰۰۳ مبادرت نمودند.