حضور نظامی ترکیه در لیبی: هدف گیری منابع و ذخایر گازی
پارلمان ترکیه تصمیم به استقرار نیروهای این کشور برای نبرد در جنگ داخلی لیبی گرفته است. رئیس جمهوری ترکیه نه تنها با این کار به یک متحد نیازمند کمک می کند بلکه به خودش هم کمک می کند.
به گزارش ایسنا، شبکه خبری دویچه وله در گزارشی به بررسی ابعاد حضور نظامی ترکیه در لیبی و توافق های اخیر دو کشور می پردازد.
ترکیه چطور استقرار نظامی اش در لیبی را توجیه می کند؟
ترکیه از تابستان ۲۰۱۸ در یک بحران اقتصادی به سر برده و دلیل اینکه دولت این کشور می‌خواهد یک استقرار پر هزینه نظامی خارج از مرزهای ترکیه داشته باشد، چیست؟ ترکیه همین حالا هم در شمال سوریه نیرو دارد و گمانه‌زنی‌ها در ترکیه بابت انگیزه برای این اقدام زیاد است.
به گفته رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، دلیل اولیه برای حضور ترکیه در لیبی، نیاز برای دفاع از مشروعیت دولت منتخب لیبی در مقابل خلیفه حفتر، جنگ سالار این کشور است. آنکارا می‌گوید، به دعوت برای همکاری نظامی که در نوامبر ۲۰۱۹ توسط فائز السراج، رهبر دولت توافق ملی لیبی مطرح شد، این کار را انجام می دهد. اما مشخص است که گزینه‌های بیشتری روی میز اردوغان است.
ترکیه امیدوار است چه چیزی به دست بیاورد؟
در حال حاضر، محبوبیت اردوغان سقوط آزاد را تجربه می‌کند. بحران‌های اقتصادی و پولی ترکیه حمایت‌ها از او را در میان مردم ترکیه با کاهش روبرور کرده است. در انتخابات شهرداری‌های مارس ۲۰۱۹، اردوغان با شکست‌هایی در شهرهای اصلی ترکیه روبرو شد. این شکست‌ها نخستین بار بود که در زندگی سیاسی اردوغان اتفاق می‌افتاد.
اردوغان برای متوقف کردن این وضعیت از یک حیله کهنه استفاده می‌کند: او از احساسات ناسیونالیستی در میان مردم ترکیه بهره می‌برد. نشان دادن دولت ترکیه به عنوان یک بازیکن قدرتمند منطقه‌ای برای او در میان مردم به ویژه مذهبی‌ها و محافظه‌کارها محبوبیت به وجود آورده است. اردوغان شعرگونه برای مردم صحبت می‌کند و خودش را کمال آتاتورک، موسس ترکیه مدرن، می‌داند که در روزهای آخر امپراتوری عثمانی در لیبی جنگید.
این واقعیت که انجام عملیات نظامی در شمال سوریه و لیبی - سرزمین‌های سابق امپراتوری سابق عثمانی- رخ می‌دهد، شکوه و عظمت گذشته را در میان برخی از هواداران اردوغان بیدار کرده است. همچنین این تردید وجود دارد که اردوغان تمایل دارد تا انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را که قرار است ۲۰۲۳ برگزار شود، در سال جاری میلادی برگزار کند و با مطرح کردن لفاظی‌های ملی گرایانه به دنبال صف کردن حامیانش است.
استقرار نظامی در لیبی با منابع گازی در شرق مدیترانه چه می‌کند؟
ترکیه با حضور نظامی در لیبی به دنبال منافع اقتصادی هم هست. توافقی که اردوغان با السراج، در نوامبر امضار کرد شامل بیش از همکاری نظامی است. نکته دیگری که در طرابلس با آن توافق شد ، مربوط به مرزهای بین المللی دریایی بود که به نفع آنکارا بازنویسی شد. این توافق به صورت تئوری ترکیه را قادر می‌سازد تا به منابع گازی گسترده اکتشافی مربوط به ۱۰ سال قبل در ساحل جنوبی قبرس دسترسی پیدا کند. اما این اکتشاف به محل مناقشه بدل شده چون از آنجا که این جزیره بزرگ واقع در مدیترانه بین ترکیه در شمال و یونان در جنوب از ۱۹۷۴ تقسیم شده، هر دو طرف مدعی مالکیت این منابع ارزشمند گازی هستند.
جمهوری قبرس که همان بخش یونانی نشین این جزیره است، به قانون دریایی استناد کرده که برای هر کشور ناحیه اقتصادی منحصر به فردی که ۲۰۰ مایل دریایی از ساحل امتداد دارد، تضمین می‌شود. تمامی منابع طبیعی یافت شده در این منطقه به کشوری تعلق دارد که خط ساحلی دارد و آن کشور حق بهره برداری از آن منابع را به صورت اقتصادی دارد. اما درباره قبرس، مساله کمی پیچیده‌تر است چون آنکارا مدعی این است که قبرس ترک نشین یک کشور مستقل است که تمامی حقوق مربوطه دریایی را دارد.
جامعه بین الملل این بخش از قبرس را به عنوان یک کشور به رسمیت نمی شناسد و همین مساله هم باعث شده که دیگر کشورهای منطقه هم ادعای ترکیه را درباره منابع گازی ساحل قبرس رد کنند. درست روزی که پارلمان ترکیه استقرار نیرو در لیبی را تصویب کرد، اسرائیل، قبرس و یونان هم توافقی را برای تسریع در روند پروژه خط لوله گازی شرق مدیترانه امضا کردند. این خط لوله گازی به طول ۱۹۰۰ کیلومتر با هدف انتقال گاز از اسرائیل و قبرس به یونان و سایر کشورهای اروپایی چون ایتالیا کشیده می شود. آنکارا هرگز برای حضور در مذاکرات برای این پروژه دعوت نشد. توافق ترکیه با لیبی به گونه‌ای تدوین شده که آنکارا را از نقش منزوی خود در میان همسایگان مدیترانه‌ای بازگرداند.
نقش روسیه در تمامی این ماجرا چیست؟
در اکتبر ۲۰۱۹، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه با اردوغان در سوچی دیدار کرد و دو طرف با پایان عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه توافق کردند. روسیه همانند سوریه در لیبی هم نقش مهمی دارد. مسکو هنوز از ژنرال حفتر حمایت می‌کند. در هشتم ژانویه ۲۰۲۰، پوتین و اردوغان قرار است بار دیگر دیدار کنند و دو طرف فرصت دارند تا درباره لیبی صحبت کنند و پارامترهای جدیدی را برای اینکه اوضاع را چگونه پیش ببرند، مطرح کنند.
