۲۰ هزار تن چای وارداتی با ارز ۴۲۰۰ به کام مردم یا واردکنندگان؟

در چند ماه اخیر، قیمت چای داخلی و خارجی رشد چشمگیری داشته است، به گونه ای که هم اکنون هر کیلو چای داخلی ممتاز در بازار حداکثر ۵۵ هزار تومان معامله می‌شود که این قیمت در آغاز سال حدود ۳۰ هزار تومان بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند، دلیل افزایش قیمت چای داخلی، عمدتاً به افزایش نرخ خرید تضمینی هر کیلوگرم برگ سبز چای در سال جاری باز می‌گردد، اما افزایش قیمت چای خارجی دلایل دیگری دارد.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ هر چند کشاورزان ایرانی، خود تولیدکننده یکی از بهترین انواع چای در دنیا هستند، این تولید نمی‌تواند جوابگوی مصرف داخلی باشد و تاجران توانسته اند ذائقه ایرانی‌ها را به چای خارجی عادت دهند و از این روی قیمت چای خارجی برای مصرف کنندگان ایرانی از اهمیت بسزایی برخوردار است. بررسی آمار‌های اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، در حالی که متوسط قیمت چای خارجی در بسته ۵۰۰ گرمی در فروردین ماه ۱۳۹۸ حدود ۳۲ هزار و ۹۷۱ تومان بوده، این قیمت در تیرماه ۱۳۹۸ به ۳۸ هزار و ۵۵۴ تومان افزایش یافته است؛ یعنی ظرف چهار ماه از نظر مرکز آمار ایران قیمت چای خارجی ۱۷ درصد رشد داشته است.

برخی فعالان حوزه چای، دلیل رشد قیمت چای خارجی را به تغییر واردات چای از ارز دولتی به ارز نیمایی عنوان می‌کنند. حبیب جهان ساز، رئیس سازمان چای کشور طی مصاحبه‌ای در هشتم مرداد ماه سال جاری در همین رابطه گفت: تغییر نرخ ارز برای چای وارداتی از دلار ۴۲۰۰ تومانی دولتی به نرخ ارز نیمایی، باعث افزایش قیمت چای خارجی شد، اما این سیاست‌گذاری، در راستای حمایت از چایکاران داخلی و تقویت تولید داخلی بود، ضمن اینکه جلوگیری از واردات چای بی‌کیفیت خارجی از جمله اهداف بود. همچنین محمد آقاطاهر رئیس اتحادیه بنکداران طی مصاحبه دیگری در یکم مرداد ماه ۱۳۹۸ با بیان اینکه قیمت چای خارجی در هرکیلوگرم ٨٠ هزارتومان افزایش یافته است، گفت: حذف ارز ٤٢٠٠ تومانی از واردات این کالا و اختصاص ارز نیمایی برای آن دلیل این امر است.

گفتنی است، سیزدهم خرداد ماه سال جاری بود که مطابق با نامه دفتر برنامه ریزی تأمین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت، ارز دولتی برای واردات چای و چند قلم کالای دیگر از جمله کره، حبوبات و کاغذ حذف شد. طبق این تصمیم، مقرر شد که دریافت ما به التفاوت ارزی به ازای هر دلار ۴۸۰۰ تومان از محموله‌های تامین ارز شده چای، حبوبات، کره و کاغذ که از هجدهم خرداد از گمرکات کشور ترخیص می‌شوند، اجرایی شود و محموله‌های ترخیص شده تا قبل از تاریخ فوق الذکر با ارز ۴۲۰۰ تومان مشمول رصد، پایش و عرضه با نرخ مصوب سازمان حمایت بر مبنای ارز ۴۲۰۰ تومانی باشد.

رصد بازار نشان دهنده آن است که هم اکنون چای توینینگز با قیمت حدود ۶۵ هزار تومان، گلستان ۶۱ هزار تومان، دوغزال ۶۷ هزار تومان، احمد ۶۰ هزار تومان و جهان ۵۲ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود. این در حالی است که تا پیش از این و با تخصیص دلار ۴۲۰۰ تومانی، قیمت همین کالا‌ها برای چای توینینگز ۳۷ هزار تومان، گلستان حدود ۳۰ هزار تومان، دو غزال حدود ۳۰ هزار تومان، احمد ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان و جهان ۲۸ هزار تومان بوده است.

حالا پرسش این است که آیا تنها دلیل افزایش قیمت چای خارجی، تغییر ارز وارداتی آن از دولتی به نیمایی بوده است؟ چرا این افزایش قیمت در چای ایرانی نیز دیده می‌شود؟

هر چند فعالان حوزه چای موضوع افزایش قیمت چای خارجی را به حذف واردات آن با ارز دولتی مرتبط می‌دانند، باید گفت که دلایل دیگری نیز در این افزایش قیمت دخیل است که از آن جمله می‌توان به عدم نظارت دولت بر فروش چای‌های خارجی وارده با ارز ۴۲۰۰ تومانی از یکم فروردین ماه تا ۱۸ خرداد ماه سال جاری اشاره کرد. بررسی آمار‌های گمرک نشان می‌دهند از یکم فروردین ماه تا ۱۸ خرداد ماه سال جاری، حداقل ۲۰ هزار تن چای با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور شده است.

حالا پرسش این است که آیا همه این ۲۰ هزار تن چای در سه ماهه نخست سال جاری به مصرف رسیده است که هم اکنون چای خارجی با قیمت ارز نیمایی در بازار عرضه می‌شود؟ برای پاسخ به این پرسش باید گفت که گزارش‌ها حکایت از آن دارد که میزان مصرف سالانه چای در کشور حدود ۱۰۰ هزار تن است؛ بنابراین به طور میانگین در سه ماهه نخست سال جاری میزان مصرف چای کل کشور ۲۵ هزار تن بوده که قطعا بخشی از این میزان مصرف نیز از طریق تولید داخل تأمین شده است؛ بنابراین می‌توان گفت که همه ۲۰ هزار تن چای وارد شده با ارز دولتی در سه ماهه نخست به مصرف نرسیده و این موضوع نیازمند بررسی بیشتر دولت و نظارت بر کسانی است که با ارز دولتی از یکم فروردین ماه تا ۱۸ خرداد ماه سال جاری چای وارد کرده اند.

البته محمدرضا کلامی مدیرکل دفتر تأمین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صنعت طی مصاحبه‌ای در بیستم مرداد ماه ۱۳۹۸ در این زمینه بیان داشت: سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید‌کنندگان مکلف شده است، تا فهرست موجودی و صاحبان محموله‌های چای ترخیص شده با ارز ۴۲۰۰ تومانی را به ستاد تنظیم بازار اعلام کند. همچنین مقرر شده تا این چای از طریق شبکه‌های مشخصی مانند هیأت‌های مذهبی برای مصارف ماه‌های محرم و صفر، آموزش و پرورش، اتحادیه‌های کارمندی و کارگری و یا فروشگاه‌های زنجیره‌ای توزیع شود که به زودی در رابطه با آن اطلاع رسانی می‌شود. همچنین کلامی اظهار داشت: تمام ترخیص کنندگان محموله‌های چای با ارز ۴۲۰۰ نیز برای رفع تعهد ارزی خود مکلف به اخذ قیمت مصوب از سازمان حمایت و شبکه توزیع از دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار با درج قیمت مصوب روی کالا هستند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که قیمت چای داخلی نیز در چند ماه اخیر رشد چشمگیری داشته است، به طوری که در حال حاضر چای ممتاز ایرانی حدود کیلویی ۵۰ هزار تومان در بازار معامله می‌شود که این قیمت در ابتدای سال حدود ۳۰ هزار تومان بوده است. دلیل افزایش قیمت چای ایرانی در سال جاری نیز به تصمیم شورای اقتصاد ایران بازمی‌گردد. این شورا در فروردین ماه سال جاری قیمت خرید تضمینی هر کیلوگرم برگ سبز چای درجه یک و دو را به ترتیب با ۲۰ درصد و ۲۱ درصد افزایش در مقایسه با سال قبل، حدود ۳۲ هزار و ۷۵۰ ریال و ۱۸ هزار و ۴۹۲ ریال تعیین کرد. البته این نرخ نیز نتوانست چایکاران را راضی کند و به همین دلیل، دوباره در خرداد ماه سال جاری قیمت‌های خرید تضمینی هر کیلوگرم برگ سبز چای تغییر کرد و افزایش یافت. حبیب جهانساز رئیس سازمان چای در همین رابطه گفت: نرخ خرید تضمینی برگ سبز چای با اصلاح مصوبه، برای درجه یک کیلویی ۳۶ هزار ریال و برای درجه دو ۲۲ هزار ریال تصویب و ابلاغ شد.

 

همچنین حمیدرضا موثقی، رئیس اتحادیه چای کشور طی مصاحبه‌ای در نوزدهم مرداد ماه سال جاری پیرامون افزایش قیمت چای داخلی گفت: تولیدکنندگان چای داخلی با توجه به شرایط حاکم بر بازار، قیمت چای داخلی را تغییر دادند و این به معنی گران فروشی نیست، چون تاکنون چای داخلی زیر قیمت در بازار عرضه می‌شد. از سوی دیگر، تولیدکنندگان چای داخلی نیز همانند تولیدکنندگان سایر بخش‌ها با هزینه‌های مازادی در سال جاری مواجه شدند که این امر نیز روی قیمت نهایی محصول اثرگذار بوده است.