مسئولیت کیفری شوهر در تنبیه بدنی همسر
برای بررسی مسئولیت شوهر در زمینه تنبیه همسرش با دکتر منصور رحمدل، حقوقدان و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، گفت‌وگو کرده‌ایم.
دکتر رحمدل در ابتدا و در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در قرآن و فقه حد معینی از تنبیه به عنوان حق شوهر در مواجهه با بدرفتاری زوجه تعیین شده است؛ تبلور این موضوع در قوانین موضوعه امروز تا چه حد است؟ می‌گوید: این موضوع در قوانین موضوعه نه تنها انعکاسی ندارد بلکه تنبیه زن توسط مرد می‌تواند در قالب عسر و حرج موجب درخواست طلاق از طرف زن باشد. وی با بیان اینکه قانون اساساٌ اجازه تنبیه خارج از سیستم قضایی را به کسی نمی‌دهد، می‌افزاید: استثنائا در مورد اطفال و مجانین در بند (ت) ماده 158 قانون مجازات اسلامی قانونگذار با رعایت شرایطی اجازه تنبیه داده است. طبق بند مزبور «اقدامات والدين و اولياي قانوني و سرپرستان صغار و مجانين كه به منظور تأديب يا حفاظت آنها انجام مي‌شود، مشروط بر اينكه اقدامات مذكور در حد متعارف و حدود شرعي تأديب و محافظت باشد.»
رحمدل خاطرنشان میکند: در مورد نوع تنبیه و قلمرو آن در مورد اطفال و مجانین بحث زیاد است و طبیعتا این امر با نوع فرهنگ حاکم بر هر خانواده‌ای و نیز نوع و میزان آگاهی والدین ارتباط بسیار نزدیکی دارد. این حقوقدان، تنبیه بدنی را اساسا نشان‌دهنده عقب‌ماندگی فرهنگی و یادگار دوران مرد سالاری در خانواده عنوان و اظهار میکند: امروزه با توجه به تحولاتی که از حیث فرهنگی و اجتماعی در جوامع صورت گرفته است این امر شدیدا مورد نکوهش است. خانواده بیش از آن که با تنبیه اداره شود باید بر اساس تفاهم اداره شود و بیش از آن که بر آن قانون حاکم باشد باید اخلاق حاکم باشد.
ممنوعیت تنبیه زوجه تمام حدود متعارف برای آن را از بین می‌برد
وی در خصوص نحوه جبران خسارت وارده به زوجه در صورت خروج زوج از حدود تنبیه متعارف نیز می‌گوید: با توجه به اینکه تنبیه زوجه توسط زوج ممنوع است نمی‌توان برای آن حدود متعارف ترسیم کرد؛ رفتار زوج همانند رفتار هر انسان دیگر در ایراد صدمه یا ضرب یا جرح جنبه مجرمانه دارد و قابل تعقیب کیفری است و می‌تواند مستوجب دیه و حبس باشد. رحمدل در خصوص نحوه التزام زوج به عدم تکرار تنبیه یا ضرب و جرح نیز عنوان میکند که این التزام نوعا جنبه اخلاقی دارد و از بعد حقوقی می‌تواند باعث تعیین حداکثر مجازات در دفعات بعدی باشد.
این حقوقدان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا زوجه علاوه بر جبران مالی، جبران معنوی ناشی از تنبیه زوج را هم می‌تواند به عنوان حق مطالبه کند؟ می‌گوید: تمامی آنچه که در قانون برای اشخاص دیگر به عنوان حق تقاضای تعقیب کیفری پیش‌بینی شده برای زوجه نیز متصور است و از این حیث تفاوتی بین وی و دیگران وجود ندارد. طبق ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری سال 1392 «شاکی می‌تواند جبران تمام ضرر و زیان‌های مادی و معنوی و منافع ممکن‌الحصول ناشی از جرم را مطالبه کند.»
وی با اشاره به دو تبصره از ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری خاطرنشان میکند: طبق تبصره یک، زیان معنوی عبارت از صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی، خانوادگی یا اجتماعی است. دادگاه می‌تواند علاوه بر صدور حکم به جبران خسارت مالی، به رفع زیان از طرق دیگر از قبیل الزام به عذرخواهی و درج حکم در جراید و امثال آن حکم کند. همچنین بر اساس تبصره 2، منافع ممکن‌الحصول تنها به مواردی اختصاص دارد که صدق اتلاف کند. مقررات مرتبط به منافع ممکن‌الحصول و نیز پرداخت خسارت معنوی شامل جرایم موجب تعزیرات منصوص شرعی و دیه نمی‌شود.
مراحل اعلام شکایت از شوهری که دست بزن دارد
رحمدل با اشاره به مراحلی که یک زن آسیب‌دیده برای اعلام شکایت باید پشت سر بگذارد، می‌گوید: این گروه از زنان همانند هر شاکی خصوصی دیگر می‌توانند رأسا یا با توکیل به وکیل دادگستری اقدام به طرح شکایت کنند. علاوه بر آن طبق ماده 66 قانون آیین دادرسی کیفری سال 1392، سازمان‌های مردم نهادی که اساسنامه آنها در زمینه حمایت از اطفال و نوجوانان، زنان، اشخاص بیمار و دارای ناتوانی جسمی و ذهنی، محیط زیست، منابع طبیعی، میراث فرهنگی، بهداشت عمومی و حمایت ازحقوق شهروندی است، می‌توانند نسبت به جرایم ارتکابی در زمینه فوق اعلام جرم و در تمام مراحل دادرسی شرکت کنند.
وی همچنین با اشاره به تبصره یک از ماده 66 قانون فوق، عنوان میکند: در صورتی که جرم واقع شده دارای بزه‌دیده خاص باشد، کسب رضایت وی جهت اقدام مطابق این ماده ضروری است. چنانچه بزه دیده طفل، مجنون یا در جرائم مالی سفیه باشد، رضایت ولی، قیم یا سرپرست قانونی او اخذ میشود. اگر ولی، قیم یا سرپرست قانونی خود مرتکب جرم شده باشد، سازمان‌های مذکور با اخذ رضایت قیم اتفاقی یا تایید دادستان، اقدامات لازم را انجام می‌دهند.
این حقوقدان در ادامه تاکید میکند: در مورد بزهدیدگانی که به عللی از قبیل معلولیت جسمی یا ذهنی یا کهولت سن، ناتوان از اقامه دعوی هستند، دادستان موضوع را با جلب موافقت آنان تعقیب میکند. در این‌صورت، در خصوص افراد محجور، موقوف شدن تعقیب یا اجرای حکم نیز منوط به موافقت دادستان است.
جبران خسارتی خارج از چارچوب خسارت خصوصی
رحمدل در پاسخ به این سوال که آیا علاوه بر جبران خسارت خصوصی، از منظر حق اللهی و عمومی هم جرمی برای ضرب و جرح عمدی زوجه در نظر گرفته است یا خیر، می‌گوید: طبق ماده 567 قانون مجازات اسلامی سال 1392 در مواردي كه رفتار مرتكب نه موجب آسيب و عيبي در بدن شود و نه اثري از خود در بدن برجاي بگذارد ضمان منتفي است لكن در موارد عمدي در صورت عدم تصالح، مرتكب به حبس يا شلاق تعزيري درجه 7 محكوم مي‌شود.
وی می‌افزاید: همچنین طبق ماده 19 قانون مزبور مجازات حبس از 91 روز تا 6 ماه و شلاق از 11 تا 30 ضربه است. طبق ماده 614 قانون مجازات اسلامی سال 75 «هرکس عمدا به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دایمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل‌مجنی‌علیه شود در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران شود به 2 تا 5 سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی‌علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم میشود.
به گفته این حقوقدان، در صورتی که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد مرتکب به 3 ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
رحمدل در خصوص تدابیر قانونی برای مواقعی که در اثر ضرب و جرح زوج، خوف جانی برای زوجه وجود داشته باشد، نیز می‌گوید: در این مورد باید به قانون مدنی مراجعه کرد. مطابق ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی، در صورتی که بودن زن و شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی باشد زن می‌تواند مسکن علی‌حده انتخاب کند و در صورت ثبوت این امر دادگاه حکم به بازگشت زن به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن از بازگشت به منزل معذور است نفقه او به عهده شوهر خواهد بود.
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۳
انتشار یافته: ۱۹
مورد خشونت قرار گرفتن زن فقط یک دلیل دارد : بی پشت و پناه بودنش. زنی که پشت و پناه داشته باشد نه مورد خشونت قرار میگیرد و نه خشونت را تحمل میکند. و البته مردی که خشونت را به زن روا میدارد بویی از انسانیت نبرده. مراحل ثبت شکایت زوج از همسری که دارای زبان ناسزا و دست بزن می باشد چگونه است؟ منظورتون از تنبيه بدني خشونت خانگي هست ديگه؟؟! پاسخ ها
ناشناس
| 
| ۲۲:۴۰ - ۱۳۹۵/۱۱/۲۵
خشونت خانگی شامل توهین لفظی است نه تنبیه بدنی چون زدن دیه دارد و فرد می تواند نبخشد ضمن آنکه مردان که مهریه و کابین را در ابتدای جاری شدن صیغه عقد به طور کامل بپردازند و هیچگونه عسر و حرج به زن وارد نشود و تمام و کمال هزینه زندگی او را تامین نمایند تمکین از ایشان ضروری است تحت شرایطی خاص " قرآن کریم " اجازه تنبیه زن را بمرد داده است پاسخ ها
ناشناس
| | ۱۷:۱۷ - ۱۳۹۵/۱۱/۲۵
بیخیال دادا اعظم
| 
| ۲۱:۴۱ - ۱۳۹۵/۱۱/۲۵
با سلام همه قران را همینطور ترجمه کردید که به اینجا واقعا متاسفم .رسیدیم . ناشناس
| | ۲۲:۴۳ - ۱۳۹۵/۱۱/۲۵
آن شرایط مربوط به داشتن رابطه با نامحرم خارج از شرع است که حدودش مشخص و تنبیه آن یعنی ترک ایشان و بی محلی در امور جنسی است در عین حال باید در این مدت هم نفقه او ککامل پرداخت و هیچ عسر و حرج دیگری به او وارد نشود سایر تفاسیر را آقایان به نفع خود دین را تغییر داده ان الان که دیگه زن ها دست بزن پیدا کردن!! تنبیه بدنی خیلی بد و غیرقابل قبول و شکی درآن نیست . ولی چرا راجع به این موضوع اینقدر بحث میشه ولی راجع توهین ، تهمت ، فحاشی و بطور کلی روی مخ رفتن که اکثرا هم از جانب خانم ها هست هیچ بحثی نمیشه و هیچ جرمی براش درنظر گرفته نمیشه . چرا عکس العمل دیده میشه ولی عملی که باعث این عکس العمل هست دیده نمیشه .البته این موضوع همیشه صادق نیست و لی به اندازه ای هست که باید مراجع قانونی درموردش بصورت اجرایی نه قانون صرف نوشته شده تصمیم گیری کنند
پاسخ ها
ناشناس
| | ۲۲:۴۴ - ۱۳۹۵/۱۱/۲۵
آن در قالب خشونت خانگی بحث می شود به ویژه برای بچه ننرهایی مثل جنابعالی. مرد لوس نوبره تبيه همسر؟! اين تيتره زديد؟! مرد غلط كرده همسرشو تنبيه كنه!!! خاك تو سرتون واقعا اینها درست اما همون ثبوتش کار حضرت فیله، زن بیچاره باید ناقص بشه یا بمیره تا به قاضی محترم ثابت بشه، بقیه هم که حق دخالت ندارند همهٔ این مسایل ،به وضعیت اقتصادی خانواده بر میگردد ،مثلا ،زن در مهمانی ،فامیلی از لباس ،ویا زیورآلات ،یکی از بستگان خوشش آمده ،ویا در مخارج روزمره زندگی ،یا خرید لباس ،و وسایل منزل ،وخیلی چیزهای دیگر .، اما مرد توان خرید را ندارد ،ونمیتواند با حرف ،و استدلال به همسرش تفهیم کند که توان مالی ندارد ،خوب مشکل از همین جا شروع میشود، اگر وضعیت اقتصاد خانواده ها خوب شود...مطمعن باشید بیشتری معضلات از جمله همین معضل که گاها به متلاشی شدن خانواده منجر میشود از میان خواهد رفت ... من خانومم عصبانی میشه ظرف و ظروف میشکنه ...!!!!!!!کجا باید شکایت کنم ؟؟؟!!!
البته من و پسرم در این زمان میریم چلوکباب میخوریم بیرون تا آروم شه
بعد که برمیگردیم واسه اونم میخریم تا نکشه مارو !!!!!!!!
پاسخ ها
اعظم
| | ۲۱:۴۳ - ۱۳۹۵/۱۱/۲۵
با سلام به هیچ کجا نباید شکایت کنید باید با یک دکتر روانپزشک و مشاور صحبت کنید موفق باشید . اسلام رو تحریف کردند تنبیه تا حدودی حق مرد و هیچ اشکالی نداره البته ایشون بهتره که ابتداسوره نسارومطالعه کنن متاسفانه چون از کودکی فرهنگ صحیح زندگی مسالمت آمیز در کنار یکدیگر را بما نیاموخته اند و خیلی از زوجها اصلا هدف مشخصی از شروع زندگی مشترک ندارند لذا رفتارشان با یکدیگر نیز صرفاً متأثر از احساساتشان است که برخی آن را با پرخاشگری و خشونت نسبت به دیگران تخلیه میکنند برخی با افسردگی و گوشه گیری برخی نیز با پناه بردن به مشروبات یا مواد مخدر. درست است که زن در مقابل مرد از توان جسمی کمتری برخوردار است و در صورت درگیری فیزیکی صدمه بیشتری خواهد خورد لکن به قول دوستمان که بالاتر اشاره کرده برخی خانمها چنان زبان تند و تلخ و توأم با بکار بردن الفاظ رکیک به والدین یا بستگان درجه یک شوهر خود دارند که باعث بروز جنون آنی برای وی میشوند پس باید با ارتقاء فرهنگ زندگی مشترک ابتدا بلوغ فکری و مهارتی لازم برای زندگی در کنار یک انسانی که تنها رابطه مان با وی در بدو امر فقط یک التزام قانونی روی کاغذ است ، دست یابیم آنگاه مبادرت به ازدواج کنیم و البته عرایض من بهیچوجه مؤید بکار بردن خشونت علیه زنان نیست و در صورتیکه رفتا زنی از سمت شوهرش یا بالعکس غیر قابل اصلاح یا تحمل است ، طلاق و جدایی بهترین گزینه است.