مردی که به جغرافیا جان داد
به بهانه سالروز تولد عباس سحاب بنیانگذار نقشه‌نگاری نوین در ایران
مگر یک انسان تا چه حد می‌تواند عاشق باشد که تمام زندگیش، خانواده‌اش، داراییش و توانش را به کار بگیرد و این همه اثر را در نهایت شگفتی خلق کند. کمتر مردانی این چنین‌اند و در این میان شمار اندکی هستند که خلق هر یک اثر جدید از آنان یک گام رو به جلو برای توسعه سرزمینشان است. استاد عباس سحاب (زاده 3 دی 1300 - درگذشت 14 فروردین 1379) از زمانی که در نوجوانی، خود را شناخت، با هر گامی که برداشت چراغی در مسیر پرفراز و نشیب توسعه جغرافیای این سرزمین روشن کرد. این کوره راه سنگلاخ و تاریک و پر مانع، به قیمت لحظه لحظه عمر این بزرگمرد حالا شاهراهی نورانی است.
او یک عمر عاشقانه تلاش کرد تا دانش کارتوگرافی در کشور پابگیرد و توسعه یابد و به کشورهای دیگر نیز خدمت‌رسانی کند. او با خلق شگفتی‌های بسیار در این حوزه سهم مهمی در آموزش جغرافیا در کشور از دبستان تا دانشگاه داشت.اگر امروز روی میز هر دانش‌آموز، هر معلم یا مدرس، هر مدیرکل یا هر وزیر یک کره جغرافیایی قرار دارد؛ به خاطراین است که استاد عباس سحاب شصت و سه سال پیش، خانه‌اش را در گرو بانک قرار داد تا با پولش نخستین کره جغرافیایی فارسی را بسازد.
این نمونه‌ای از دنیای بزرگ جغرافیای استاد عباس سحاب است. دنیایی که مملو از نقشه‌های بی‌بدیل و اطلس‌های غنی و کتاب‌های مرجع و نوشته‌های ناب است. رسیدن به این جایگاه هم در چهاردیواری یک کتابخانه شکل نگرفته است. او وجب به وجب خاک ایران را با پای پیاده گشته است تا بتواند آنچه را که می‌بیند بدرستی ترسیم کند. آخرین یادگار او بنیاد فرهنگی سحاب است که آن را پیش از فوت در زادگاهش و در خانه پدریش و برای اعتلای فرهنگی شهرش تفرش بنیان نهاد. اطلس شصت سال کارتوگرافی استاد عباس سحاب، شامل آثار قلمی استاد از سال ۱۳۲۷ تا ۱۳۷۳ خورشیدی است که به‌صورت موضوعی طبقه‌بندی شده است.
در این اطلس، نقشه‌های ترسیم شده توسط استاد از سال ۱۳۳۰، نقشه‌های تهران از سال ۱۳۳۲، دوره نقشه‌های تاریخی ایران، نقشه‌های استان‌ها و شهرهای ایران به‌صورت الفبایی، معرفی نقشه‌های قاره‌ها و نقشه‌های آموزشی و برجسته نما، معرفی اطلس‌های آموزشی به تفصیل معرفی شده‌اند. شاید در پایان نقل ذکر خیری که استاد باستانی پاریزی درباره پدربزرگم استاد عباس سحاب نگاشته‌اند خالی از لطف نباشد:
«چنانکه سی چهل سال پیش در یکی از مقالاتم نوشته ام؛ او با یک خط کش و چهارتا مداد در دو اتاق کوچک، کاری را انجام داد که مؤسسات بزرگ با صدها متخصص به زحمت می‌توانند، آن را انجام دهند. او در ایران کاری کرد که مؤسسه نشنال جئوگرافی، بعد از صد سال سابقه و میلیون‌ها دلار امکانات اینک بدان توفیق یافته است. از افتخارات این ناچیز، نویسنده این سطور این است که با مرحوم سحاب آشنایی و دوستی و همکاری داشت. نکته مهم‌تر که به آن اشاره شود این است که او زاده و پرورده استاد ابوالقاسم سحاب مرد فرهنگی بزرگ این مملکت بود و ما اگر فضائل عباس سحاب را صد برابر کنیم، تازه ممکن است به آستانه شخصیت ابوالقاسم سحاب برسیم. روح هردو با بزرگان حق محشور باد.»
* مدیر مؤسسه دنیای جغرافی سحاب
این مطلب نخستین بار در روزنامه ایران منتشر شده است.
