نقد و نسیه

(مسأله 2104) اگر جنسي را نقد بفروشند، خريدار و فروشنده، بعد از معامله مي توانند جنس و پول را از يكديگر مطالبه نموده و تحويل بگيرند1 و تحويل دادن خانه و زمیني و مانند اينها به اين است كه آن را در اختيار خريدار بگذارند كه بتوانند در آن تصرّف كنند و تحويل دادن فرش و لباس و مانند اينها2 به اين است كه آن را طوري در اختيار بگذارند كه اگر بخواهند آن را به جاي ديگر ببرد فروشنده جلوگيري نكند.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- سيستاني: و تحويل دادن در منقول مانند فرش و لباس و غير منقول مانند خانه و زمين به اين است كه دست از آن چيز بردارد و طوري آن را در اختيار طرف قرار دهد كه چنانچه بخواهد، بتواند در آن تصرّف كند؛ و اين معني به اختلاف موارد مختلف مي باشد.

وحید: و تحویل اموال چه منقول و چه غیر منقول به این است که مانع از تصرف دیگری را برطرف کند.

زنجاني: و تحويل دادن اشياء غير منقول همچون خانه و زمين و اشياء منقول همچون فرش و لباس به اين است كه اختيار تصرّف در مال را به دست طرف معامله قرار دهد.

2- سبحانی: از اموال منقول...

*****

فاضل: مسأله- اگر جنسي را نقد بفروشند، خريدار و فروشنده، بعد از معامله مي توانند جنس و عوض را از يكديگر مطالبه نموده و تحويل بگيرند و تحويل دادن هر چيز به حسب خودش مي باشد مثلاً تحويل دادن خودكار و كتاب آن است كه آن را بدست مشتري بدهد و تحويل دادن خانه و باغ به اين است كه كليد خانه يا باغ را به او بدهد و اثاثيه خود را از آنجا تخليه كند و مانع ورود او به باغ يا خانه نشود و همين طور است تحويل دادن مغازه.

(مسأله 2105) در معامله نسيه بايد مدّت، كاملاً معلوم باشد1، پس اگر جنسي را بفروشد كه سر خرمن پول آن را بگيرد، چون مدت كاملاً معين نشده معامله باطل است.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- مكارم: و اگر تاريخي براي آن معين نكنند معامله باطل است.

*****

مظاهری: مسأله- در معامله نسيه بايد مدّت معلوم باشد ولو عرفاً، پس اگر جنسى را بفروشد كه سر خرمن پول آن را بگيرد چون مدّت عرفاً معيّن شده است معامله صحيح است و اگر مدّت معلوم نباشد در صورتى كه فروشنده راضى باشد كه خريدار در جنس تصرّف كند تصرّف او مانعى ندارد و فروشنده هر وقت كه بخواهد مى‏تواند مطالبه پول كند.

(مسأله 2106) اگر جنسي را نسيه بفروشد، پيش از تمام شدن مدّتي كه قرار گذاشته اند، نمي تواند عوض آن را1 از خريدار مطالبه نمايد، ولي اگر خريدار بميرد2 و از خودش مال داشته باشد، فروشنده مي تواند پيش از تمام شدن مدّت، طلبي را كه دارد از ورثه او مطالبه نمايد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- سيستاني: قيمت آن را...

2- مكارم: فروشنده مي تواند طلب خود را از اموال ميّت مطالبه نمايد، هر چند وقت آن نرسيده باشد.

(مسأله 2107) اگر جنسي را نسيه بفروشد، بعد از تمام شدن مدتي كه قرار گذاشته اند، مي تواند عوض آن را1 از خريدار مطالبه نمايد، ولي اگر خريدار نتواند بپردازد، بايد او را مهلت دهد2.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- سيستاني: قيمت آن را...

2- خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید: يا معامله را فسخ كند و در صورتي كه آن جنس موجود است پس بگيرد.

فاضل: در هر صورت اگر فروشنده بخواهد زودتر جنس را تحويل دهد مي تواند بگيرد، حتي مي توانند توافق كنند كه فروشنده در قبال گرفتن مبلغ جنس را زودتر تحويل دهد.

زنجاني: و اگر عين مال او موجود باشد مي تواند معامله را به هم زده و مال خود را پس بگيرد.

*****

مكارم: مسأله- هرگاه بعد از فرا رسيدن مدّت، مشتري نتواند پول را بپردازد بايد او را مهلت داد.

(مسأله 2108) اگر به كسي كه قيمت جنس را نمي داند، مقداري نسيه بدهد و قيمت آن را به او نگويد معامله باطل است1، ولي اگر2 به كسي كه قيمت نقدي جنس را مي داند نسيه بدهد و گرانتر حساب كند مثلاً بگويد جنسي را كه به تو نسيه مي دهم، توماني يك ريال از قيمتي كه نقد مي فروشم گرانتر حساب مي كنم و او قبول كند اشكال ندارد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- زنجاني: مگر اين كه خريدار فروشنده را وكيل كند كه بجاي او خريد جنس را عهده دار گردد كه در اين صورت همين مقدار كه وكيل قيمت جنس را مي داند، كفايت مي كند...

سبحانی: مگر اینکه مشتری فروشنده را وکیل کند بسان دیگر نسیه برها با او حساب کند در این صورت معانله صحیح است.

2- مظاهری: معامله صحیح است و نیز اگر..

*****

فاضل: مسأله- قيمت جنس در معامله نسيه بايد دقيقاً معلوم باشد بنابراين:

1- اگر مشتري قيمت جنس را نداند و آن را نسيه بخرد معامله باطل است.

2- اگر بگويد اين جنس را نقد به فلان مبلغ و نسيه به فلان مبلغ مي فروشم و تعيين نكند كه نقد فروخته يا نسيه، معامله باطل است.

3- اگر بگويد اين جنس را فلان مبلغ خريده ام و نسيه به ازاي هر ماه تأخير در پرداخت فلان مبلغ اضافه مي دهم معامله باطل است.

مكارم: مسأله- هرگاه جنسي را به طور نقد با قيمتي معامله كنند و به طور نسيه با قيمتي گرانتر؛ مثلاً بگويد: اين جنس را نقداً به فلان مقدار مي دهم و به طور نسيه ده درصد گرانتر حساب مي كنم و مشتري قبول كند مانعي ندارد و ربا محسوب نمي شود.

(مسأله 2109) كسي كه جنسي را نسيه فروخته و براي گرفتن پول آن مدّتي قرار داده، اگر مثلاً بعد از گذشتن نصف مدّت، مقداري از طلب خود را كم كند و بقيّه را نقد بگيرد اشكال ندارد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

*****

وحید: مسأله- كسى كه جنسى را نسیه فروخته و براى گرفتن ثمن آن مدّتى قرار داده ، اگر مثلا بعد از گذشتن نصف مدّت به خریدار بگوید: این مقدار از ثمن را نقد بده و بقیه را به تو واگذار مى كنم ، اشكال ندارد.