ایران و ایالات متحده آماده برخورد نظامی در سوریه

حمله هفته گذشته، نیروهای آمریکایی به گروهی از نظامیان متحد ایران در غرب سوریه به شکلی وسیع، نشانه ای از گسترده شدن و شدت گیری تعارض در سوریه تعبیر و تفسیر شده است. چنانچه گزارش ها در این مورد ـ که به رغم نیروهای عراقی فعال در سوریه، پرسنل نیروی نظامی ایران در این کشور نیز مستقیم از اهداف این حمله نظامی بوده اند ـ صحت داشته باشد، این اتفاق وجهی بسیار جدی تر به خود می گیرد.

به گزارش «تابناک»؛ پایگاه خبری «میدل ایست مانیتور» با اشاره به این موضوع بیان کرده است که این حمله از سوی آمریکایی ها در کنار حمله موشکی ماه آوریل به پایگاه شعیرات، نشانه ای از تغییر سیاست آمریکا در سوریه است. تا جایی که مربوط به بخش های جنوبی و جنوب غربی در سوریه باشد، آمریکا حضور نظامی را بر روی زمین مستقر کرده که هدف و مأموریت آنها، نه مبارزه با داعش بلکه مقابله با ایران و نایبان ایران است.

بخش شمال غربی شهر الطنف (جایی که نظامیان آمریکایی، حمله خود را به نیروهای متحد ایران صورت دادند) از آن جهت به لحاظ نظامی و استراتژیک بااهمیت است که کنترل و تسلط بر آن راه دسترسی به مرز عراق و اردن را فراهم می آورد. این منطقه برای ایران حائز اهمیت اساسی است، زیرا نقطه اتصال عراق و سوریه به شمار می رود.

قطع دسترسی ایران به این منطقه، امکان ارتباط مؤثر و بموقع میان نیروهای حاضر در عراق و در حال مبارزه با داعش را با نیروهای مستقر در سوریه از میان می برد. از سوی دیگر، یکی از مهمترین دغدغه های ایران در این خصوص این است که تحرکات نظامی آمریکا در جنوب سوریه، مقدمه ای برای حضور طولانی مدت نیروهای نظامی این کشور در این منطقه باشد. در واقع اکنون آنچه در ابتدا به عنوان پایگاهی برای آموزش نیروهای مخالف دولت سوریه در الطنف در نظر گرفته شده بود، به پایگاهی دائمی برای نیروهای ویژه آمریکایی و انگلیسی تبدیل شده است.

در همین حال، حضور نیروهای ویژه انگلیس و آمریکا در الطنف همراه شده با اعزام نیروهای آمریکایی در بخش های شمالی سوریه، که آن هم در ظاهر برای آموزش نیروهای ارتش آزاد سوریه است. در واقع این حرکت واکنش و انعکاسی از اتحاد ایالات متحده با نیروهای کرد سوریه است که اکنون به لحاظ نظامی برتری مطلقی بر ارتش آزاد پیدا کرده است.

شبح حضور همیشگی و یا طولانی مدت آمریکا در جنوب و شرق سوریه، برای ایران از چند جهت و در چند سطح هشدار دهنده است. در اولین سطح این حضور می تواند برای تقویت نیروهای حامی دولت در راستای کنترل بر مرزهای اردن و عراق، مشکلات اساسی را پیش پای ایران گذارد.

از سوی دیگر، حضور نیروهای آمریکایی و انگلیسی در سوریه می تواند از سوی ایران اقدامی در راستای طولانی کردن تعارض در سوریه و یا شکست کامل توافقات صلح با هدف نهایی جلوگیری از کنترل کامل دولت سوریه بر تمامی بخش های این کشور تلقی شود.

اکنون پرسش اساسی این است که آیا رویکرد تند و تیز دونالد ترامپ و دولت وی در خصوص ایران قرار است به همه موضوعات در منطقه کشیده شود یا نه؟ سفر وی به ریاض و سخنرانی هایی با ماهیت یکسان در خصوص ایران در چند روز اخیر، نشانه هایی از اعتبار این فرضیه را به دست می دهد.

نشریه آتلانتیک به تازگی در مطلبی به این موضوع اشاره کرده که ایالات متحده در حالی که آمادگی کافی برای رویارویی با سناریوهای پیچیده و تبعات ناخواسته ای که ممکن است سیاست درگیری با ایران در منطقه به همراه داشته باشد را ندارد، خواهان حرکت به سمت تعارض گسترده تری با ایران شده است.

در همین حال، طی هفته گذشته، بسیاری از تحلیلگران منطقه، اشاره کرده اند که حمله اخیر آمریکا به کاروان نظامی متحد ایران، مدلی از الگوی تعارض شدیدتر با ایران و فرصتی برای عقب نشاندن ایران در منطقه است.

اما با همه اینها، گویا آمریکا برای گسترده کردن تعارض با ایران در سایر نقاط منطقه همچون یمن و عراق، امکانات و شرایط مناسبی ندارد. برای مثال در یمن علاوه بر این که ایران حضور نظامی واقعی ندارد، هرگونه دخالت نظامی گسترده ایالات متحده ریسک شدید شدن تعارض و درگیری و گستردگی آن از یک سو و تقویت حضور نیروهای تروریستی در این بخش از منطقه را افزایش می دهد.

در همین حال، در عراق هرگونه سیاست خشونت گرایانه در برابر نیروهای نظامی متحد ایران از آنجایی که زیرساخت های امنیتی عراق به شدت در امتداد نیروهای امنیتی است، می تواند به ریسک شدیدی برای ایالات متحده منجر شده باشد؛ علاوه بر این، عراق تنها محدوده ای در منطقه است که منافع آمریکا و ایران در یک راستاست و همچنین نقطه ای است که هر دو بازیگر به دنبال نفوذ و اعتبار بیشتر نزد دولت و دولت خودمختار کردستان هستند.

با همه اینها به نظر می رسد که ایران برای رویارویی با ریسک های پیش رو آماده است. ایران و آمریکا از سال 1988 و بعد از آخرین مراحل از جنگ ایران و عراق رویارویی نظامی مستقیم نداشته اند؛ هرچند موضوع حمله نظامیان متحد ایران به سربازان آمریکایی در جریان حمله آمریکا به عراق در 2003 باید مورد توجه باشد، این اتفاق منجر به گسترده شدن تعارض تا مرز رویارویی مستقیم نشد.

در تئوری ایران می تواند همچنان از همان الگو در جنوب و شرق سوریه استفاده کند و با استفاده از نایبان و نیروهای متحد خود علیه تجاوز آمریکا تلافی جویی کند. با این حال، سیال بودن واقعیت ها روی زمین در سوریه و در کنار آن، اهمیت استراتژیک نبرد در سوریه، می تواند منجر به تعارض جدی و رویارویی مستقیم بین آمریکا و ایران شود.

حداقل در نظر دونالد ترامپ، برخورد مستقیم و رودررو در برخی مواقع و برخی نقاط گریز ناپذیر است.