کلیات

صادق زیباکلام مفرد متولد ۲۲ خرداد ۱۳۲۷،  خیابان ری تهران، استاد علوم سیاسی،  نویسنده و از کارشناسان ایرانی با گرایش اصلاح‌طلبی و نوآزادی‌خواهانه است. او دکترای علوم سیاسی از دانشگاه برادفورد دارد. او استاد واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد بود؛ و هم‌اکنون استاد تمام دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران است.

زندگی شخصی

صادق زیباکلام در سال ۱۳۲۷ در کوچه معروف به دعانویس‌ها، در محلهٔ بازارچه آب‌منگول تهران در جنوب خیابان ری متولد شد. پدرش تاجر و دارای مغازه‌ای در خیابان قزوین تهران بود، اما وارد فعالیت‌های سیاسی نیز شده بود. او از طرفداران محمد مصدق بود، اما از لحاظ تشکیلاتی در حزب زحمت‌کشان به رهبری مظفر بقایی فعالیت می‌کرد.

دختر کوچک وی مریم زیباکلام و دختر بزرگ وی سارا زیباکلام است که زیباکلام او را دقیقاً در نقطه مقابل خود می‌داند. سارا با پسر احمد توکلی ازدواج کرده‌است. زیباکلام می‌گوید نه او و نه توکلی هیچ نقشی در این ازدواج نداشته‌اند و آن دو پس از آشنا شدن در روزنامه همشهری با هم ازدواج کرده‌اند.

دکتر فاطمه زیباکلام، خواهر او است که در اسفند ۱۳۹۴ درگذشت.  سعید زیباکلام نیز برادر وی می‌باشد که از نظر عقیده در روبروی هم قرار دارند.

تحصیلات

صادق زیباکلام پنج سال نخست ابتدایی را در دبستان غزالی واقع در خیابان سینا، و سال آخر را در دبستان دکتر قاسم‌زاده واقع در خیابان غفاری تحصیل می‌کند. با نقل مکان خانواده به منزل بزرگی در نیاوران، زیباکلام در دبیرستان رهنما در خیابان منیریه ثبت نام می‌کند. او پس از اخذ دیپلم دبیرستان در سال ۱۳۴۵ در کنکور دانشگاه تهران پذیرفته می‌شود، اما پدرش با تحصیل او در ایران مخالفت کرده او را روانه اتریش‌ می‌کند تا او را از درگیری‌های سیاسی دانشگاه تهران به دور نگه دارد. در اتریش تحت تأثیر تفکرات مارکسیستی قرار می‌گیرد و تحصیل خود را در اتریش نیمه‌تمام گذاشته و به توصیهٔ پدر در خرداد ۱۳۴۶ به انگلستان‌ می‌رود.

بعد از طی دوره دوساله کالج او به پلی تکنیک شهر هادرزفیلد در شمال بریتانیا می‌رود و وارد رشته مهندسی شیمی‌ می‌شود. او بعد از اتمام دوره کارشناسی وارد دوره کارشناسی ارشد و سپس دکترای مهندسی شیمی در دانشگاه برادفورد‌ می‌شود. پس از آزادی در سال ۱۳۵۵، دستگاه امنیتی کشور مانع بازگشت او به انگلستان و ادامه دوره دکتری شد و او به ناچار در ایران مانده و به عنوان مربی در دانشکده فنی دانشگاه تهران استخدام می‌گردد. پس از انقلاب در سال ۱۳۶۳ برای ادامه تحصیل به انگلستان بازمی‌گردد، اما به جای ادامه تحصیل در رشته مهندسی شیمی به علوم انسانی روی می‌آورد. او در دانشکده صلح‌شناسی دانشگاه برادفورد فوق لیسانس و دکترای خود را می‌گیرد. موضوع تز دکترای او انقلاب اسلامی ایران و فلسفه سیاست غرب بوده‌است. زیباکلام در سال ۱۳۶۹ به ایران بازگشته و پس از دو سال وارد گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران‌ می‌شود.

اخراج و بازنشستگی اجباری

در اسفند ۱۳۹۶، صادق زیباکلام بدون اطلاع و هماهنگی از دانشگاه آزاد اخراج شد. اتفاقی که زیباکلام آن را به روی کار آمدن فرهاد رهبر نسبت می‌دهد. لازم است ذکر شود که پیش‌تر ریاست دانشگاه آزاد بر عهده هاشمی رفسنجانی بود.
فرهاد رهبر رئیس دانشگاه آزاد در واکنش به «ادعای زیباکلام مبنی بر اخراج از این دانشگاه» گفت: «ما کسی را اخراج نکردیم. بلکه اعلام کردیم فعالیت شما غیرقانونی است؛ چرا که از دو جا حقوق می‌گیرید. شما می‌توانید دانشگاه تهران را رها کنید و اینجا استخدام شوید یا می‌توانید در دانشگاه تهران باشید و در دانشگاه آزاد به صورت حق‌التدریس فعالیت کنید.» او با غیرقانونی دانستن استخدام یک استاد در دو دانشگاه بیان کرد: «شیوه قرارداد ما با این استادان تغییر کرده که این استادان می‌توانند به صورت حق‌التدریس فعالیت کنند.»
مدتی بعد زیباکلام اعلام کرد که از دانشگاه تهران نیز بازنشسته شده است. وی این بازنشستگی اجباری را با حرف‌هایی که در نقد علوم اجتماعی اسلامی در برنامه گستره شریعت زده‌است، مرتبط می‌دانست.
این خبر توسط دانشگاه تهران تکذیب شد. در جریان مناظره‌ای در تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۹۷ در برنامه اتاق خبر شبکه من‌وتو، زیباکلام تصریح کرد که کماکان در دانشگاه تهران مشغول به کار است.

بازداشت 

زیباکلام در ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۳ در سه پرونده به اتهام «فعالیت تبلیغی علیه نظام» و «نشر مطالب خلاف واقع» زندانی شد. او در پرونده نخست به «۱۸ ماه حبس» و «دو سال محرومیت فعالیت در احزاب، گروه‌های سیاسی و فضای مجازی» محکوم شد. قوه قضائیه او را در پرونده دوم به یک سال و در پرونده سوم به شش ماه زندان محکوم کرد. پیش از زندانی شدن کتاب چرا شما را نمی‌گیرن و آخرش چی میشه؟ از او منتشر شد.

• در مورد خسرو معتضد در ویکی تابناک بیشتر بخوانید