کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
بانک مرکزی با تاکید بر تعطیلی شعب بانک‌ها در روزهای ۱۱ و ۱۲مرداد اعلام کرد: در بازه زمانی ذکرشده سامانه‌های ساتنا و چکاوک تعطیل بوده و دستور پرداخت و پردازش چک در این سامانه‌ها انجام نخواهدشد.
کد خبر: ۱۱۸۵۹۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۱
در ۱۱ و ۱۲ مردادماه
بانک مرکزی اعلام کرد: سامانه‌های ساتنا و چکاوک در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه (۱۱ و ۱۲ مرداماه ) تعطیل است.
کد خبر: ۱۱۸۵۸۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۰
بانک مرکزی در اطلاعیه ای اعلام کرد: به دلیل تخلفات و انحراف از اهداف، موضوع و وظایف و اختیارات کانون صرافان ایرانیان، موافقتنامه تاسیس این کانون صادره توسط بانک مرکزی ، ابطال و انحلال کانون مذکور در دستور کار قرار گرفت.
کد خبر: ۱۱۸۵۸۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۱۰
طبق اعلام بانک مرکزی ، تسهیلات پرداختی بانک‌ها طی ۳ ماهه سال ۱۴۰۲ مبلغ ۹۲۱۳/۵ هزار میلیارد ریال می‌باشد که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ ۱۸۸۷/۹ هزار میلیارد ریال (معادل ۲۵/۸ درصد) افزایش داشته است.
کد خبر: ۱۱۸۵۶۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۸
اشخاص ورشکسته، اشخاص دارای چک برگشتی رفع سوء‌اثر نشده، اشخاصی که بنا به رأی قطعی مراجع قضایی حسب مفاد قوانین مربوط ازجمله موارد مقرر در قانون به محرومیت از داشتن چک محکوم شده‌اند و اشخاصی که حساب جاری آنها به دلایل قانونی یا حسب تصمیم مرجع قضایی مسدود شده.
کد خبر: ۱۱۸۵۵۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۸
مدیر اداره نظارت بر مؤسسات پولی غیر بانکی از تشکیل کمیته رسیدگی به تخلفات پولی و ارزی در بانک مرکزی و برخورد قاطع با صرافی‌های متخلف خبرداد.
کد خبر: ۱۱۸۵۴۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۷
با ابلاغیه جدید بانک مرکزی به بانک‌ها؛
موضوع پرداخت وام در شبکه بانکی از مواردی است که در سال‌های اخیر همواره مورد انتقاد مردم بوده است؛ چراکه معتقدند بانک‌ها حاضر به پرداخت وام به مردم نیستند و در عوض، شرایط برای پرداخت وام به اشخاص مرتبط تسهیل می‌شود.
کد خبر: ۱۱۸۵۳۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۷
کد خبر: ۱۱۸۵۰۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۴
رئیس جمهور با اشاره به موضوع ناترازی و اضافه برداشت برخی بانک‌ها به‌عنوان یک دغدغه جدی و زمینه‌ساز اخلال در نظام بانکی اظهار داشت: هیچ تاخیری در تعیین تکلیف و رسیدگی به عملکرد چند بانک متخلف پذیرفته نیست و بانک مرکزی و وزارت اقتصاد موظف هستند در یک بازه زمانی مشخص برای اصلاح این وضعیت برنامه‌ریزی و اقدام کنند.
کد خبر: ۱۱۸۵۰۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۴
رئیس کل بانک مرکزی ا استمرار روند کاهشی نرخ تورم در ماه جاری خبر داد و گفت: با نزولی شدن نرخ تورم و ثبات بازار ارز، شاهد کاهش قیمت مسکن در بیشتر مناطق تهران هستیم.
کد خبر: ۱۱۸۴۹۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۴
رئیس کل بانک مرکزی در جمع اقتصاددانان مطرح کرد؛
فرزین گفت: برای نقدینگی نرخ رشد ۲۵ درصد برای امسال برنامه‌ریزی شده است البته کاهش یکباره نقدینگی کاری سخت است، زیرا اقتصاد ایران بانک محور است و بخش اعظم تامین مالی توسط بانک‌ها انجام می‌گیرد.
کد خبر: ۱۱۸۴۸۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۳
ابربدهی ۳۹۱ هزار میلیارد تومانی روی میز بانک مرکزی؛
به تازگی با انتشار خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مرکزی ، یکی از مواردی که مورد توجه قرار گرفته، حجم قابل توجه بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و از همه مهم‌تر جهش آن نسبت به سال‌های گذشته است؛ اتفاقی که باعث شد تا بانک مرکزی شفاف سازی کند.
کد خبر: ۱۱۸۴۶۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۵/۰۲
کد خبر: ۱۱۸۴۱۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۰
کد خبر: ۱۱۸۴۱۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۰۴
نماینده مردم کرمان گفت: همان دلایلی که در دولت آقای رئیسی منجر به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی شد، برای حذف ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی کفایت می‌کند
کد خبر: ۱۱۸۴۰۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۹
کد خبر: ۱۱۸۳۹۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۸
بدهی خارجی کشور در پایان سال ۱۴۰۱ به ۶ میلیارد و ۲۸۲ میلیون دلار رسید که نشان دهنده تسویه ۲ میلیارد و ۳۹۳ میلیون دلار از بدهی‌های خارجی کشور در طول سال ۱۴۰۱ و کاهش ۲۷.۶ درصدی آن است.
کد خبر: ۱۱۸۳۹۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۸
کارنامه نقدینگی در سالی که گذشت
با گذشت چهار ماه از سال، امروز بانک مرکزی گزارش کامل از تحولات نقدینگی و شاخص‌های پولی را به روزرسانی کرد؛ گزارشی که نشان از کاهش رشد نقدینگی سالانه و رشد پایه پولی دارد. این در حالی است که سهم پول از نقدینگی بیشتر شده است.
کد خبر: ۱۱۸۳۹۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۸
دستورالعمل نحوه احراز صلاحیت حرفه‌ای مدیران بانک‌ها
حداکثر سن تعیین‌شده برای مدیران عامل و قائم‌مقام مدیرعامل بانک‌ها ۷۰ سال تعیین شده است؛ همچنین حداکثر سن اعضای هیئت مدیره بانک‌ها نیز ۷۵ سال تعیین شده است.
کد خبر: ۱۱۸۳۴۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۵
بانک مرکزی در تازه‌ترین گزارش خود نرخ بهره بین بانکی را به میزان ۲ صدم درصد افزایش داد.
کد خبر: ۱۱۸۳۳۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۴
