زباله؛ معضل یا منفعت
شاید خیلی از اشیای به اصطلاح دور ریختنی، در نزد عامه مردم بی ارزش و حتی مضر باشد اما وقتی همین اشیا با رعایت تمام جوانب بهداشتی، جمع آوری و سپس در چرخه تولید و بازیافت قرار گیرد، ممکن است به سرمنشای رشد و توسعه یک جامعه تبدیل شود.
به گزارش ایرنا، زباله یکی از همین اشیای دوریختنی است که چنانچه به اهمیت و همچنین به خطرات آن توجه نکنیم چنین نتایج دوگانه ای برای جامعه و خاصه محیط زیست به همراه دارد.
برای نمونه ماده پلاستیک که در تعطیلات نوروزی و تابستان به وفور در مکان های مختلف رها می شود در عین اینکه به محیط زیست خسارات جبران ناپذیری وارد می کند، اگر جمع آوری و سپس در سطل های مخصوص گذاشته شود می تواند سودمند و مفید هم باشد زیرا این ماده پس از طی مراحل بازیافت، دو باره به چرخه مصرف بازمی گردد و در راه توسعه و رشد یک جامعه مورد بهره برداری قرار می گیرد.
ممکن است خیلی از ما این مساله را بدانیم اما همچنان زباله ها را در مکان های عمومی رها کنیم و این نشان می دهد که به اهمیت و عمق موضوع توجه نداریم و چنین تصور می کنیم که گذاشتن زباله در مکان مخصوص خود، سودی برای ما ندارد در حالیکه که هر طوری به این مساله نگاه کنیم سود و منفعت آن در نهایت نصیب ما می شود.
وقتی زباله را در جای خود که همان سطل زباله است قرار دهیم در واقع از انتشار خیلی از بیماری ها جلوگیری کردیم و خود و فرزندانمان را از انواع بیماری ها مصون نگاه داشتیم و از جانب دیگر، انتقال این زباله ها به چرخه تولید نیز می تواند به توسعه و رشد کشور و در نتیجه ایجاد رفاه بیشتر در جامعه منجر شود.
به نظر می رسد در موضوع زباله و اهمیت آن اطلاع رسانی و آموزش کافی در جامعه انجام نگرفته زیرا آنچه در محیط اطرافمان در خصوص این پدیده می بینیم و می شنویم خلاف آن را ثابت می کند.
زباله در هر جای شهر و کوی و برزن رها می شود و حتی کوه ها، دریاها، جنگل ها، کوچه ها و خیابان ها انباشته از زباله است که این مساله وضعیت ناخوشایندی از جامعه ما نمایان می سازد.
برای نمونه پلاستیک، یک ماده تجزیه ناپذیر است و رها کردن آن در محیط زیست، صدمات زیادی به گیاهان و جانداران وارد می کند.
این ماده و کیسه های نایلونی 500 سال در محیط زیست بدون تغییر می مانند و تمام گیاهان و روییدنی های اطراف خود و تا عمق زمین را نابود می کند و هر چه گستردگی این رهاسازی بیشتر باشد عمق و گستره نابودی محیط زیست نیز به همان نسبت افزون تر می شود.
بنابر این با این صدمات، جای زباله به ویژه وسایل پلاستیکی در محیط زیست نیست زیرا به این نقاط آسیب می رساند درحالیکه همین ماده وقتی در فرآیند بازیافت قرار گیرد منشای تولید سایر وسایل و ابزارها می شود که برای جامعه سودمند و مفید است و از واردات این وسایل و هزینه های مختلف نیز جلوگیری می کند.
زباله در همه جوامع بشری وجود داشته و دارد اما در دوران صنعتی و کنونی این مقدار افزایش یافته که با رشد این ماده به طور طبیعی معضلات آن نیز با فزونی روبرو شده است.
همانطور که گفته شد خیلی از وسایل و اشیا بخاطر نوع بهره برداری و یا مصرف نکردن می تواند نتایج دوگانه ای برای جامعه در پی داشته باشد که با فرایندی می توان آن را در توسعه جامعه مورد استفاده قرار داد که زباله یکی از این مواد است.
با این دیدگاه زباله یک معضل نیست بلکه یک فرصت برای توسعه جوامع است به شرط آنکه زباله ها از نظر تر و خشک بودن از هم تفکیک شده و در چرخه بازیافت قرار گیرد. به نظر می رسد در بخش زباله ما به یک فرهنگسازی نیازمندیم، یعنی اینکه زباله مفید است وقتی آن را به عنوان یک محصول برای بازیافت نگاه کنیم. اما وقتی این دیدگاه را نداشته باشیم این پدیده می تواند مضر و ناقل انواع بیماری ها برای انسان باشد.
وقتی به زباله غیر از این بنگریم به معنی این است که به حیات درختان و گیاهان بی توجه هستیم و این بی توجهی یعنی نابودی محیط زیست.
وقتی درختان نابود شوند به طور قطع آلودگی هوا تشدید خواهد شد و بدنبال آن انواع امراض نیز وارد زندگی انسان ها خواهد شد و این ساده ترین عبارتی است که می توان در باره اهمیت محیط زیست و رسیدگی به مساله زباله ها بیان کرد.
رفع مساله زباله نیازمند فرهنگسازی است برای مثال خیلی از زباله ها با اینکه در کنار آن سطل زباله دیده می شود اما خارج از آن رها می شود و این به معنای این است که هنوز در خصوص اهمیت زباله به باور نرسیده ایم. برای نمونه اگر بدانیم که زباله ناقل انواع بیماری است و ممکن است که نزدیکان ما به آن مبتلا شوند شاید هرگز چنین نکنیم.
زباله اگر به درستی در مکان ها و سطل های پیش بینی شده گذاشته نشود، محیط زیست را از بین می برد و این نابودی به معنی نابودی حیات جانداران و گیاهان است.
خیلی از زباله ها از جمله زباله های بیمارستانی می تواند ناقل بیماری مسری و صعب العلاج برای فرد و یا افراد درگیر باشد که بی توجهی به آن می تواند دامنه شیوع این بیماری ها را به زندگی سایر مردم بکشاند بنابر این باید این نوع زباله ها از منشای ایجاد آن به طور تفکیک شده معدوم کرد.
جدا کردن زباله های تر و خشک از جمله اقداماتی است که در سال های اخیر در کشور اجرا شده که نتایج مطلوبی نیز در پی داشته است. بسیاری از زباله ها از جمله کاغذ، چوب، وسایل پلاستیکی امکان بازگشت به ساخت وسایل دیگر را دارد که باید این روند توسعه یابد.
برای رفع مساله زباله باید از کودکی شروع کرد باید به کودکان و دانش آموزان آموخت که زباله می تواند مفید باشد و هم مضر. موضوع زباله به دلیل گستردگی خود نیازمند آموزش های وسیع است که این آموزش های گسترده از عهده نهادهایی مثل آموزش و پرورش بر می آید.
واقعیت این است که هنوز بسیاری از دانش آموزان، کودکان، نوجوانان و جوانان ما از اهمیت محیط زیست آگاهی چندانی ندارند.
کتاب های درسی و محتوای آموزشی مدارس هنوز به طور اثرگذار و کافی به این مساله نپرداخته اند و این از ضعف های نظام آموزشی ما است. با اینحال پیش بینی یک مبحث و یا حتی یک فصل در یک پایه تحصیلی برای رفع این معضل کافی نیست.
مساله زباله و بازیافت آن یک موضوع فراگیر و گسترده است و باید بطور همه جانبه به آن پرداخت. کتاب های درسی همه پایه ها و دوره های تحصیلی از ابتدایی تا دبیرستان باید به این موضوع مهم که در دهه اخیر به یک مساله جهانی تبدیل شده، بپردازند.
موضوع زباله و محیط زیست فقط نباید به معلم یک درس معطوف شود بلکه لازم است تمام معلمان درس های مختلف به تناسب ظرفیت، توان و زمان خود به این مساله مهم و حساس بپردازند.
به هر روی مساله زباله فقط نباید به کتاب های درسی و مدرسه معطوف شود بلکه رسانه های جمعی مثل صدا و سیما و همچنین مدیریت شهری از طریق تبلیغات شهری برای رفع این مساله کمک کنند تا موضوع زباله برای همیشه در جامعه رفع شود.
