قسامه چیست و شرایط اجرای آن چگونه است؟
محمد جواد جمالی وایقان ـ قضات دادگاهها هنگام رسیدگی به پرونده‌های جرم و جنایت، نیاز به ادله و مدارکی دارند که بتوانند گناهکاری یا بیگناهی متهم را اثبات کنند. ازنظر قانون هر چیزی نمی‌تواند دلیل و مدرک محکمه‌پسند محسوب شود، بلکه دلایل مورد اعتبار و ویژگی‌های آنها به‌صراحت در ماده‌ی ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مشخص شده‌اند. از میان دلایل و راه‌های اثبات جنایت، آخرین راه سوگند است. «قسامه» نوع خاصی از سوگند است که در مواد ۳۱۲ تا ۳۴۶ قانون مجازات اسلامی به‌تفصیل به آن اشاره شده است.
به گزارش «تابناک» قسامه در لغت به معنی سوگند و سوگندخوردگان است. از لحاظ فقهی و حقوقی نیز روشی است که با استفاده از آن، در موارد وجود لوث، مدعی (شاکی) و مدعی‌علیه (شخصی که متهم است و شکایت علیه او صورت گرفته است) یا اقوام و خویشاوندان مرد که پیوند خونی با آنها دارد، می‌توانند با سوگند خوردن موجب محکومیت یا برائت کسی از اتهام ارتکاب جنایت شوند. همان طور که اشاره شد قسامه در شرایطی اجرا میشود که «لوث» وجود داشته باشد.
مفهوم لوث
لوث به‌معنی اوضاع و احوالی است که سبب ظن قاضی (ظن در مقابل علم قطعی) میشود. به‌طور مثال جنازه‌ای در محلی یافت میشود و شخصی با لباس خونین در بالای سر جنازه ایستاده است. در این حالت، هیچ دلیل معتبری مبنی بر قاتل بودن آن شخص وجود ندارد، اما مجموع اوضاع و احوال سبب مظنون شدن قاضی به وی میشود. چنین شرایطی لوث نام دارد. در چنین حالتی، شاکی می‌تواند با اجرای قسامه و بدون نیاز به سایر دلایل، مجرمیت متهم را اثبات و مطالبه‌ی قصاص و دیه نماید.
شرایط قسامه چیست؟
برای اثبات هر جرمی درصورت فقدان سایر دلایل نمی‌توان از قسامه بهره برد، بلکه این شیوه از سوگند تنها برای اثبات اتهام یا برائت از اتهام جنایت موجب قصاص یا دیه به‌کار می‌رود. همچنین برای اثبات قصاص یا دیه نیز، باید تعداد قسامه که در قانون ذکر شده رعایت شود.
طبق ماده‌ی ۳۳۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، تعداد سوگند برای اثبات قتل عمدی، سوگند پنجاه نفر مرد از خویشان و بستگان مدعی است؛ بنابراین هنگامی که نسبت به شخصی ظن ارتکاب جرم قتل عمد وجود دارد، برای اثبات آن باید پنجاه نفر از اقوام مذکر (مرد) شاکی که نسبت خونی با وی دارند سوگند بخورند که متهم قاتل است و یا از قاتل بودن متهم اطلاع دارند. در این حالت سوگند خود شاکی، اعم از اینکه زن باشد یا مرد، جز این پنجاه نفر محسوب میشود و وی نیز می‌تواند سوگند بر مجرمیت متهم بخورد. اگر اجرای قسامه در راستای اثبات قتل غیرعمد ـ که در قانون به دو دسته شبه‌عمد و خطای محض تقسیم میشود ـ باشد، در این حالت تعداد قسم‌های مورد نیاز بیست‌وپنج است.
هنگامی‌که جرم رخ‌داده قتل نیست و کمتر از قتل و جرم بر اعضا یا منافع محسوب میشود، تعداد قسم‌هایی که باید خورده شود، مطابق ماده‌ی ۴۵۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ از این قرار است؛
در جنایتی که موجب دیه‌ی کامل است: شش قسم؛
در جنایتی که موجب پنج‌ششم دیه‌ی کامل است: پنج قسم؛
در جنایتی که موجب دوسوم دیه‌ی کامل است: چهار قسم؛
در جنایتی که موجب یک‌دوم دیه‌ی کامل است: سه قسم؛
در جنایتی که موجب یک‌سوم دیه‌ی کامل است: دو قسم؛
در جنایتی که موجب یک‌ششم دیه‌ی کامل یا کمتر از آن است: یک قسم.
تعداد قسم‌های مشخص در مورد جنایت بر اعضا و منافع اعم از اینکه جرم عمد باشد یا غیرعمد همین تعداد است. تفاوتی که در جراحت و قتل وجود دارد آن است که هنگام اجرای این شیوه سوگند درمورد قتل، باید پنجاه شخص مختلف جهت اقامه‌ی قسامه حضور پیدا کنند و کسی نمی‌تواند با تکرار قسم‌ها تعداد آنها را به پنجاه عدد برساند، اما در جنایت بر اعضا و منافع، درصورت نبود نفرات لازم، شاکی اعم از اینکه زن باشد یا مرد، خود می‌تواند به همان تعداد، قسم را تکرار و درنتیجه جرم را اثبات کند.
اجرای قسامه توسط مدعی‌علیه (متهم)
هنگامی که شرایط لوث وجود دارد، ابتدا شاکی است که می‌تواند از این شیوه‌ی سوگند برای اثبات جرم مورد ادعای خود استفاده کند. اما اگر شاکی به هر دلیل نتواند یا نخواهد از قسامه بهره ببرد، می‌تواند از متهم مطالبه‌ی قسامه کند. در این حالت، متهم باید برای برائت و اثبات بیگناهی خود قسامه اجرا کند و اگر مطابق قانون، اقامه‌ی قسامه کند، تبرئه خواهد شد. در چنین شرایطی اگر متهم هم نتواند و یا نخواهد قسامه اجرا کند، به‌موجب ماده‌ی ۳۱۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، محکوم به پرداخت دیه خواهد شد. پس عدم اجرای قسامه توسط متهم هیچ گاه نمی‌تواند موجب اجرای قصاص و اعدام وی شود.
وقتیکه اطراف دادگاهها شاهد استیجاری و پولی غوغا میکند و براساس همین شاهدهای دروغین حکم میشود برای قسامه هم افراد استیجاری وجود دارد ودر دنیای فعلی باعث مرگ بیگناهی میشوند و قسامه دیگر واقعی نخواهد بود پس دنبال کشتن کسی به این بهانه ها نباشید.یا در مورد دزد و مهاجمی که بخانه شما حمله کرد اگر بوی صدمه زدید باید دیه اش را بدهید و میگویند جرم دزدی از جرمه دیه طرف مقابل کمتر است پس باید بگذاریم دزد علاوه بر دزدی دست به جنایتی هم بزند تا ما برویم دادگاه و درخواست دیه واقامه دعوا کنیم؟
| 
دقیقا"به راحتی شوهود دروغین می آورند 
| این ماجرای دزد و دیه فقط یک شایعه است... کسی که وارد حریم و حرز می شود خونش مباح است هفت سال پیش دوتا کیف قاپ درحین دزدین موبایل ووسایل برادرم باچاقو زخمیش کردن بعداز سه روز برادرم فوت کرد..مجرمین را با وسایل دزدی وچاقو بازداشت کردن.دراگاهی اعتراف کردن ودو شاهد هم وجود داشت..بعداز هفت سال شاهد ها ترسوندن وزیر اعترافاتشون زدن .قاضی برا مجرمینی که به ده ها دزدی وچاقو کشی اعتراف کرده بودن رای به قسامه داده...این دوره زمونه کی حاصره بیاد قسم بخوره .اهواز شده مهد قوم گرایی یکی به داد کسانی برسه که قوم و قبیله ای ندارند.. اگر مدتها بعد از قسامه و صدور حکم مدارک متقن و محکم دال بر بیگناهی محکوم یافت شود آنوقت تکلیف چیست؟ قسم خورندگان چگونه مجازات می شوند؟ بابا اين حرفا چيه نشر ميدهيد کی قسم باور میکنه الان اگر مردی از قبیله الف می مرد و پنجاه نفر از همان قبیله قسم می خوردند که کار مردی از قبیله ب است آنگاه محکوم می شد حتی اگر شاهد عینی هم وجود نداشت. دلیل اینگونه امور عجیب در فرهنگ نژاد سامی برتری شنیدن بر دیدن و برتری روایت بر تجربه است. در فرهنگ قبیله ای سامی ها آنچه شنیده می شود حقیقت است نه آنچه دیده می شود. در فرهنگ آنگلوساکسون و هند و اروپایی اصالت از آن دیدن و تجربه است نه شنیدن و روایت و این یکی از عوامل تفاوت های جهانبینی و ساختارهای فرهنگی این دو رگه بزرگ نژادی و فرهنگی است. طبق قانون اساسی اصل بر برائت است و قسامه برای مجرم شناختن متهم ، بدون دلیل لازم و کافی و فقط بر اساس ادعا ( قسم خوردن ) نقض قانون اساسی است .