ضرورت توسعه فضای سبز شهری

عرصه های عمومی مهم ترین بخش شهرها و محیط های شهری بشمار می آیند چرا که در چنین عرصه هایی بیشترین تماس و تعامل بین انسان ها رخ می دهد. این عرصه ها تمامی بافت شهری را که مردم بدان دسترسی فیزیکی و بصری دارند را شامل می شوند.

به گزارش آفتاب یزد، یکی از مهمترین این عرصه ها، فضاهای سبز شهری اند. در گذشته نقش غالب فضاهای سبز به زیباسازی و ظاهر سازی محیط محدود می شد اما امروزه کارکرد این فضاها در سطح شهرها از سه دیدگاه عملکرد زیست محیطی، عملکرد کالبدی در ساخت شهر و عملکرد اجتماعی روانی قابل بررسی و طراحی هستند. 

فطرت انسان به گونه ای آفریده شده است که توانایی های بسیاری دارد و این توانایی ها بدون ارتباط با زیبایی های طبیعی که در زندگی شهری که همان فضاهای سبز می باشند به افسردگی و خمودی می گراید و بالطبع در پرتو بهره مندی از فضای سبز خلاقیت های انسان شکوفه می گردد و انسان راه تکامل را در زندگی خود می پیماید.

اگرچه بیشتر شهروندان مقیم شهر از مزایا و تاثیرات غیر مستقیم فضاهای سبز بر زندگی خود آگاه نیستند اما این تاثیر و کنش متقابل میان برخورداری از فضای سبز و عدم بر خورداری از آن بر زندگی آن ها توسط پژوهش های گوناگونی به اثبات رسیده می باشد .هم چنین در میان نوشته های علما و احادیث و قرآن کریم نیز به این موضوع اشاره شده است از مجموعه آیات و احادیث چنین به دست می آید که :

1- نگاه به فضای سبز غم های انسان را می زداید. به او آرامش بخشیده و اورا شاد وخوشحال می کند.

2- بهره مندی از فضای سبز حالت یاس و نومیدی را از انسان دور کرده و شور و امیدی در او ایجاد می کند.

3- فضای سبز تاثیری قابل توجه در درمان بیماری های روحی و روانی دارد به طوری که این مشکلات با نگاه کردن به فضا و مناظر سرسبز و قدم زدن و نفس کشیدن در فضای سبز از میان می رود.

4- ارتباط با فضای سبز موجب نشاط و موجد انگیزه برای حرکت به سوی تعالی و تکامل است.

از طرفی علاقه به پارکهای شهری در پی رشد جمعیت شهری شروع شده و در سال های اخیر، توجه به پایداری پارکها در رابطه با مسائل اجتماعی و زیست محیطی مطرح شده است. هم چنین علاوه بر ارائه ارزش زیباشناسی و تفریحی پارکها، این پارکها نقش اساسی در توسعه اقتصادی، بهبود سلامت عمومی، ایجاد فرصت های شغلی و ایجاد خودکفایی در استفاده از منابع طبیعی را دارند. 

دسترسی عادلانه به فضاهای سبز شهری و حفظ و نگهداری آن از مولفه های اساسی توسعه پایدار و عدالت اجتماعی است. توسعه ای که نیازهای کنونی بشر را بدون مخاطره افکندن نیازهای نسل آینده، برآورده ساخته و در آن به محیط زیست و نسل های فردا نیز توجه شود توسعه پایدار نامیده می شود در نتیجه طبق این تعریف فضاهای سبز شهری با ارکان توسعه پایدار ارتباط پیدا می کنند.

انواع فضاهای سبز را می توان به چهار دسته کلی تقسیم کرد:

1- فضای سبز عمومی: شامل فضاهای سبز شهری و پارکها هستند که عملکرد های اجتماعی دارند .این فضاها برای عموم مردم در گذران اوقات فراغت، تفریح، گردهمایی های اجتماعی و فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرد.

2- فضای سبز نیمه عمومی: این فضاها نسبت به فضاهای عمومی محدودترند. مانند محوطه های باز بیمارستان ها، ادارات دولت و نظایر آن می باشند.

3- فضای سبز معابر و خیابان ها: از جمله فضاهای سبز شهری اند که به طور معمول درخت کاری حاشیه باریکی از حد فاصل پیاده رو و سواره را تشکیل می دهد.

4- فضای سبز خصوصی: شامل کلیه فضاها از جمله باغچه ها و باغ های موجود در شهر است که استفاده آن محدود به مالکان آن می باشد.

در یک تقسیم بندی کلی می توان آثار اجتماعی ناشی از ایجاد و گسترش فضای سبز شهر را به صورت زیر ارائه کرد:

از آنجا که هدف اصلی برنامه ریزی شهری و توسعه پایدار تامین رفاه و آسایش مردم به ویژه آسایش روحی و معنوی می باشد توجه به فضای سبز شهری به عنوان یکی از عوامل آسایش و رفاه سهم زیادی در مطلوبیت و مطبوعیت فضا از نظر شهروندان دارد بنابراین مهم ترین اثرات فضای سبز در شهرها شامل کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی ، تلطیف هوا و جذب گرد و غبار است.

سایر اثرات فضای سبز در شهرها نسبی هستند ولی مجموعه اثرات فضای سبز حضور آنها را در شهرها اجتناب ناپذیر می کند. به طوری که بدون وجود آن ممکن نیست شهرها پایدار بمانند .بنابراین اگر فضای سبز به عنوان جزیی از بافت شهرها و نیز بخشی از خدمات شهری ضرورت یافته باشد نمی تواند جدا از نیازهای جامعه شهری باشد از این رو فضای سبز باید از نظر کمی و کیفی متناسب با حجم فیزیکی شهر، ساختمانها با توجه به شرایط خیابان ها و جاده ها و نیاز های جامعه از لحاظ روانی, گذران اوقات فراقت، نیازهای بهداشتی و اکولوژیکی شهر ساخته شود تا بتواند به عنوان فضای سبز فعال بازدهی زیست محیطی مستمری داشته باشد.