کلیات
مسکن مهر مجتمعهای مسکونی هستند که ساختشان در دولت محمود احمدینژاد رئیسجمهور وقت ایران آغاز شده. هدف از این طرح خانهدار کردن قشرهای کم درآمد که طبق آن دولت با واگذاری قطعه زمین رایگان سعی داشت خانهسازی را تشویق کند. اوایل سال ۹۲، دولت دهم مسکن مهر را با پیشرفت ۷۰ درصدی تحویل دولت یازدهم داد. تا روز ۲۲ مردادماه سال ۱۳۹۶ تعداد ۱٬۸۳۹٬۸۲۹ واحد مسکن مهر تکمیل و افتتاح شد.
فلسفه آغاز و کار و پیامدها
این طرح پس از افزایش شدید بهای مسکن در ایران شروع شد. دولت برای تأمین مالی این طرح از بانک مرکزی قرض کرد، که منجر به رشد نقدینگی و افزایش تورم شد بهطوریکه نیمی از کل پولهای چاپ شده در تاریخ ایران صرف ساختن مسکن مهر شد. خانههای ساخته شده در این طرح عموماً در حاشیه شهرها بودند و فکری برای امکانات گوناگون نظیر آب و برق و گاز و تلفن آنها نشده بود.
نظر دولت نهم در مورد طرح
مسکن مهر توسط محمد سعیدی کیا وزیر مسکن و شهرسازی به عنوان طرح اصلی دولت نهم در تأمین نیاز مسکن مردم عنوان شد که سالانه تعداد یک میلیون و پانصد هزار واحد مسکونی یا زمین در سطح کشور واگذار شود.
علی نیکزاد خرداد ۱۳۹۲ گفت: از آغاز کار این دولت ساخت ۴ میلیون و ۴۰۰هزار واحد مسکن مهر شروع شده که نیمی از آن در روستاها بوده و ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد تا خرداد ۹۲ تحویل داده شده و مابقی باید تا پایان دولت دهم تحویل داده شوند. اما در شهرها حدود ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ واحد تا زمان درج گزارش تکمیل شده و بقیه در دست ساخت است که تحویل آن تا دولت یازدهم به طول میانجامد.
در مجموع برای ساخت یک میلیون و ۷۷۶ هزار و ۶۹۵ واحد مسکن معادل ۳۹ هزار و ۶۶۷ میلیارد و ۳۳۰ میلیون تومان تسهیلات از طرف بانک مسکن پرداخت شده است.
انتقادها و حاشیهها
این طرح با مشکلات عمدهای همچون توقف پرداخت وام توسط بانکهای دولتی برای بیش از ۱۸ ماه مواجه شد. برخی کارشناسان معتقد بودند که ساخت و ساز مسکن مشکلتر از آن است که از تعداد شرکت تعاونی و مردم عادی براید. دولت در سال ۸۹ طرح مسکن زوجهای جوان را ارائه کرد. طرح مسکن مهر در ابتدا در قالب بند د. تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۶ آغاز شد و سپس بر مبنای قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، به صورت پیوسته در دستور کار قرار گرفت. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که این طرح که در حقیقت شامل اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن است، در طرح جامع مسکن نیز پیشنهاد شده بود. اما حجم پیشنهاد شده در آن طرح بسیار کمتر بود که توسط دولت نهم از ۲۰ هزار واحد در سال به ۵/۱ میلیون واحد در سال افزایش یافت.
مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی است که ارزش زمین، بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده مسکن را به خود اختصاص میدهد. این سهم در کل کشور در دوره ۳۵ ساله برابر ۴۰ درصد و در دهه اخیر برابر ۴۵ درصد بودهاست. همچنین در استان تهران این سهم به حدود ۶۰ درصد بالغ میشود؛ بنابراین با حذف یا کاهش ارزش زمین از هزینه تمام شده مسکن، میتوان تا حدود زیادی هزینه مسکن را کاهش داد؛ بنابراین طرح مسکن مهر بر اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن مبتنی است.
انتقادات
منتقدان عقیده دارند نکاتی در این میان در نظر گرفته نشدهاست و آن است که ارزش زمین در شهرهای مختلف دارای اختلافاتی فاحش است. به عبارت دیگر ارزش زمین در کلانشهرها رقم بسیار بالایی است و به همین دلیل مسکن مهر در کلانشهرها (در حقیقت شهرهای جدید مجاور کلانشهرها) جوابگو خواهد بود و البته این امر خود موجب افزایش تمایل به مهاجرت به این شهرها خواهد شد.
این پروژه البته مشکلات جدی دیگری نیز در عرصه اقتصاد ملی، مدیریت شهری، برنامهریزی توسعه شهری و … ایجاد نمودهاست که در مقالات متعددی مورد بحث واقع شدهاست. اما متأسفانه دولت و به ویژه وزیر مسکن و شهرسازی دولت دهم، بارها در جلسات غیررسمی اعلام نمودهاست که معتقد است «با اجرای پروژه مسکن مهر میتوان اشتباه بودن تئوریهای اقتصادی را اثبات نمود.»
بعد از آنکه در نیمه دوم سال ۹۵ توقف ساخت مسکن مهر جدید در مجلس تصویب شد، چندی بعد ۱۰ میلیون تومان سقف تسهیلات آن افزایش پیدا کرد و پس از آن سایت مسکن مهر از دسترس خارج شد و متقاضیان قادر به استفاده از این سایت نیستند.
احمد اصغری مهرآبادی مجری ویژه پروژه مسکن مهر با اعلام آخرین وضعیت پیشرفت فیزیکی واحدهای مسکن مهر در اردیبهشت ۱۳۹۶، از معطلی ۴۰۲ هزار واحد مسکن مهر آماده به دلیل عدم برخورداری از خدمات زیربنایی (آب، برق و…)، کمکاری برخی تعاونیهای مسکن، مسیر دشوار و کند تأمین خدمات روبنایی (مدرسه، مسجد و…)، وجود واحدهای فاقد متقاضی و همچنین بازبودن پرونده ۳۶ هزار واحد مسکن مهر در دادگاهها بهعنوان مهمترین مشکلات این پروژه یاد کرد و افزود: برخی از این مشکلات از همان ابتدای شروع پروژه مسکن مهر مشخص بود.
به گفته وی هماکنون از مجموع کل ۲ میلیون و۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر، تعداد واحدهای بدون مشکل و دارای متقاضی، به ۲ میلیون و ۶۲ هزار واحد رسیدهاست که پیشرفت فیزیکی طرح مسکن مهر در این واحدها معادل ۳/ ۹۶ درصد است. این در حالی است که پیشرفت فیزیکی مسکن مهر با احتساب واحدهای تحویل شده به متقاضیان مسکن مهر از مجموع ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر هماکنون ۶۷ درصد است. مهرآبادی افزود: دولت در اواخر سال گذشته موفق شد ۸۰۰ میلیارد تومان اسناد خزانه برای تکمیل آب و برق واحدهای مسکنمهر در اختیار وزارت نیرو قرار دهد و ۲۰۰ میلیارد تومان نیز برای آمادهسازی این واحدها به وزارت راه و شهرسازی پرداخت شد.
مهرآبادی با بیان اینکه قیمت تمام شده مسکن مهر در هر نقطه از کشور و در هر پروژه مختلف متفاوت است، خاطرنشان کرد: میانگین هر متر مربع واحد مسکن مهر بین۴۲۰ تا ۴۵۰ هزار تومان است؛ البته این قیمت در برخی از پروژهها به مترمربعی۷۰۰ هزار تومان میرسد و در برخی دیگر از پروژهها تا ۲۹۰ هزار تومان در هر مترمربع بهعنوان قیمت تمام شده ساخت و ساز کاهش مییابد.
رئیس جمهور به همراه وزیر راه و شهرسازی، با حضور در شهرستان پردیس از نزدیک در جریان روند پیشرفت پروژههای مسکن مهر قرار گرفت و دستور تسریع در تکمیل واحدهای باقیمانده را صادر کرد.
کد خبر: ۱۱۱۱۳۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۰۹
روز گذشته خبر رسید که یک نفر ۳۰۰۰ واحد مسکن مهر در اختیار دارد؛ این در حالی است که ارزش این تعداد واحد در اوایل دهه ۹۰ به کمتر از ۸۰ میلیارد تومان میرسید، حالا اما به دلیل برخورداری مالک این تعداد واحد از زیرساختها و امکانات دولتی، صاحب حدود ۳۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه است.
کد خبر: ۱۱۰۲۳۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۱۲
روز گذشته خبر رسید که یک نفر ۳۰۰۰ واحد مسکن مهر در اختیار دارد؛ این در حالی است که ارزش این تعداد واحد در اوایل دهه ۹۰ به کمتر از ۸۰ میلیارد تومان میرسید، حالا اما به دلیل برخورداری مالک این تعداد واحد از زیرساختها و امکانات دولتی، صاحب حدود ۳۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه است.
کد خبر: ۱۱۰۲۳۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۱۲
پیمانه اقتصادی
این پیمانه تیترهایی همچون تداوم روند مثبت شاخص کل بورس، روند صعودی شاخص بورس تا کجا ادامهدار است؟ دلار در بازار جهانی به اوج خود رسیده است؟ قیمت طلا بالا رفت و کاهش قیمت گندم در بازارهای جهانی را در بر دارد.
کد خبر: ۱۱۰۲۳۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۱۲
معاون وزیر راه:
مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن گفت: در پروژههای نیمه تمام مسکن مهر باید به نقطه اطمینان رسیده و به تعهدات خود عمل کنیم تا مردم از سرگردانی خارج شوند.
کد خبر: ۱۰۹۷۳۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۶
دولت لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ را تقدیم مجلس کرد که در تبصرهای از آن به مالیات مسکن مهر اشاره شده است.
کد خبر: ۱۰۹۲۷۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۱
استاندار تهران بر اتمام مسکن مهر تا پایان سال جاری تأکید کرد و گفت: پیشرفت کاری پروژه مسکن مهر در استان باید در هر جلسه ارائه شود.
کد خبر: ۱۰۹۰۸۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۰
قیمت واحدهای مسکن مهر منطقه پردیس بالاتر از پرند است به طوری که حداقل مبلغ مورد نیاز برای خرید واحدهای مسکن مهر پردیس ۵۰۰ تا ۵۵۰ میلیون تومان است و حداکثر مبلغ مورد نیاز برای خرید این واحدها نیز ۸۰۰ تا ۸۵۰ میلیون تومان است.
کد خبر: ۱۰۸۹۰۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۳۰
در گفتوگو با تابناک اقتصادی مطرح شد
عضو کمیسیون عمران مجلس گفت: ساخت مسکن با اعطای تسهیلات ساخت مسکن، میتواند رکود در حوزه مسکن و صنایع وابسته به آن را به شدت کاهش دهد؛ هرچند در شروع طرح ممکن است تورم اندکی ایجاد کند، اثرات آن ضد رکودی است و در بلندمدت به رونق اقتصادی منجر خواهد شد.
کد خبر: ۱۰۸۲۸۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۲۶
باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از معاون وزیر راه و شهرسازی نوشت: به دلیل عرضه بالای مسکن مهر در شهر جدید پردیس، با کاهش قیمت مسکن در ماههای اخیر در این منطقه رو به رو شده ایم.
کد خبر: ۱۰۷۶۲۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۲۳
کد خبر: ۱۰۷۴۲۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۱۴
حسین زاهدی*
کد خبر: ۱۰۷۳۷۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۱۱
یک کارشناس حوزه کار با تاکید بر تامین مسکن ارزان قیمت برای کارگران از دولت رئیسی خواست تا چنانچه اجرای مجدد سیاست مسکن مهر با آن حجم انبوه را مدنظر دارد، مشکلات فنی و خدمات جنبی این ساختمانها را نیز درنظر بگیرد.
کد خبر: ۱۰۶۸۹۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۸
با ساخت دو سوم مسکن مهر در دولت تدبیر و امید که معادل یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد مسکونی است، اکنون فقط ۵۰ هزار واحد در مراحل پایانی ساخت قرار دارد که با تکمیل آنها در ماههای آتی، قطار مسکن مهر به ایستگاه پایانی میرسد.
کد خبر: ۱۰۶۴۲۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۵
روحانی:
رییس جمهوری با تاکید بر اجرای تعهدات دولت در بخش مسکن مهر ، گفت: در این مجموعاً ۳۷۵ هزار و ۲۳۲ واحد در بافت فرسوده احیا شده است.
کد خبر: ۱۰۶۳۵۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۱
وزیر راه و شهرسازی گفت: خانههای خالی مسکن مهر هم مشمول مالیات میشوند و متقاضیان باید در واحدهای خود ساکن شوند.
کد خبر: ۱۰۶۲۲۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۱۵
با وجود کاهش حدود ۹۰ درصدی درآمدهای نفتی نسبت به سال ۱۳۹۰ و خشکی منابع عمرانی، شهرهای جدید با اتکا به منابع داخلی که خرج زیرساختها و حتی تکمیل واحدهای مسکونی شد، به تدریج به مناطق بهتری برای زندگی تبدیل شدند و این در حالی است که اوایل کار دولت، کارشناسان پیشبینی میکردند سایتهای مسکن مهر به سرنوشت مسکن اجتماعی اروپا و آمریکا و محلی نامناسب تبدیل شوند.
کد خبر: ۱۰۶۰۰۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۰۴
پیشبینی اغلب متخصصین مسکن و شهرسازی این بود که مسکن مهر به سرانجام مسکن عمومی دهههای ۶۰ و ۷۰ میلادی کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی که به محیطی نامناسب تبدیل شده بودند دچار خواهد شد. اما بنا به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، بازتعریف سیاست مسکن مهر باعث شد تجربه تلخ مسکن عمومی در آمریکای شمالی و اروپا تکرار نشود؛ در این خصوص با سرمایهگذاری کلان در حوزههای زیرساختها، حمل و نقل، خدمات، آموزش و امنیت، این تهدید از مسکن مهر برداشته شد.
کد خبر: ۱۰۵۶۳۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۶
مخروبهای به نام «بازار مسکن»؛
بازار مسکن در دولت یازدهم و دوازدهم گاه با بیعملی و گاه با اقدامات مخرب چنان در برابر سوداگری و سرریز چالشهای اقتصاد کلان به حال خود رها شد که به عنوان یک مخروبه به دولت بعد تحویل میشود.
کد خبر: ۱۰۵۳۶۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۰۱
پروژه اقدام ملی مسکن که قرار بود دو ساله به اتمام برسد پس از گذشت ۲۰ ماه به پیشرفت حدود ۲۵ درصد رسیده و قطعا ادامهی آن به دولت سیزدهم واگذار میشود.
کد خبر: ۱۰۵۱۱۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۰