پشت پرده انتقاد اردوغان از مواضع اخیر ایران
در حالی که در پی دیدار مقامات ارشد ترکیه و آمریکا، ارتش ترکیه عملیات خود را در شمال شرق سوریه محدود کرده، رجب طیب اردوغان امروز برای دیدار با ولادیمیر پوتین و گفتگو درباره سوریه راهی سوچی شده است. در عین حال، رئیس‌جمهور ترکیه نتوانسته خشم خود را از انتقادات برخی مقامات و رسانه‌های ایرانی نسبت به عملیات کشورش در سوریه پنهان کند.
به گزارش آزادی، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، عصر روز سه‌شنبه در حالی در سوچی با یکدیگر دیدار می‌کنند که مسائل مربوط به سوریه، به ویژه عملیات جاری آنکارا علیه گروه‌های مسلح کرد در منطقه شرق فرات، در محور گفتگو‌های آن‌ها قرار دارد. گفته می‌شود پوتین در تلاش است تا در این دیدار، شرایط لازم را برای ایجاد مصالحه میان آنکارا با دمشق از یک سو و گروه‌های کرد سوری از سوی دیگر فراهم نماید.
این در حالی است که اردوغان در آستانه سفر خود به روسیه، با وجود تأکید بر ضرورت حفظ اتحاد کشورش با ایران و روسیه در موضوع سوریه، از مواضع مقامات ایرانی درباره عملیات شرق فرات – موسوم به «چشمه صلح» – انتقاد کرد.
رئیس جمهور ترکیه در پاسخ به سوالی درباره مواضعی که در ایران علیه عملیات نظامی آنکارا در شمال سوریه یا ایجاد منطقه امن گرفته شده، از این مواضع ابراز ناخرسندی کرد و گفت، البته این چنین مواضعی از جانب رئیس جمهور ایران گرفته نشده است و ایران و ترکیه و روسیه باید متحد باشند.
اردوغان گفت: «این امر مرا ناراحت کرد. چون در پانزده یا بیست سال گذشته، ایران باید ببیند که رئیس جمهور اردوغان چطور به طرح‌های ایران که برخی کشور‌های غربی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کرده بودند، کمک کرد...، اما این سخنان از جانب [حسن]روحانی صادر نشده بلکه برعکس سخنان افراد دیگری بوده است. اما روحانی باید به این افراد گوشزد کند که چنین حرف‌های آزاردهند‌ه‌ای می‌زنند».
وی افزود: «ما الان سه طرف متحد و همپیمان در مسیر سوچی هستیم که از [مذاکرات]آستانه آغاز شده، یعنی ترکیه، روسیه و ایران. ما در حال رسیدن به توافق سوچی هستیم. چگونه متحد و همپیمان و همبسته نباشیم؟ لذا هیچ یکی از این سه طرف نمی‌تواند به طرف‌های دیگر خیانت کند. من محکوم می‌کنم و باید از چنین صحبت‌های اشتباهی اجتناب کنیم».
به نظر می‌رسد این اظهارات مدعیانه اردوغان، بیش از هر چیز به پشتگرمی توافقی باشد که اخیراً میان دولت وی و واشنگتن درباره شرق سوریه حاصل شد و بر اساس آن، ترکیه توانست تضمین خروج کامل نیرو‌های مسلح کرد از «منطقه امن» ادعایی خود را در سوریه (به عمق ۳۰ کیلومتر) بگیرد. به این ترتیب و با وجود اینکه مواضع ایران در قبال عملیات ترکیه به طور کلی معتدل‌تر از برخی کشور‌های دیگر بوده، اردوغان خود را برای انتقاد از تهران محق می‌بیند.
البته در عین حال، رئیس‌جمهور ترکیه دست از هشدار دادن به آمریکا درباره احتمال از سرگیری عملیات تمام‌عیار در شرق فرات در صورت عدم تأمین خواسته‌های آنکارا، دست برنداشته است. در همین راستا، وی در سخنان امروز خود به واشنگتن هشدار داد که اگر کاخ سفید به وعده‌هایش در خصوص شمال سوریه عمل نکند، آنکارا عملیات نظامی خود را به شکلی گسترده‌تر از سر خواهد گرفت.
اما در سوی دیگر ماجرا، به نظر می‌رسد روسیه نیز با وجود تلاش برای میانجی‌گیری میان طرف‌های درگیر در سوریه، نسبت به عملیات نظامی ترکیه نگرانی‌های جدی دارد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین روز سه‌شنبه اظهار داشت ترکیه برای ادامه حضور در خاک سوریه باید از دمشق مجوز بگیرد، نه از مسکو.
از سوی دیگر، اُلگ سیرومولوتف، قائم مقام وزیر خارجه روسیه از عملیات نظامی آنکارا در شمال سوریه انتقاد کرده و آن را نقض تمامیت ارضی سوریه خوانده است. به گفته این مقام روس، حضور نیرو‌های نظامی و مستشاری روسیه و ایران در سوریه با توجه به مجوز دولت این کشور قانونی است و حضور نیرو‌های دیگر کشو‌های خارجی، غیرقانونی است.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز روز دوشنبه با «دشوار» و «حساس» خواندن وضعیت سوریه، گفته بود امیدوار است روابط خوب میان مسکو و آنکارا به آرام شدن اوضاع کمک کند. او گفت: امیدوار است سطح بالای روابط میان روسیه و ترکیه بتواند به یافتن راه‌حلی برای وضعیت فعلی کمک کند.
به این ترتیب، به نظر می‌رسد در شرایط کنونی دو عضو از سه عضو «روند آستانه»، یعنی ایران و روسیه، از عملیات نظامی عضو سوم، یعنی ترکیه احساس نگرانی می‌کنند، اما در عین حال، تلاش بر این است که ضمن مهار زمینه‌های اختلاف، راه‌حلی مرضی‌الطرفین برای وضعیت کنونی تدبیر شود. با این حال، مانور‌های سیاسی ترکیه میان آمریکا و محور آستانه برای دستیابی به حداکثر امتیازات، چشم‌انداز تحقق این امر را کم و بیش مبهم می‌سازد.
به گزارش آزادی، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، عصر روز سه‌شنبه در حالی در سوچی با یکدیگر دیدار می‌کنند که مسائل مربوط به سوریه، به ویژه عملیات جاری آنکارا علیه گروه‌های مسلح کرد در منطقه شرق فرات، در محور گفتگو‌های آن‌ها قرار دارد. گفته می‌شود پوتین در تلاش است تا در این دیدار، شرایط لازم را برای ایجاد مصالحه میان آنکارا با دمشق از یک سو و گروه‌های کرد سوری از سوی دیگر فراهم نماید.
این در حالی است که اردوغان در آستانه سفر خود به روسیه، با وجود تأکید بر ضرورت حفظ اتحاد کشورش با ایران و روسیه در موضوع سوریه، از مواضع مقامات ایرانی درباره عملیات شرق فرات – موسوم به «چشمه صلح» – انتقاد کرد.
رئیس جمهور ترکیه در پاسخ به سوالی درباره مواضعی که در ایران علیه عملیات نظامی آنکارا در شمال سوریه یا ایجاد منطقه امن گرفته شده، از این مواضع ابراز ناخرسندی کرد و گفت، البته این چنین مواضعی از جانب رئیس جمهور ایران گرفته نشده است و ایران و ترکیه و روسیه باید متحد باشند.
اردوغان گفت: «این امر مرا ناراحت کرد. چون در پانزده یا بیست سال گذشته، ایران باید ببیند که رئیس جمهور اردوغان چطور به طرح‌های ایران که برخی کشور‌های غربی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کرده بودند، کمک کرد...، اما این سخنان از جانب [حسن]روحانی صادر نشده بلکه برعکس سخنان افراد دیگری بوده است. اما روحانی باید به این افراد گوشزد کند که چنین حرف‌های آزاردهند‌ه‌ای می‌زنند».
وی افزود: «ما الان سه طرف متحد و همپیمان در مسیر سوچی هستیم که از [مذاکرات]آستانه آغاز شده، یعنی ترکیه، روسیه و ایران. ما در حال رسیدن به توافق سوچی هستیم. چگونه متحد و همپیمان و همبسته نباشیم؟ لذا هیچ یکی از این سه طرف نمی‌تواند به طرف‌های دیگر خیانت کند. من محکوم می‌کنم و باید از چنین صحبت‌های اشتباهی اجتناب کنیم».
به نظر می‌رسد این اظهارات مدعیانه اردوغان، بیش از هر چیز به پشتگرمی توافقی باشد که اخیراً میان دولت وی و واشنگتن درباره شرق سوریه حاصل شد و بر اساس آن، ترکیه توانست تضمین خروج کامل نیرو‌های مسلح کرد از «منطقه امن» ادعایی خود را در سوریه (به عمق ۳۰ کیلومتر) بگیرد. به این ترتیب و با وجود اینکه مواضع ایران در قبال عملیات ترکیه به طور کلی معتدل‌تر از برخی کشور‌های دیگر بوده، اردوغان خود را برای انتقاد از تهران محق می‌بیند.
البته در عین حال، رئیس‌جمهور ترکیه دست از هشدار دادن به آمریکا درباره احتمال از سرگیری عملیات تمام‌عیار در شرق فرات در صورت عدم تأمین خواسته‌های آنکارا، دست برنداشته است. در همین راستا، وی در سخنان امروز خود به واشنگتن هشدار داد که اگر کاخ سفید به وعده‌هایش در خصوص شمال سوریه عمل نکند، آنکارا عملیات نظامی خود را به شکلی گسترده‌تر از سر خواهد گرفت.
اما در سوی دیگر ماجرا، به نظر می‌رسد روسیه نیز با وجود تلاش برای میانجی‌گیری میان طرف‌های درگیر در سوریه، نسبت به عملیات نظامی ترکیه نگرانی‌های جدی دارد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین روز سه‌شنبه اظهار داشت ترکیه برای ادامه حضور در خاک سوریه باید از دمشق مجوز بگیرد، نه از مسکو.
از سوی دیگر، اُلگ سیرومولوتف، قائم مقام وزیر خارجه روسیه از عملیات نظامی آنکارا در شمال سوریه انتقاد کرده و آن را نقض تمامیت ارضی سوریه خوانده است. به گفته این مقام روس، حضور نیرو‌های نظامی و مستشاری روسیه و ایران در سوریه با توجه به مجوز دولت این کشور قانونی است و حضور نیرو‌های دیگر کشو‌های خارجی، غیرقانونی است.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز روز دوشنبه با «دشوار» و «حساس» خواندن وضعیت سوریه، گفته بود امیدوار است روابط خوب میان مسکو و آنکارا به آرام شدن اوضاع کمک کند. او گفت: امیدوار است سطح بالای روابط میان روسیه و ترکیه بتواند به یافتن راه‌حلی برای وضعیت فعلی کمک کند.
به این ترتیب، به نظر می‌رسد در شرایط کنونی دو عضو از سه عضو «روند آستانه»، یعنی ایران و روسیه، از عملیات نظامی عضو سوم، یعنی ترکیه احساس نگرانی می‌کنند، اما در عین حال، تلاش بر این است که ضمن مهار زمینه‌های اختلاف، راه‌حلی مرضی‌الطرفین برای وضعیت کنونی تدبیر شود. با این حال، مانور‌های سیاسی ترکیه میان آمریکا و محور آستانه برای دستیابی به حداکثر امتیازات، چشم‌انداز تحقق این امر را کم و بیش مبهم می‌سازد.
