در مورد لیبی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کلیات
لیبی با نام رسمی دولت لیبی، کشوری عربی در آفریقای شمالی است که با کشورهای مصر، سودان، چاد، نیجر، الجزایر و تونس هممرز است و پایتخت لیبی، شهر طرابلس است. نخست وزیر موقت این کشور عبدالرحیم الکیب است.
جغرافیا
کشور لیبی با مساحتی در حدود ۱٬۸۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع چهارمین کشور پهناور قاره آفریقا و هفدهمین کشور پهناور جهان است که ۱٫۷ میلیون نفر از جمعیت ۶٫۵ میلیون نفری لیبی در پایتخت این کشور، طرابلس، زندگی میکنند. معنای نام لیبی از جمله یونانی libyans به معنای قوم بربر گرفته شده است.
پیرامون ۹۰ درصد از سرزمین لیبی را بیابان و صحراهای بی آب و علف پوشاندهاست. مناطق نسبتاً سرسبز لیبی در کنارههای دریای مدیترانه قرار گرفته است. هیچ رودخانه دائمی در خاک لیبی وجود ندارد و تنها ۲ درصد خاک آن کاربرد کشاورزی دارد. بخش عمده مواد غذایی مورد نیاز مردم لیبی از خارج وارد میشود. لیبی از دید تراکم جمعیت یکی از کم تراکمترین کشورهای دنیاست.
مساحت لیبی اندکی بزرگتر از ایران است، ولی جمعیت آن کمتر از یک دهم ایران است. ۹۰ درصد از جمعیت ۶٫۵ میلیون نفری این کشور در باریکهای از کنارههای مدیترانهای این کشور زندگی می کنند و در مناطق دیگر تنها قبیلههای بیابانگرد (بدوی) روزگار میگذرانند.
اقتصاد
کشور لیبی یکی از ۱۰ کشور اصلی صادرکننده نفت در جهان است و تولید ناخالص ملی سرانه آن جزو بالاترینها در آفریقا است. لیبی صاحب بزرگترین ذخایر نفت آفریقا است. تولید ناخالص داخلی این کشور ۷۸٫۷۹ میلیارد دلار است و یک میلیون و ۸۲ هزار نفر نیروی کار آن را تشکیل میدهند.
نرخ بیکاری در لیبی ۳۰ درصد است و ۷٫۴ درصد از مردم آن زیر خط فقر زندگی میکنند. در سال ۲۰۰۷ میلادی نرخ تورم در این کشور ۳٫۳ درصد برآورد شد. محصولات صادراتی این کشور شامل نفت خام، محصولات فراوری شده پتروشیمی، گاز طبیعی و مواد شیمیایی است که به کشورهای ایتالیا (۳۶٫۷ درصد)، آلمان (۱۴٫۳ درصد)، اسپانیا (۸٫۷ درصد)، آمریکا (۶٫۱ درصد)، فرانسه (۵٫۶ درصد) و ترکیه (۵٫۳ درصد) صادر میشود.
محصولات وارداتی لیبی شامل ماشینآلات، کالاهای مصرفی، و تجهیزات حمل و نقل است که از کشورهای ایتالیا (۱۸٫۹ درصد)، آلمان (۷٫۹ درصد)، چین (۷٫۵ درصد)، تونس (۶٫۳ درصد)، فرانسه (۵٫۸ درصد)، ترکیه (۵٫۲ درصد)، آمریکا (۴٫۷ درصد)، کره جنوبی (۴٫۳ درصد) و انگلیس (۴ درصد) وارد میشود.
سیاست
لیبی به صورت «پادشاهی لیبی» در سال ۱۹۵۱ به استقلال رسید و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ توسط معمر قذافی که با انجام یک کودتای نظامی بر سر کار آمد رهبری شد. با بروز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ و پیروزی نسبی مخالفین قذافی، بخش اعظمی از لیبی در کنترل شورای ملی انتقالی اداره میشد. کرسی لیبی در سازمان ملل از تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده شورای ملی انتقالی سپرده شدهاست.
در بهمن ماه ۱۳۸۹ اعتراضات گستردهای در لیبی علیه حکومت معمر قذافی آغاز شد که باعث شد به مرور بخشهای مختلفی از این کشور از کنترل نیروهای حکومت خارج شود. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۱۳۹۰ با قتل معمر قذافی حکومت وی بر این کشور کاملاً تمام شد. نخست وزیر موقت این کشور عبدالرحیم الکیب است.
اکنون دو دولت رقیب در لیبی وجود دارد. یکی اعضای مجلسی که در انتخابات ژوئن ۲۰۱۴ برگزیده شدند. آنها نماد آینده دموکراتیک کشوری بوده و از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته میشوند، اما کنترل هیچیک از سه شهر کلیدی کشور را در دست ندارند. آنها برای فرار از دست شبهنظامیان به شهر طُبـرُق در نزدیکی مرز مصر گریختهاند. گروه دیگر، مجلس پیشین موسوم به کنگره ملی عمومی در طرابلس هنوز بر سر کار است. این مجلس حتی دولت خود را در رقابت با آن مجلس بر سر کار آورده است.
بحران کنونی در ماه ژوئن ۲۰۱۴ با باختن اسلامگراها در انتخابات آغاز شد. شبهنظامیانی از شهر مصراته و سایر شهرها پایتخت را محاصره کردند. مجلس پیشین گفت: مجلس جدید را به رسمیت نمیشناسد چرا که قدرت در مراسمی رسمی منتقل نشدهاست. اما در شرایطی که طرابلس و بنغازی را شبهنظامیان کنترل میکردند انتقال قدرت به سختی امکانپذیر بود.
تاریخ
بخش خاوری لیبی (برقه یا سیرنائیکا) در نیمه نخست سده یکم پیش از میلاد زیر فرمانروایی یونانیها درآمد. باختر لیبی یا بخش طرابس تا ۲۰۰ سال پیش از زایش مسیح بخشی از کشور کارتاژها بود. در سده یکم میلادی هر دو بخش لیبی زیر فرمانروایی امپراتوری روم قرار گرفتند و پس از آن نیز امپراتوری بیزانس (روم شرقی) بر آنها حاکم شد. از نیمه دوم سده هفتم میلادی، کشورگشایی عربها به لیبی هم رسید و پای اسلام به این کشور هم کشیده شد.
دوران حکومت چندین خلافت عربی بر لیبی سرانجام در قرن شانزدهم و با چیرگی عثمانی بر این کشور پایان یافت.
تاریخ معاصر
تاریخ معاصر لیبی بیشتر از جهت جنگ مردم لیبی با اشغالگران ایتالیایی اهمیت دارد. در سالهای ۱۹۱۱ و ۱۹۱۲ ایتالیا سیرنایکا و طرابلس را از چنگ امپراتوری عثمانی به درآورد و در سال ۱۹۳۴ از این دو بخش مستعمره لیبی ساخته شد. در جریان جنگ جهانی دوم، لیبی یکی از میدانهای اصلی نبرد متفقین از یک سو و ایتالیا و آلمان از سوی دیگر بود. در سال ۱۹۴۷ ایتالیا از فرمانروایی بر لیبی دست کشید و چهار سال بعد با برپایی حکومت پادشاهی محمد ادریس سنوسی استقلال آن اعلام شد.
در سال ۱۹۶۹ شماری از افسران ارتش لیبی به فرماندهی معمر قذافی که در آن زمان ۲۷ سال داشت، پادشاهی ادریس را برانداختند و سپس «جماهیر مردمی سوسیالیستی» در لیبی برپا ساختند. حکومت قذافی صنایع این کشور را دولتی کرد و در عرصه سیاست خارجی رویکردی ضدغربی و در عین حال دائماً متغیر در پیش گرفت. این تغییر و چرخشها مناسبات لیبی را حتی با شماری از کشورهای عربی نیز تنشآلود کرد.
جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱)
مجموعهای از راهپیماییهای خیابانی، اعتراضات و نافرمانیهای مدنی علیه حکومت لیبی و رهبر آن، معمر قذافی است که از ۱۳ ژانویه ۲۰۱۱میلادی، در کشور لیبی آغاز شد و از روز ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ میلادی، به شکلی گستردهتر درآمد و با برخوردهای خونین و خشونتآمیز حاکمیت با مردم معترض روبهرو شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب دو قطعنامه، منطقهی پرواز ممنوع در لیبی ایجاد کرد و مجوز حملهی هوایی نیروهای ناتو به خاک لیبی علیه دولت قذافی داده شد.
سحرگاه ۳۱ مرداد ۱۳۹۰ (۲۲ اوت ۲۰۱۱) مخالفان توانستند وارد طرابلس شوند و در همان روز یکی از دو تلویزیون ملی کشور را تحت کنترل خود بگیرند و تعدادی از نزدیکان معمر قذافی را دستگیر کنند. ساعاتی بعد یکی از پسران قذافی در خیابانهای طرابلس ظاهر شد و خبر دستگیری خود را تکذیب کرد. سرانجام در ۲۸ مهرماه ۹۰ سرت آخرین پایگاه معمرقذافی سقوط کرد و معمر قذافی کشته شد. دولت انتقالی اعلام پایان جنگ کرد، اما از نیروهای ناتو خواست تا یک ماه دیگر نیز به ماموریت خود ادامه دهند.
پس از جنگ
سه سال پس از مداخله نظامی غرب در لیبی که به سرنگونی معمر قذافی منتهی شد؛ لیبی به کشوری ویران، فاقد نظم، فاقد امنیت و در ضمن به صحنه جنگهای گوناگون داخلی تبدیل شد. از آن زمان تا کنون این کشور شاهد خرابکاریهای گسترده، محاصره دائمی مجلس، اشغال وزارتخانهها و حتی در یک مورد ربودن نخستوزیر بودهاست.
بعضی از شبهنظامیان تا حد زیادی به دلیل علاقه به شهر و منطقه خودشان میجنگند؛ و بعضی دیگر به گروههای اسلامی سیاسی مثل اخوان المسلمین، القاعده یا دولت اسلامی عراق و شاموابسته هستند.
تقسیمات کشوری
کشور لیبی به ۳۲ استان (به عربی: شعبیة) و ۴ ناحیه اداری تقسیم شدهاست. هر استان نیز از چندین بخش (به عربی: مؤتمرات شعبیة) تشکیل شدهاست.
استانهای لیبی بدین شرحاند: اجدابیا، بطنان، حزام الاخضر، استان جبلالاخضر، جفره، جفاره، کفره، مرج، مرقب، النقاط الخمس، قبه، واحات، زاویه، بنغازی، بنی ولید، درنه ، غات، غدامس ، غریان، مرزق، مزده، مصراته، نالوت، تاجوراء و نواحی چهارگانه، استان ترهونه و مسلاته، طرابلس، سبها، سرت، صبراته و صرمان، استان وادی الحیاه، استان وادی الشاطی، یفرن.
مردم
جمعیت این کشور ۶٬۱۷۳٬۵۷۹ نفر با میانگین سنی ۲۳٫۶ سال است. امید به زندگی برای زنان در لیبی ۷۹٫۴۴ سال و برای مردان ۷۴٫۸۱ سال است. نژاد مردم لیبی به این ترتیب است: عرب (۸۷٪) بربر (۷٪) بقیه (۹/۳٪). سی درصد جمعیت لیبی زیر ۱۵ سال و دو سوم آن زیر سی سال دارند. نزدیک به ۱۲۰ قبیله در این کشور وجود دارد. در چند سال گذشته گرایشهای آشکاری از اسلامگرایی سنتی در لیبی دیده شدهاست. بر اساس آمارهای سال ۲۰۰۱ میلادی حدود ۱٫۳ درصد از مردم این کشور به بیماری ایدز مبتلا هستند.
* با کشور سوریه بیشتر آشنا شوید
* با کشور آمریکا بیشتر آشنا شوید
* با کشور عراق بیشتر آشنا شوید
* با کشور لبنان بیشتر آشنا شوید
*با کشور ایران بیشتر آشنا شوید
*با کشور افغانستان بیشتر آشنا شوید
*با کشور روسیه بیشتر آشنا شوید
* با کشور ترکیه بیشتر آشنا شوید
* با کشور ونزوئلا بیشتر آشنا شوید
* با کشور انگلیس بیشتر آشنا شوید
* با کشور مصر بیشتر آشنا شوید
* با کشور مراکش بیشتر آشنا شوید
* با کشور اوکراین بیشتر آشنا شوید
* با کشور ژاپن بیشتر آشنا شوید
* در مورد کشور اردن بیشتر آشنا شوید
* با کشور پاکستان بیشتر آشنا شوید
* با کشور کره جنوبی بیشتر آشنا شوید
* با کشور بحرین بیشتر آشنا شوید
در مورد لیبی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
برخی منابع اعلام کردند، فرمانده کل نیروهای موسوم به ارتش ملی لیبی سفر رسمی خود به عربستان را امروز (چهارشنبه) آغاز میکند.
کد خبر: ۸۸۸۰۶۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۱/۰۷
نیروهای ارتش لیبی بر منطقه ای در جنوب غرب این کشور مسلط شدند.
کد خبر: ۸۸۲۱۸۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۲/۱۱
مقامات لیبی ایی از آزادی رئیس دستگاه اطلاعات دوره قذافی خبر دادند.
کد خبر: ۸۷۹۵۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۲۹
شورای ریاستی وابسته به دولت وفاق ملی لیبی که مورد حمایت جامعه جهانی است از حملات جنگندههای آمریکایی به مواضع القاعده در صحرایی واقع در جنوب غرب لیبی خبر داد.
کد خبر: ۸۷۸۳۲۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۲۵
کد خبر: ۸۷۶۲۰۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۱۶
کد خبر: ۸۷۵۳۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۱۴
کد خبر: ۸۷۴۶۷۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۱۱
معاون وزیر امور خارجه روسیه در سخنانی اعلام کرد که مسکو با طرفهای لبنانی درباره پسر دیکتاتور سابق لیبی تماس برقرار میکند.
کد خبر: ۸۷۴۳۴۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۱۰
نبض خبر؛
صادق خرازی، نماینده پیشین ایران در سازمان ملل، سفیر اسبق ایران در فرانسه بوده است که هرچند این روزها بیشتر درمورد حزب متبوعش یعنی «ندای ایرانیان» سخن میگوید، اما از دغدغههای حوزه دیپلماسی و مسائل بینالملل خالی نیست و مسائل خاورمیانه را گاه از نزدیک دنبال میکند. او در مورد خود، حزبش، وضعیت کشور، انقلاب اسلامی و سیاست خارجی صحبت کرده است که گزیده این گفتوگو را در ویدیوی زیر میبینید.
کد خبر: ۸۷۳۴۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۰۷
کد خبر: ۸۷۳۰۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۰۶
هیات سازمان ملل در لیبی به شدت قتل یک عکاس خبری و تعدادی غیرنظامی در جریان درگیریهای خشونت آمیز چند روز گذشته جنوب شهر طرابلس را محکوم کرد.
کد خبر: ۸۷۱۶۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۰۱
کد خبر: ۸۷۰۵۱۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۲۷
کد خبر: ۸۷۰۴۸۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۲۶
ناکامی دولت لیبی در برقراری تدابیر امنیتی موثر برای مقابله با داعش و حملاتش و فقدان تحقیقات موثر و اعلامیه اخیر آمریکا مبنی بر شکست داعش در سوریه، تنها موجب تداوم سایه تهدید شبهنظامیان بر سر این کشور میشود.
کد خبر: ۸۶۷۱۵۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
کد خبر: ۸۶۶۵۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۴
توافق اعضای اوپک و غیراوپک برای شش ماه است. قرار شده اعضای اوپک ۲.۵ درصد از تولید ماه اکتبر (مهر-آبان) ٢٠١٨ خود را کاهش دهند. ایران، لیبی و ونزوئلا از کاهش عرضه معاف شدند. بنا به توافق، قرار است این معافیت با ترتیباتی اعمال شود. هرچند وزیر نفت کشورمان پیش از آغاز مذاکرات گفته بود، سخن از کاهش ۱.۳ تا ۲.۴ میلیون بشکهای سطح تولید مطرح و قرار است درباره این ارقام بحث شود.
کد خبر: ۸۵۸۲۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۹/۱۶
وقایع اتفاقیه؛
مرگ معمر قذافی، دیکتاتور لیبی به هشت ماه جنگ داخلی در لیبی خاتمه داد اما مرگ وی بحثهای بسیاری را در مجامع سیاسی ایجاد کرد. مردم خشمگینی که دیکتاتور منفور خود را دستگیر کردهاند در حرکتی کاملا خارج از کنترل بعد از تحقیر و شکنجه وی نهایتا او را میکشند و در عمل همان خشونتی را مرتکب میشوند که بر علیه آن قیام کردهاند.
در این تصاویر که آخرین لحظات معمر قذافی را به تصویر میکشد و توسط تلفن همراه شورشیان فیلمبرداری شده است، رفتار خشونتباری که با وی میشود را میتوان دید و توضیحات مردی که او را پیدا کرد و رویدادهایی که منجر به دستگیری قذافی شد تشریح میکند.
کد خبر: ۸۴۹۲۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۸/۱۵
کد خبر: ۸۴۰۶۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۷/۱۶
وقایع اتفاقیه؛
محمد منتظری فرزند آیت الله منتظری در همان بدو انقلاب اسلامی ایران دست به اقداماتی زد که تا حدود زیادی متاثر از فضای عمومی و جو حاکم بر جامعه در ابتدای انقلاب بود. او که پیش از انقلاب روابط نزدیک به جنبشهای انقلابی داشت، گروهی را برای آموزش نظامی به لبنان برده بود. این پیوند در سالهاس پس از انقلاب به شیوه دیگری رقم خورد و او گروهی را تحت عنوان ساتجا به راه انداخت و پس از آموزشهای نظامی آنها، کوشید در 27 شهریورماه 1358 با تحصن در فرودگاه مهرآباد، یک هواپیما را به کنترل درآورد و این گروه را به لبنان اعزام کند که با مقاومت مسئولان این اتفا رخ نداد. منتظری یک روز بعد به همراه گروهی به لیبی و دیدار قذافی رفت و در نهایت اولین گروه داوطلب را اول دی 1358 به دمشق اعزام شد. در بین اعزام شدگان بسیاری از فرماندهان آینده سپاه از جمله شهید احمدکاظمی و... حضور داشتند. این تحرکات پس از حمله رژیم بعث عراق به ایران و آغاز جنگ تحمیلی تقریباً متوقف شد و این گروه نیز به صف سپاه پاسداران پیوستند. محمد منتظری در نهایت در حادثه تروریستی بمب گذاری دفتر حزب جمهوری اسلامی ایران در 7 تیر 1360 به شهادت رسید. تصاویری که میبینید از دوره آموزش نظامی محمدمنتظری برای داوطلبان پیش از اعزام آنها است و آن گونه که اسوشتیدپرس گزارش کرده این تصاویر متعلق به 17 آذر 1358 است.
کد خبر: ۸۳۶۰۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۷/۰۱
کد خبر: ۸۳۵۶۲۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۶/۳۰