مورد هفتم خمس

7-زمینی که کافر ذمّی از مسلمان بخرد

(مسأله 1829)اگر كافر ذمّي زميني را از مسلمان بخرد، بايد خمس آن را از همان زمين بدهد. و اگر پول آن را هم بدهد اشكال ندارد1، ولي اگر غير از پول چيز ديگر بدهد، بايد به اذن حاكم شرع باشد2و نيز اگر خانه و دكان و مانند اينها را از مسلمان بخرد، چنانچه زمين آن جداگانه قيمت كنند و بفروشند بايد خمس زمين آن را بدهد. و اگر خانه و دكان را روي هم بفروشند و زمين به تبع آن منتقل شود خمس زمين واجب نيست3. و در دادن اين خمس قصد قربت لازم نيست، بلكه حاكم شرع هم كه خمس را از او مي گيرد لازم نيست قصد قربت نمايد.

1- فاضل: و نيز اگر خانه و دكّان و مانند اينها را از مسلمان بخرد، چنانچه زمين آن را جداگانه بفروشند، بايد خمس زمين آن را بدهد و اگر خانه و دكّان را روي هم بفروشند و زمين به تبع آن منتقل شود در وجوب خمس زمين اشكال است و در دادن اين خمس، قصد قربت لازم نيست، بلكه مجتهد جامع الشرائط هم كه خمس را از او مي گيرد، لازم نيست قصد قربت نمايد.

2- اراكي: اگر كافر ذمّي زمين را از مسلمان بخرد، بايد خمس آن را از همان زمين و يا قيمت آن را بدهد...

3- اراكي: واجب بودن خمس زمين محلّ اشكال است...

*****

خوئي، گلپايگاني، تبريزي، صافي، نوري: مسأله- اگر كافر ذمّي زميني را از مسلمان بخرد بايد خمس آن را از همان زمين يا از مال ديگرش بدهد.. و نيز اگر خانه و دكان و مانند اينها را از مسلمان بخرد بايد خمس زمين آن را بدهد، و در دادن اين خمس قصد قربت لازم نيست، بلكه حاكم شرع هم كه خمس را از او مي گيرد لازم نيست قصد قربت نمايد.

. تبريزي: بايد خمس آن را از همان زمين يا قيمت آن بدهد...

.نوري: بايد خمس آن را ازهمان زمين بدهد و اگر پول آن را هم بدهد اشكال ندارد ولي اگر غير از پول چيز ديگر بدهد بايد به اذن حاكم شرع باشد...

سيستاني: مسأله- اگر كافر ذمّي زميني را از مسلمان بخرد، بنابر مشهور بايد خمس آن را از همان زمين يا از مال ديگرش بدهد، ولي وجوب خمس –به معناي معروفش- در اين مورد محلّ اشكال است.

زنجانی: مسأله- اگر کافر ذمّی زمینی را از مسلمان بخرد باید خمس بدهد البته در ماهیت حقوقی این خمس در کتب استدلالی بحث شده که ایا همانند دیگر موارد خمس بوده یا نوعی زکات و مربوط به عوائد و محصولات زمین است (نه خود زمین) یا مسأله به شکل دیگری است.

بهجت: مسأله- اگر كافر ذمّي زميني را از مسلمان بخرد، يا به طريقي ديگر مثل صلح به او منتقل شود، بايد خمس آن را بدهد و اگر پول آن را هم بدهد اشكال ندارد، و بنابر اظهر بين زمين مزروعي و يا غير مزروعي فرقي نيست، ولي اگر خانه و دكان و مانند اينها را از مسلمان بخرد، در صورتي كه مقصود اصلي او از اين معامله زمين باشد و يا زمين و بنا هر كدام جداگانه قيمت گذاري و مورد معامله واقع شود، بايد خمس زمين آنها را بدهد و در صورتي كه مقصود او از خريد، بناي آن باشد ، ولو زمين هم به تبع بنا داخل معامله است خمس ندارد، و بنابراحتياط واجب كسي كه خمس را از ذمّي مي گيرد و به اهلش مي دهد بايد در وقت گرفتن و دادن نيّت داشته باشد.

وحید: مسأله- اگر كافر ذمّى زمینى را از مسلمان بخرد ، باید خمس آن را از همان زمین یا از مال دیگرش ـ به طورى كه در مسأله «۱789» گذشت ـ بدهد ، اگر چه آن زمین مشغول به عمارت و ساختمان باشد ، مانند زمین خانه و دكّان ، و همچنین اگر مورد خرید و فروش خانه و دكّان و مانند اینها باشد ، و در دادن این خمس قصد قربت لازم نیست ، بلكه حاكم شرع هم كه خمس را از او مى گیرد لازم نیست قصد قربت نماید.

مکارم: مسأله- هر گاه کافر ذمّی یعنی کافری که به صورت یک اقلیت سالم در کنار مسلمانان زندگی می کند و شرایط ذمه را پذیرفته است زمینی را از مسلمان بخرد باید زکات محصولات آن را دو برابر (یعنی به جای نصف خمس یک خمس) بپردازد.

مظاهری: مسأله-اگر كافر ذمّى زمينى را از مسلمان بخرد بايد خمس آن را به حكومت اسلامى بدهد و همچنين اگر خانه يا مغازه و مانند اينها را بخرد بايد خمس زمين آن را بدهد و اگر خمسش را ندهد و به مسلمان ديگرى بفروشد و يا مسلمانى آن زمين را از او ارث ببرد، بر مسلمان واجب است كه خمس آن زمين را بدهد.

(مسأله 1830)اگر كافر ذمّي زميني را كه از مسلمان خريده1به مسلمان ديگري هم بفروشد2، بايد خمس آن را بدهد3و نيز اگر بميرد و مسلماني آن زمين را از او ارث ببرد، بايد خمس آن را از همان زمين، يا از مال ديگرش بدهند4.

این مسأله در رساله آیات عظام: سیستانی، زنجانی و سبحانی نیست.

1- گلپايگاني، صافي: و خمسش را نداده...

2- خوئي، تبريزي: خمس از كافر ساقط نمي شود ولي بر مسلمان لازم نيست خمس آن را بدهد و همچنين است اگر بميرد و مسلماني آن زمين را از او ارث ببرد (خوئي: و بنابر احتياط مستحبّ در هر دو صورت در فرضي كه خود كافر يا كس ديگر از قِبَلَش خمس نداده باشد، مسلمان، خمس آن زمين را بدهد).

وحید: خمس از كافر ساقط نمى شود ، و همچنین است اگر بمیرد و مسلمانى آن زمین را از او ارث ببرد.

مكارم: خمس ساقط نمي شود، همچنين اگر بميرد و مسلماني آن زمين را از او به ارث ببرد احتياط آن است كه خمس آن را بپردازد.

3- گلپايگاني، صافي: بايد خريدار خمس آن را بدهد...

فاضل: بايد كافر ذمّي خمس آن را بدهد...

4- گلپايگاني، صافي: بايد وارث او خمس آن زمين را بدهد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1829.

(مسأله 1831)اگر كافر ذمّي موقع خريد زمين شرط كند كه خمس ندهد1، يا شرط كند كه فروشنده خمس آن را بدهد، شرط او صحيح نيست و بايد خمس را بدهد2، ولي اگر شرط كند كه فروشنده مقدار خمس را از طرف او به صاحبان خمس بدهد3اشكال ندارد.

این مسأله در رساله آیات عظام: سیستانی، زنجانی و سبحانی نیست.

1- بهجت: شرط باطل ومعامله صحيح است و بنابر اظهر بايد خمس آن را بدهد؛ و اگر شرط كند كه فروشنده خمس آن را بدهد، معامله و شرط هر دو صحيح است.

2- مكارم: شرط او باطل است و بايد خمس آن را خودش بپردازد، ولي اگر شرط كند فروشنده به جاي او مقدار خمس را بدهد عمل به اين شرط لازم است.

2- خوئی، تبریزی: بر فروشنده لازم است که عمل به شرط نماید .

صافي: لازم است مسلمان به شرطي كه بر او شده عمل نمايد.

*****

وحید: مسأله- اگر كافر ذمّى موقع خریدن زمین شرط كند كه خمس ندهد ، یا شرط كند كه خمس بر فروشنده باشد ، شرط او فاسد است و باید خمس آن را بدهد ، ولى اگر شرط كند كه فروشنده مقدار خمس را از طرف او به صاحبان خمس بدهد ، بر فروشنده واجب است كه عمل به شرط نماید ، و تا فروشنده خمس را ادا نكرده ، از خریدار ذمّى ساقط نمى شود.

(مسأله 1832)اگر مسلمان زميني را به غير خريد و فروش، ملك كافر1كند و عوض آن را بگيرد، مثلاً به او صلح نمايد2، بنابر احتياط واجب در ضمن عقد با كافر ذمّي شرط كند كه خمس آن را بدهد.

این مسأله در رساله آیات عظام: سیستانی، زنجانی و سبحانی نیست.

1- خوئي، فاضل، تبريزي: كافر ذمّي...

2- گلپايگاني، خوئي، تبريزي، صافي، نوري، مظاهری، وحید: كافر ذمّي بايد خمس آن را بدهد (مظاهری: بنابراقوی).

فاضل: بنابراحتیاط باید خمس آن را بدهد.

مکارم: بنابراحتیاط واجب باید کافر ذمّی خمس آن را بدهد.

بهجت: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1829.

(مسأله 1833)اگر كافر ذمّس صغير1باشد و و ليّ او برايش زميني بخرد2احتياط واجب آن است كه تا بالغ نشود خمس زمين را از او نگيرند.

این مسأله در رساله آیات عظام: سیستانی، زنجانی ، سبحانی و مکارم نیست.

1- بهجت: يا ديوانه...

2- اراكي، گلپايگاني، صافي، مظاهری،: وليّ باید خمس آن را (مظاهری: همان موقع) بدهد.

بهجت: بنابر احتياط واجب باید ولیّ خمس آن را بدهد.

نوري: بايد خمس زمين را از او بگيرند.

خوئي، تبريزي: احتياط واجب آن است كه در ضمن معامله با او شرط كنند كه خمس آن را بدهد.

فاضل: بنابراحتياط واجب، لازم است وليّ او خمس آن را از همان زمين يا قيمت آن بپردازد.

وحید: خمس به آن تعلق می گیرد