چرا مردم برای «درمان‌» به کلان‌شهرها می‌آیند؟

بیمارستان‌ها و اورژانس‌های شلوغ پایتخت، نبود همراه‌سراهای کافی برای اقامت همراهان بیمارانی که به شهرهای بزرگی چون تهران و ... می‌آیند و هزینه‌های سنگینی که به دنبال این موضوع به خانواده‌ها و در سطح کلان به کشور و نظام سلامت وارد می‌شود، این پرسش را در ذهن ایجاد می‌کند که چرا مردم برای دریافت خدمات درمانی تخصصی که ممکن است در شهرها یا مراکز استان شهرهایشان وجود داشته باشد، به شهرهای بزرگ مراجعه می‌کنند؟

به گزارش ایسنا، باید پرسید آیا دلیل این مراجعات متعدد، نبود امکانات کافی است یا کیفیت ارائه خدمات در شهرهای کوچک در سطح پایین‌تری نسبت به شهرهای بزرگ قرار دارد؟ آیا تجهیزات و امکانات پیشرفته صرفا ارمغان پزشکی برای شهرهای بزرگ هستند و مناطق محروم و شهرهای کوچک از چنین امکاناتی بی‌بهره‌اند؟.

دکتر ایرج حریرچی درباره مراجعه مردم از نقاط مختلف کشور به استان‌های بزرگ برای دریافت خدمات درمانی، گفت: باید توجه کرد که قسمتی از این موضوع اجتناب‌ناپذیر است؛ چراکه نمی‌توان بعضی از خدمات تخصصی و فوق تخصصی را در همه شهرها و استان‌ها فراهم کنیم. یعنی نه‌تنها امکان این کار وجود ندارد، بلکه مستندات علمی هم مشخص کرده‌اند که اگر برخی از اقدامات درمانی در جاهایی متمرکز باشد و تعداد بسیار زیاد انجام شود، تاثیرگذارتر است. بنابراین یک قسمت از این موضوع اجتناب‌ناپذیر است و در همه کشورهای دنیا وجود دارد.

وی با بیان اینکه قسمت دیگر این موضوع به مساله کمبود امکانات بازمی‌گردد، افزود: به عنوان مثال ممکن است در یک شهرستان یک تخصص خاص وجود نداشته باشد یا عمل جراحی خاصی انجام نشود. در این شرایط بر اساس قانون سطح‌بندی خدمات، مسولان نظام سلامت مکلفند که این خدمات را به این مناطق ببرند. این درحالیست که با توجه به کمبود پزشک و کمبود تختی که در کشور وجود دارد، در این مسیر دچار مشکلاتی می‌شویم. به عنوان مثال اکنون در برخی شهرها دستگاه رادیولوژی و سونوگرافی داریم، اما نمی‌توانیم رادیولوژیست را تامین کنیم. بنابراین در بخشی از آسیب‌شناسی و چرایی مراجعه مردم از اقصی‌نقاط کشور به استان‌ها و شهرهای بزرگ، باید گفت که کمبودهای موجود در حوزه سلامت، مردم را دچار مشکلات زیادی کرده است و از همین‌جا از مردم از این بابت عذرخواهی می‌کنیم.

قائم مقام وزیر بهداشت در ادامه صحبت‌هایش اظهار کرد: باید توجه کرد که دلیل دیگری هم در این زمینه وجود دارد که البته قابل اصلاح است؛ بر این اساس گاهی می‌بینیم که مردم یا تخصص‌های موجود در شهرها و استان‌های خود را نمی‌شناسند و یا فکر می‌کنند اگر به مرکز استان مراجعه کنند، متخصصان بهتری وجود دارد. حال این موضوع در وهله اول ناشی از مشکلات فرهنگی و در مرحله دوم نیز ناشی از عدم اجرای درست نظام ارجاع است.

مشکل اورژانس‌ بیمارستان‌های ارجاعی تهران و شهرستان‌ها

حریرچی ادامه داد: بر این اساس اگر بتوانیم نظام ارجاع را به درستی مستقر کنیم، زنجیره حرکت و چگونگی ارجاع مشخص می‌شود و مردم این زنجیره را پی می‌گیرند. به این صورت که ابتدا باید به پزشک خانواده‌ خود مراجعه کنند، سپس پزشک خانواده آنها را به مراکز سلامت ارجاع می‌دهد و بعد هم در صورت نیاز بیمار به سطح بالاتر ارجاع داده می‌شود. در این سیستم اگر بیمارستانی در سطح بالای ارجاع، یک بیمار معمولی را می‌پذیرد، باید علتش را اعلام کند.   باید توجه کرد که دلیل عمده‌ اینکه درحال حاضر در اوژانس‌های بیمارستان‌های ارجاعی تهران و شهرستان‌ها مشکل داریم، این است که مراجعات مردم خارج از نظام ارجاع است. البته اورژانس‌ها همه بیماران را در ساعت قانونی، یعنی زیر شش ساعت تعیین تکلیف می‌کنند، اما جا ندارند تا آنها را در بخش بستری کنند.

وی با اشاره به مشکلات فرهنگی موجود در این حوزه، اظهار کرد: گاهی می‌بینم که مردم پزشکان موجود در شهرهای خود را نمی‌شناسند و این ناشی از مشکلات فرهنگی است. البته گاهی برخی مرکز استان یک شهرستان در مسیر استان بزرگ‌تری مانند تهران، اصفهان و ... قرار دارد و مردم ترجیح می‌دهند بجای اینکه برای دریافت خدمات به مرکز استان خودشان بروند، به یک شهر بزرگتر مراجعه کنند. از طرفی گروه‌های پزشکی و بیمارستان‌های شهرستانی‌مان هم باید اقدامات سنگین‌تری را انجام داده و اعتماد متقابل را میان مردم ایجاد کنند.

به متخصصان جوان اعتماد کنید

قائم مقام وزیر بهداشت همچنین ادامه داد: طبق اقدامات و کارهایی که در شهرهای مختلف کشور از سوی متخصصین جوان‌مان می‌بینیم، به مردم تضمین می‌دهیم که  هر کاری که این متخصصین می‌گویند، مطابق استانداردهای موجود است و مردم به آنها اعتماد داشته باشند. چراکه این متخصصان جوان آموزش جدیدتری دیده‌اند و به‌روزتر هستند و می‌توانند اقدامات‌شان را مطابق استانداردهای روز انجام دهند.

حریرچی با بیان اینکه میزان موارد مراجعه مردم به مناطقی غیر از محل زندگی‌شان برای دریافت خدمات پزشکی زیاد است، گفت: به عنوان مثال در شهر یزد، علاوه بر اینکه از خود استان برای دریافت خدمات سلامت ورود پیدا می‌کنند، از استان‌های کرمان، خوزستان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و... هم به آنجا مراجعه می‌کنند و این درحالیست که ما در همین استان‌ها امکانات و شرایط بهداشتی و درمانی مناسبی داریم. بنابراین برای حل این مشکل علاوه بر امکانات بیشتری که ما تهیه می‌کنیم، مردم هم سعی کنند تا از طریق نظام ارجاع خودشان خدمات بهداشتی و درمانی را دریافت کنند. به این صورت که برای دریافت خدمات بهداشتی و درمانی ابتدا به بیمارستان شهر خودشان مراجعه کنند و سپس در صورت لزوم به مرکز استان و سپس به استان‌های بزرگتر مراجعه کنند.

وجود یک‌سوم درمان‌های تخصصی در تهران

وی در پاسخ به اینکه چند درصد از خدمات تخصصی درمانی در تهران ارائه می‌شود، گفت: متاسفانه از گذشته بیش از یک‌سوم درمان‌های تخصصی در تهران بوده و در برخی از موارد میزان آن حتی به بالای ۴۰ درصد هم می‌رسد و این موضوع به دو دلیل است؛ اول اینکه امکانات شهرستان‌ها کم بوده و دوم اینکه به دلیل امکانات بهتر زندگی، جامعه پزشکی که تعهدات قانونی و اجباری خود را انجام داده‌اند، ترجیح می‌دهند که در شهرهای بزرگ بویژه تهران مستقر شوند.