کلیات
چاقی یک بیماری پیچیده و به عبارتی همان مقدار بیش از حد چربی بدن است. چاقی فقط مسئله زیبایی نیست؛ بلکه مشکلی پزشکی است که خطر ابتلا به سایر بیماریها مانند بیماریهای قلبی، دیابت، فشار خون و برخی سرطانها را افزایش میدهد.
دلایل زیادی وجود دارد که برخی از افراد در جلوگیری از چاقی مشکل دارند. معمولاً چاقی در نتیجه ترکیبی از عوامل ارثی، همراه با محیط و رژیمهای غذایی شخصی و انتخابهای ورزشی ایجاد میشود.
خبر خوب این است که حتی کاهش وزن متوسط میتواند مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی را بهبود بخشد یا از آن جلوگیری کند. تغییرات رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و تغییرات رفتاری میتواند به شما در کاهش وزن کمک کند. داروهای تجویزی و روشهای کاهش وزن گزینههای دیگری برای درمان چاقی هستند.
چاقی چیست؟
شاخص توده بدن (BMI) معیاری است که وزن و قد فرد را برای اندازهگیری اندازه بدن میسنجد. طبق گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، در بزرگسالان بیامآی 30.0 یا بیشتر به عنوان چاقی تعریف میشود. اما BMI همه چیز نیست. به عنوان یک معیار محدودیتهایی نیز دارد.
به گفته CDC: “عواملی مانند سن، جنس، قومیت و توده عضلانی میتوانند بر رابطه بین BMI و چربی بدن تأثیر بگذارند. همچنین، BMI بین چربی اضافی، عضله یا توده استخوان تمایزی قائل نمیشود و هیچ نشانهای از توزیع چربی در افراد ارائه نمیدهد. “
با وجود این محدودیتها، از BMI همچنان به عنوان راهی برای سنجش اندازه بدن استفاده میشود.
علائم چاقی
چاقی زمانی تشخیص داده میشود که شاخص توده بدن (BMI) شما ۳۰ یا بالاتر باشد. شاخص توده بدنی، با تقسیم وزن (کیلوگرم) بر قد (متر) به توان ۲ تعیین میشود.
برای اکثر افراد، BMI تخمین مناسبی از چربی بدن را ارائه میدهد. با این حال، BMI به طور مستقیم چربی بدن را اندازهگیری نمیکند؛ بنابراین برخی از افراد مانند ورزشکاران عضلانی ممکن است BMI در گروه چاقی داشته باشند حتی اگر چربی اضافی بدن ندارند.
علل چاقی
اگرچه تأثیرات ژنتیکی، رفتاری، متابولیکی و هورمونی بر وزن بدن وجود دارد، اما چاقی هنگامی اتفاق میافتد که از میزان سوزاندن با ورزش و فعالیتهای عادی روزانه کالری بیشتری دریافت کنید. بدن شما این کالریهای اضافی را به عنوان چربی ذخیره میکند.
افراد مبتلا به چاقی ممکن است قبل از احساس سیری، کالری بیشتری مصرف کنند، زودتر احساس گرسنگی کنند یا به دلیل استرس یا اضطراب، بیشتر غذا بخورند.
عوامل خطر چاقی
معمولاً ترکیبی از علل و عوامل موثر باعث چاقی میشود:
ارث و تأثیرات خانوادگی
ژنهایی که از والدین خود به ارث میبرید ممکن است بر میزان چربی بدن شما و محل توزیع آن چربی تأثیر بگذارد. ژنتیک همچنین ممکن است در میزان کارآیی بدن شما برای تبدیل غذا به انرژی، چگونگی تنظیم اشتها در بدن و چربیسوزی بدن در طی ورزش نقش داشته باشد.
چاقی در خانوادهها ایجاد میشود؛ این فقط به دلیل ژنهای مشترک آنها نیست. اعضای خانواده همچنین عادات غذایی و فعالیت مشابهی دارند.
انتخابهای سبک زندگی
- رژیم غذایی ناسالم. رژیم غذایی با کالری زیاد، کمبود میوه و سبزیجات، مصرف زیاد فستفود و نوشیدنیهای پرکالری و نوشابهها، به افزایش وزن کمک میکنند.
- کالریهای مایع. افراد میتوانند بدون احساس سیری کالری زیادی مصرف کنند، به ویژه کالری حاصل از الکل. سایر نوشیدنیهای پرکالری، مانند نوشابههای قندی میتوانند به افزایش وزن به صورت قابل توجهی کمک کنند.
- عدم فعالیت. اگر سبک زندگی کمتحرکی دارید، میتوانید به راحتی هر روز کالری بیشتری از میزان سوزاندن آن با ورزش و انجام کارهای روزمره دریافت کنید. نگاه به صفحه رایانه، تبلت و تلفن فعالیت کمتحرک است. تعداد ساعاتی که شما در مقابل صفحه مانیتور قرار دارید با افزایش وزن ارتباط بسیاری دارد.
بیماریهای خاص و داروها
در بعضی از افراد، چاقی را میتوان به دنبال یک علت پزشکی یافت؛ مانند سندرم پرادر-ویلی، سندرم کوشینگ و سایر شرایط. مشکلات پزشکی مانند آرتروز نیز میتواند سبب کاهش فعالیت شود که در نهایت ممکن است منجر به افزایش وزن شود.
اگر از طریق رژیم غذایی یا فعالیت جبران نکنید، برخی از داروها میتوانند منجر به افزایش وزن شوند. این داروها شامل برخی از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج، داروهای دیابت، داروهای ضد روانپریشی، استروئیدها و بلاکرها هستند.
مسائل اجتماعی و اقتصادی
عوامل اجتماعی و اقتصادی با چاقی ارتباط دارند. اجتناب از چاقی دشوار است؛ اگر مناطق ایمن برای راه رفتن یا ورزش نداشته باشید. به همین ترتیب ممکن است روشهای سالم پختوپز به شما آموزش داده نشود، یا به غذاهای سالم دسترسی نداشته باشید. علاوه بر این، افرادی که با آنها وقت میگذرانید ممکن است بر وزن شما تأثیر بگذارند؛ اگر دوستان یا اقوام چاقی داشته باشید، احتمال چاقی بیشتر میشود.
سن
چاقی میتواند در هر سنی، حتی در کودکان کم سن نیز رخ دهد. اما با افزایش سن، تغییرات هورمونی و سبک زندگی با فعالیت کمتر، خطر چاقی را افزایش میدهد. علاوه بر این، با افزایش سن، میزان عضله در بدن شما کاهش مییابد. به طور کلی، توده عضلانی کم منجر به کاهش متابولیسم میشود. این تغییرات همچنین میزان کالری مورد نیاز را کاهش میدهد و جلوگیری از اضافه وزن را دشوار میکند. اگر به طور آگاهانه چیزهایی را که میخورید کنترل نکنید و با افزایش سن از نظر جسمی تحرک بیشتری نداشته باشید، احتمالاً اضافه وزن پیدا میکنید.
عوامل دیگر
- بارداری. افزایش وزن در دوران بارداری معمول است. کاهش این وزن برای برخی از خانمها بعد از تولد کودک دشوار است. این افزایش وزن ممکن است به پیشرفت چاقی در زنان کمک کند. تغذیه با شیر مادر ممکن است بهترین گزینه برای کاهش وزن به دست آمده در دوران بارداری باشد.
- ترک سیگار. ترک سیگار اغلب با افزایش وزن همراه است. در برخی از افراد، چاقی پس از ترک سیگار میتواند منجر به افزایش وزن کافی برای واجد شرایط چاقی بودن شود. اغلب این اتفاق میافتد در حالی که مردم برای کنار آمدن با ترک سیگار از غذا استفاده میکنند. با این حال، در دراز مدت ترک سیگار هنوز هم مزیت بیشتری نسبت به ادامه مصرف سیگار دارد. پزشک میتواند به شما در جلوگیری از افزایش وزن پس از ترک سیگار کمک کند.
- کمبود خواب. کم خوابیدن یا زیاد خوابیدن میتواند باعث تغییر در هورمونهایی شود که اشتهای شما را افزایش میدهند. همچنین ممکن است هوس غذاهای پرکالری و کربوهیدرات کنید که میتوانند در افزایش وزن نقش داشته باشند.
- فشار. بسیاری از عوامل خارجی که بر روحیه و سلامتی شما تأثیر میگذارند ممکن است در چاقی موثر باشند. افراد معمولاً هنگام تجربه موقعیتهای استرسزا بیشتر به دنبال غذای پرکالری هستند.
- میکروبیوم. باکتریهای روده تحت تأثیر آنچه میخورید قرار دارند و ممکن است به افزایش وزن یا کاهش وزن کمک کنند.
- تلاشهای قبلی برای کاهش وزن. تلاشهای قبلی برای کاهش وزن و به دنبال آن بازیابی سریع وزن ممکن است به افزایش بیشتر وزن کمک کند. این پدیده که گاهی اوقات رژیم غذایی یو-یو نیز نامیده میشود، میتواند متابولیسم شما را آهستهتر کند.
حتی اگر یک یا چند مورد از این عوامل خطر را داشته باشید، به این معنی نیست که سرنوشت شما چاقی است. از طریق رژیم غذایی، فعالیت بدنی و ورزش و تغییر رفتار میتوانید اکثر عوامل خطر را خنثی کنید.
عوارض جانبی چاقی
افراد مبتلا به چاقی به احتمال زیاد به تعدادی از مشکلات بالقوه جدی سلامتی مبتلا میشوند، از جمله:
- بیماری قلبی و مغزی. چاقی باعث میشود که فشار خون بالا و سطح غیر طبیعی کلسترول داشته باشید؛ که از عوامل خطر بیماریهای قلبی و مغزی است.
- دیابت نوع ۲. چاقی میتواند نحوه استفاده از انسولین در بدن برای کنترل سطح قند خون را تحت تأثیر قرار دهد. این خطر مقاومت به انسولین و دیابت را افزایش میدهد.
- سرطانهای خاص. چاقی ممکن است خطر ابتلا به سرطان رحم، دهانه رحم، آندومتر، تخمدان، پستان، روده بزرگ، راستروده، مری، کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده، کلیه و پروستات را افزایش دهد.
- مشکلات گوارشی. چاقی احتمال ابتلا به سوزش معده، بیماری کیسه صفرا و مشکلات کبدی را افزایش میدهد.
- مشکلات زنانه و جنسیتی. چاقی ممکن است باعث ناباروری و پریودهای نامنظم در زنان شود. چاقی همچنین میتواند باعث اختلال نعوظ در مردان شود.
- آپنه خواب (وقفه تنفسی در هنگام خواب). افراد مبتلا به چاقی، بیشتر دچار آپنه خواب میشوند، اختلال بالقوه جدی که در آن تنفس به طور مکرر در طول خواب متوقف شده و سپس شروع میشود.
- آرتروز. چاقی علاوه بر تقویت التهاب در بدن، فشار وارد شده بر مفاصل را نیز افزایش میدهد. این عوامل ممکن است منجر به عوارضی مانند آرتروز شود.
برخی میوها مانند نارگیل منبع خوبی از چربی های سالم، موز و انبه سرشار از کربوهیدرات می باشند.
کد خبر: ۱۲۷۶۸۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۱۹
سریع حتی غیراصولی! این همان چیزی است که بسیاری از مردم برای رسیدن به وزن دلخواه خود به آن تن میدهند و گویی برایشان مهم نیست که چگونه و به چه شیوهای لاغر میشوند.
کد خبر: ۱۲۷۶۴۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۱۷
نعیمه نظامدوست با صحبت درباره دلیل واقعی چاقی خود، رازهایی از زندگیاش فاش کرد که مخاطبان را شگفتزده کرد.
کد خبر: ۱۲۷۵۶۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۱۳
هنگامی که تولید سروتونین به دلیل کمبود ویتامین B۶ مختل شود، این فرآیند تنظیمی به درستی انجام نمیشود و در نتیجه فرد احساس گرسنگی بیشتری میکند.
کد خبر: ۱۲۷۵۵۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۱۳
اگرچه باور عمومی این است که مواد غذایی همچون بادام یک «میان وعده» سالم هستند، اما یک پزشک فرانسوی هشدار میدهد که ممکن است با مصرف بادام، بیش از آنچه فکر میکنید کالری دریافت کنید.
کد خبر: ۱۲۷۴۷۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۱۰
در بزرگترین بررسی تا به امروز در مورد اثرات GLP-۱ بر کلیهها، پژوهشگران دریافتند که داروهای آگونیست GLP-۱ مانند سماگلوتاید محافظت از کلیهها در افراد مبتلا به دیابت یا بدون دیابت کمک میکند.
کد خبر: ۱۲۷۴۵۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۹/۰۸
ناتوانی در کاهش وزن با عنوان توقف یا استاپ وزن شناخته میشود و میتواند ناامیدکننده باشد. در استاپ وزنی، افراد در یک وزن مشخص ثابت میمانند و وزنشان تغییر نمیکند.
کد خبر: ۱۲۷۲۷۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۲۹
تحقیقات جدید به ارتباط بین فعالیت های اینترنتی پرسرعت و نرخ رو به رشد چاقی پی برده است.
کد خبر: ۱۲۷۱۴۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۲۳
ویتامینها به طور مستقیم باعث چاقی نمیشوند، اما برخی از ویتامینها و مواد مغذی میتوانند در افزایش وزن نقش داشته باشند.
کد خبر: ۱۲۷۰۰۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۱۵
شیوع بیماری دیابت یا قند در اثر عواملی همچون افزایش شیوع چاقی ناشی از شکل نادرست زندگی شهرنشینی و افزایش سن جوامع و حرکت به سوی سالمندی، در جهان به سرعت رو به افزایش است و مبتلایان به دیابت بیش از دیگران در معرض بروز عوارضی مانند اختلالات بینایی، حملات قلبی عروقی، قطع پا و نارسایی کلیوی قرار دارند.
کد خبر: ۱۲۶۹۷۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۱۴
با افزایش آگاهی جامعه نسبت به پیامدهای چاقی و لزوم کاهش وزن، بازار درمان این عارضه نیز رونق زیادی یافته است اما متأسفانه، درمان چاقی این روزها رویکرد تجاری و غیرعلمی پیدا کرده است و مداخلات غیراصولی و غیرعلمی، به ایجاد مشکلات جدیدی منجر شده است.
کد خبر: ۱۲۶۸۴۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۰۷
دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی با اشاره به افزایش چاقی کودکان و نوجوان، درباره عوارض چاقی و همچنین روشهای درمان آن توضیحاتی ارائه داد.
کد خبر: ۱۲۶۶۴۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۲۸
پژوهشگران چینی از یک سیستم متشکل از نانوذرات رونمایی کردهاند که با جذب چربی بدن میتواند از چاقی جلوگیری کند.
کد خبر: ۱۲۶۵۸۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۲۵
اندازه دور کمر یکی از مهمترین شاخصها برای سنجش سلامت و تناسب اندام است. چربی اضافی در ناحیه شکم با افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و... مرتبط است.
کد خبر: ۱۲۶۵۵۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۲۳
چاقی همیشه عوارض جدی برای بدن داشته است اما تاثیر خطرناک اضافه وزن بر مغز به قدری جدی است که قبل از ابتلا به آن افراد چاق باید برای لاغری اقدام کنند.
کد خبر: ۱۲۶۲۰۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۰۵
ترکیب ورزش و رژیم غذایی، مؤثرترین روش کاهش وزن پایدار است و ورزشهایی که باید انجام شوند بیشتر از نوع هوازی مثل قدم زدن سریع، دو آهسته، دوچرخه سواری و شنا است.
کد خبر: ۱۲۶۰۵۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۹
از جمله کسب و کارهای جدید در عرضه مواد غذایی، مرغ سوخاری کیلویی هستند که توانستهاند در مدت کوتاهی به دلیل قیمت پائینتر و عرضه سریعتر، هم آمار عرضهکنندگان را افزایش دهد و هم مشتریان زیادی را به خود جلب کنند.
کد خبر: ۱۲۵۹۶۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۵
استرس به تنهایی میتواند باعث افزایش وزن شود؛ زمانی که تحت فشار استرس هستید، غدد آدرنال شروع به ترشح هورمون استرس کورتیزول و آدرنالین به جریان خون میکنند که منجر به افزایش وزن ناشی از استرس میشود. حال شما تصور کنید خوراکیهایی بخورید که این ترشح هورمونی را شدت ببخشند؛ طبیعی است که تحت این شرایط، سطح استرس شما بالا برود و در دراز مدت دچار اضافه وزن شوید.
کد خبر: ۱۲۵۹۳۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۳
دادههای جدید نشان میدهد که کاهش وزن میتواند به افراد چاق، بهویژه مبتلایان به دیابت، کمک کند تا از عفونتهای جدی جلوگیری کنند.
کد خبر: ۱۲۵۸۹۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۱
بیش از ۳۰ درصد ایرانیها به یکی از درجاتِ کبد چرب مبتلا هستند و خیلی از آنها از این موضوع خبر ندارند.
کد خبر: ۱۲۵۸۹۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۱