کلیات
طرح سد و نیروگاه ۱۷۶ مگاواتی چم شیر در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان (گچساران) مرکز شهرستان گچساران استان کهگیلویه و بویر احمد قبل از پیوستن رودخانه خیرآباد به رودخانه زهره در مجاورت محلی به نام تنگه چم شیر نزدیک به مرز استان بوشهر احداث خواهد شد. سد چم شیر پنجمین سد بزرگ کشور ایران خواهد بود.
مشخصات طرح
طرح سد و نیروگاه ۱۷۶ مگاواتی چم شیر - یکی از طرح‌های در حال اجرای شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران - در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان (گچساران) مرکز شهرستان گچساران در استان کهگیلویه و بویر احمد قبل از پیوستن رودخانه خیرآباد به رودخانه زهره در مجاورت محلی به نام تنگه چم شیر نزدیک به مرز استان بوشهر احداث خواهد شد. تنگه چم شیر با عرض بسیار کم رودخانه زهره را از خود عبور می‌دهد. محل احداث سد توسط یک رشته راه آسفالته مربوط به شرکت نفت که از جاده اصلی نورآباد ممسنی به دوگنبدان منشعب و سرانجام به چاه شماره ۲۰ شرکت ملی نفت منتهی می‌شود، قابل دسترسی است. طبق برآورد اولیه به ۲۳۰ میلیون یورو جهت اجرای این طرح نیاز است و طول مدت اجرا به ۵ سال بالغ خواهد شد.
تاریخچه و سوابق طرح سد و نیروگاه
با وجود موقعیت استثنایی تنگه چم شیر بر روی رودخانه زهره، در مطالعات مختلف انجام شده تا سال ۱۳۶۵ این محل مورد توجه قرار نگرفته‌است. عدم وجود راه‌های دسترسی مناسب در سال‌های قبل از دهة ۶۰، موقعیت نامشخص تنگه بر اساس نقشه‌های پایه مطالعاتی، و بحث کیفی آب رودخانه زهره به صورت کلی از عمده علل بی‌توجهی به این پتانسیل عظیم بالقوه است. سازمان آب منطقه‌ای استان فارس، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر مطالعات شناخت و مقدماتی در سال‌های ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۸ به انجام رسانیده است. مطالعات مرحله اول سد مخزنی چم شیر، گشایشات وابسته توسط مشارکت مهندسین مشاور پاراب فارس و مهندسین مشاور تهران سحاب در سال ۱۳۷۳ شروع شده و در سال ۱۳۸۱ مصوبه فاز ۱ را اخذ نمود. شروع مطالعات فاز ۲ بر مبنای تکمیل مطالعات مرحله اول توسط مهندسین مشاور تهران سحاب در سال ۱۳۸۵ انجام گرفته و اسناد مناقصه به صورت EPCF تهیه گردیده است. پس از برگزاری مناقصه، شرکت‌های سابیر، مهاب قدس و صفا نیکو سپاهان برنده آن شده که قرارداد در سال ۱۳۸۶ عقد گردید.
تاریخچه و سوابق طرح ساختمان شبکه آبیاری و زهکشی چم شیر
با احداث سد مخزنی چم شیر، اراضی پائین دست این سد شامل اراضی بندر دیلم در استان بوشهر و اراضی دشت‌های جنوبی استان خوزستان که به نام‌های زیدون، امیدیه و هندیجان می‌باشند، از این طرح منتفع می‌گردند. شبکه آبیاری و زهکشی چم شیر در وسعت حدود ۴۰ هزار هکتار در استان‌های بوشهر و خوزستان احداث می‌گردد. مطالعات مرحله اول این طرح در سال ۱۳۸۱ به اتمام رسید. پس از گذشت چندین سال و تغییرات در برنامه‌ریزی منابع آب مطالعات مرحله اول مورد بازنگری قرار گرفت. سرانجام در سال ۱۳۸۴ مطالعات مرحله دوم تحت عنوان مطالعات طرح بند انحرافی تنظیمی، تونل انتقال، نیروگاه برق آبی، حوضچه انرژی‌گیر و اتصال و شبکه آبیاری و زهکشی اراضی آبخور سد جم شیر به شرکت مهندسین مشاور پاراب فارس واگذار گردید.
مشخصات رودخانه
رودخانه زهره یکی از رودخانه‌های حوضه آبریز هندیجان جراحی می‌باشد. حوضه آبریز هندیجان جراحی با وسعت ۴۰۷۸۸ کیلومترمربع دارای زیرحوضه‌های بسیاری است. حوضه آبریز رودخانه زهره در جنوب کشور واقع شده و از شمال به حوضه‌های مارون و جراحی و از شرق به حوضه‌های کارون و کر و از جنوب به مسیل‌های دیلم و گناوه محدود می‌شود. شهرهای اردکان فارس، پلدشت نورآباد، دوگنبدان، هندیجان و دهدشت در این حوضه قرار دارند. وسعت حوضه آبریز رودخانه زهره ۱۵۴۶۰ کیلومترمربع است که ۱۰۶۰۰ کیلومترمربع آن را مناطق کوهستانی و ۴۸۶۰ کیلومترمربع آن را کوهپایه‌ها و دشت‌ها تشکیل می‌دهند. این رودخانه از دو شاخه اصلی فهلیان و خیرآباد تشکیل شده‌است. شاخه اولیه این رودخانه به نام اردکان شناخته می‌شود و سپس به فهلیان تغییر نام می‌دهد. شاخه دیگر رودخانه به نام شیرین یا خیرآباد از ارتفاعات گچساران سرچشمه گرفته و در محلی به نام حیدرکرار به رودخانه زهره متصل می‌گردد. متوسط آبدهی سالانه رودخانه فهلیان در محل ایستگاه گچساران حدود ۶۴ مترمکعب در ثانیه و آبدهی رودخانه خیرآباد در محل پل خیرآباد حدود ۲۵ مترمکعب در ثانیه و آبدهی کل حوضه زهره (هندیجان) در محل ایستگاه دهملا برابر ۸۳ مترمکعب در ثانیه برآورد گردیده است.
اهداف و اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
- ذخیره و کنترل حجم عظیمی از آب رودخانه زهره (حدود ۱/۸ میلیارد متر مکعب)
- تأمین آب مورد نیاز کشاورزی به میزان ۱۱۰ هزار هکتار در منطقه، تأمین آب شرب و صنعت منطقه
- تولید انرژی برق آبی به میزان حدود ۶۲۰ گیگاوات ساعت در سال (۵۲۰ گیگاوات ساعت نیروگاه سد چم شیر و ۹۹ گیگاوات ساعت نیروگاه بند انحرافی)
- تلفیق اهداف سد با اهداف سد کوثر و تأمین آب مورد نیاز کشاورزی و شرب استان‌های همجوار
- کنترل سیلاب‌ها و جلوگیری از خسارتهای طغیان رودخانه در مناطق زیدون سردشت و هندیجان و استفاده بهینه از آب جهت توسعه کشاورزی
- کنترل شوری آب در مناطق دارای بسترهای نمکی و چشمه‌های شور و جلوگیری از آلوده شدن آب در مناطق پائین دست تنگه چمشیر
- اجرای طرح در یکی از مناطق محروم کشور و تأثیر عمده بر رشد و شکوفایی اقتصاد منطقه
- اشتغال‌زایی در منطقه
- رشد صنعت و تکنولوژی برق‌آبی، افزایش قدرت عمل و ارتقاء مشاوران و پیمانکاران داخلی، فعال نمودن کارخانجات سازنده تجهیزات نیروگاهی و ارتقاء جایگاه بین‌المللی کشور از طریق ارتقاء صنعت برق‌آبی و پتانسیل‌های برقی
با وجود اینکه گچساران یکی از مناطق مهم نفتی ایران است، علی‌رغم بارندگی‌های مناسب زمستانی، این منطقه در بخش عمده‌ای از سال بسیار گرم و خشک می‌باشد. با احداث سد چم شیر علاوه بر فراهم آمدن زمینه‌های ایجاد امکانات رفاهی و تفریحی از جمله ورزش‌های آبی، قایقرانی و …، پرورش ماهی و صنایع وابسته به آن رونق نیز خواهد یافت. همچنین تأثیرپذیری میکروکلیمایی منطقه از حجم نسبتاً عظیم آب ذخیره شده در مخزن سد نیز می‌تواند از اهداف جانبی طرح باشد. همچنین اجرای طرح در یکی از مناطق محروم کشور، تأثیر عمده‌ای بر رشد و شکوفایی اقتصاد منطقه خواهد داشت.
همه آنچه باید در مورد مزایا و ابهام‌های سد چمشیر بدانید؛
سد و نیروگاه چمشیر روز گذشته در حالی با حضور رئیس جمهور در شهرستان گچساران به بهره برداری رسید که پیشتر پیرامون این سد شائبه و ابهام‌های فراوانی مطرح شده بود. پرسشی که اینجا مطرح می‌شود این است چرا علی رغم همه انتقادات رئیس جمهور و سایر مقامات مسئول حاضر شدند، این سد را افتتاح کنند؟
کد خبر: ۱۱۸۳۷۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۷
سدی که معاون رئیس جمهور بر نگرانی‌ها پیرامون آن تاکید داشت و مکرر گفته بود که تا زیر نظر سازمان حفاظت محیط زیست مورد بازبینی قرار نگیرد، اجازه آبگیری آن را نخواهد داد، ابتدا بر خلاف نظر مکتوب وی و ارجاع آن توسط رئیس جمهور، آبگیری شد و بعد بی انتشار گزارش‌های وعده شده در خصوص بازبینی، افتتاح گردید؛ افتتاحیه‌ای که یکی از حاضرانش، همین معاون رئیس جمهور بود!
کد خبر: ۱۱۸۳۶۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۶
میراث فرهنگی و گردشگری در سالی که گذشت؛
در سالی که گذشت سد چمشیر درحالی آبگیری شد که بسیاری از افراد مخالف بودند چون محوطه های باستانی متعددی در آن پیدا شده بود اما مشاوران میراثی این سد می گفتند این محوطه ها ارزش چندانی ندارند.
کد خبر: ۱۱۶۹۱۸۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۰۹
از روز گذشته اخباری ضد و نقیض پیرامون آبگیری سد چمشیر در شهرستان گچساران استان کهگیلویه و بویراحمد منتشر می شود و برای بسیاری این پرسش را ایجاد کرده است که در حال حاضر وضعیت سد چمشیر به لحاظ آبگیری در چه مرحله ای قرار دارد؟
کد خبر: ۱۱۶۰۱۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۸
باستان شناس محوطه تاریخی۰۶۳ در محدوده چمشیر از کشف سفال‌های دوران اسلامی خبر داد و گفت: مطالعات ما در این محدوده تمام شده و آن اطلاعاتی که لازم بود را برداشت کرده و به امین الموال سپردیم.
کد خبر: ۱۱۶۰۱۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۲۸
کار باستان‌شناسان در سد «چمشیر» تمام شد. سد قرار است تا هفته آینده آبگیری شود. باستان‌شناسان پس از ۴۰ روز کاوش می‌گویند دو سکه مسی ایلخانی فاخرترین اثری بوده که یافته‌اند.
کد خبر: ۱۱۵۸۶۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۱۹
یک کارشناس حوزه آب ضمن درخواست از وزارت نیرو جهت مدیریت مصرف آب در پایین‌دست سد چمشیر، گفت: آبگیری «چمشیر» تنها در صورتی مناسب است که منجر به تعدیل شوری خاک و آب منطقه و تولید انرژی برق آبی شود.
کد خبر: ۱۱۵۶۷۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۰۶
رییس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو گفت: با توجه به فرآیند تغییر اقلیم طی سال‌های اخیر حتما باید مطالعات زیست محیطی سد چمشیر بازنگری و آمارها به روز شوند.
کد خبر: ۱۱۵۶۶۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۰۵
جوابیه شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران به خبر «تابناک»
تعدیل کمی و کیفی رودخانه زهره از مهمترین اهداف ساخت سد چمشیر است که با توجه به بررسی‌های همه جانبه انجام شده به طور ۱۰۰ درصد محقق خواهد شد، چراکه آورد آبی رودخانه در فصل زمستان پشت سد ذخیره می‌شود و رهاسازی تدریجی این آب شرایط آب رودخانه زهره را به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشد.
کد خبر: ۱۱۵۶۳۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۰۳
