حمید بعیدینژاد عضو تیم مذاکره کننده هستهای ایران در مطلبی در اینستاگرام، به بررسی آخرین تحولات در مذاکرات هستهای پرداخته است.
به گزارش «تابناک»، بعیدینژاد در این مطلب با تیتر «واقعیت بحث PMD و اهمیت آن در مذاکرات هستهای» در صفحه اینستاگرام خود نوشته:
1ـ طرح روزمره بحث بازرسی از تأسیسات نظامی و مصاحبه با دانشمندان هستهای از موضوعاتی هستند که تقریبا هر روز توسط رسانهها و در اظهارات مقامات رسمی و غیر رسمی سیاسی و نظامی کشور مورد اشاره قرار میگیرد که خود نشان دهنده اهمیت ویژه آن برای کشورمان میباشد. در عین حال، در طرح ابعاد مختلف موضوع گاهی اشتباهاتی صورت میگیرد که نه تنها تصویر نادرستی از ابعاد این موضوع ارائه می نماید بلکه افکار عمومی را نیز دچار سردر گمی و نگرانی میکند که به تبع آن برخی ابراز نظراتی نیز در سطح کشور انجام گرفته است. هدف این یادداشت روشن ساختن برخی جنبههای موضوع برای افکار عمومی میباشد که امید است مفید واقع شود.
2ـ مهمترین خلط مبحثی که در بحث بازرسیها از تأسیسات نظامی و مصاحبه با دانشمندان هستهای صورت میگیرد، خلط بحث PMD با محتوای مذاکرات هستهای میباشد. آقای دکتر ظریف در همان ابتدای طرح موضوع بازرسیها و مصاحبهها، در یکی از صحبتهای مطبوعاتی خود به جدایی این مباحث از محتوای مذاکرات هستهای اشاره فرمودند اما متأسفانه چندان توجهی به آن نگردید. آقای دکتر عراقچی نیز در ذیل توضیحات مبسوطی که در چند نوبت پیرامون موضوع ارائه نمودند به این خلط مبحث اشاره نمودند. ولی ادامه نوع طرح موضوع در مقالات و سخنرانیها و موضعگیریها نشان میدهند که هنوز این خلط مبحث وجود دارد.
3ـ یکی از مهمترین آثار این خلط مبحث ارتباط دادن مستقیم بحث پروتکل الحاقی به موضوع بازرسیها و مصاحبه ها و شمولیت این پروتکل نسبت به امکان بازرسی از تأسیسات نظامی و مصاحبه با دانشمندان میباشد. در حالی که بحث بازرسی از تأسیسات نظامی و انجام مصاحبه ها در چارچوب یک ابتکار عمل ویژه برای حل موضوع PMD مطرح گردید، نه به عنوان یک چارچوب ثابت و پایدار در قالب محتوای تفاهم هستهای که بعد بخواهد در قالب پروتکل الحاقی تعریف شود.
4ـ یکی از اولین اصولی که ایران و کشورهای ١+٥ از همان ابتدای مذاکرات با آن توافق داشتند این بود که در تفاهم آینده هستهای، ایران پروتکل الحاقی را بطور داوطلبانه و موقت اجرا خواهد نمود تا مجلس شورای اسلامی در زمان مناسب خود و البته با در نظر گرفتن اجرای تعهدات طرف مقابل، نسبت به تصویب پروتکل الحاقی تصمیم لازم را اتخاذ نماید. این توافق ناظر بر تصمیم کشورمان برای به تعلیق در آوردن اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی میباشد که بدنبال ارجاع موضوع برنامه هستهای کشورمان به شورای امنیت صورت گرفت.
طبیعی میباشد که با انعقاد یک تفاهم جامع در خصوص موضوع هستهای کشورمان این انتظار وجود داشته باشد که ایران نیز به تصمیم قبلی خود یعنی اجرای داوطلبانه و موقت پروتکل الحاقی برگردد. با توجه به توافق کشورمان نسبت به این موضوع که در صورت حصول یک توافق جامع هستهای، ایران با برگشتن به تصمیم قبلی خود اجرای پروتکل الحاقی را از سر خواهد گرفت، این به یکی از توافقات اصولی کشورمان با کشورهای مقابل تبدیل شده است. اهمیت این توافق آن است که بدون اجرایی شدن پروتکل الحاقی هر چند به صورت موقت، آژانس قادر به تایید صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران نخواهد بود، و این به معنای شکست کل فرآیند حل و فصل موضوع هستهای ایران خواهد بود.
5ـ اما ربط دادن موضوع بازرسیها و مصاحبه ها به مفاد پروتکل الحاقی به این موضوع ختم نشد، بلکه به طرح مباحث مختلفی نسبت به ارائه تفسیرهای مختلف از پروتکل الحاقی پیرامون شمولیت بازرسی از تأسیسات نظامی و مصاحبه با دانشمندان هستهای در پروتکل الحاقی انجامید، که اساسا نادرست بود. بگذارید یک بار دیگر یادآوری کنیم که پروتکل الحاقی به هیچ وجه شامل مفادی در خصوص تعهد کشورها نسبت به پذیرش بازرسی از تأسیسات نظامی خود و یا ضرورت بازجویی از دانشمندان هستهای نمیشود. نهایت چیزی که در پروتکل الحاقی آمده است، دسترسی مدیریت شده به سایتهای غیرهستهای با هدف انجام نمونهگیریهای محیطی برای اثبات عدم فعالیت هستهای در سایتهای اعلام نشده میباشد.
بدیهی است که کشورهای عضو آژانس حتی بر اساس توافقنامه عمومی پادمان که همه کشورهای عضو انپیتی متعهد به پذیرش آن هستند میباید هر گونه فعالیت هستهای خود را رسما به آژانس اعلام نمایند و وجود فعالیت هستهای جز در برنامههای اعلام شده ممنوع میباشد. پس اگر شواهدی نسبت به وجود مواد هستهای در تأسیسات اعلام نشده اعم از نظامی و غیر نظامی وجود داشته باشد آژانس فقط از طریق رویههای خاصی که وجود دارند میتواند درخواست دسترسی هدایت شده به آن تأسیسات نماید که کشور عضو نیز برای اثبات پایبندی خود به فقدان هر گونه برنامه هستهای در تأسیسات اعلام نشده با انجام نمونهبرداری محیطی موافقت مینماید. خوشبختانه ایران هیچ گاه با چنین روشهایی مشکل نداشته است، چرا که اصولا در ایران هر گونه برنامه هستهای در تأسیسات اعلام شده هستهای انجام میگیرد و کشورمان هیچگاه قصدی برای انجام برنامه هستهای در تأسیسات غیر اعلام نشده ندارد که بخواهد با رویه های تثبیت شده دسترسی مدیریت شده آژانس مشکلی داشته باشد.
٦ـ پروتکل الحاقی یک تفاهم ویژه با ایران نیست بلکه یک سند مهم بینالمللی است که مذاکرات آن چندین سال در قالب مذاکرات میان کشورهای عضو آژانس بینالمللی انرژی اتمی با حضور همه کشورها از جمله ایران در وین به طول انجامیده است. کشورهای جنبش عدم تعهد نقش مهمی در تدوین این سند داشتند و توانستند در مذاکرات طولانی که انجام گرفت بسیاری از زمینه های امکان سوءاستفاده از ابزارهای آژانس برای دخالت در فعالیتهای غیرهستهای از جمله در تأسیسات نظامی را بگیرند و مفاد آنرا از متن پروتکل حذف نمایند. امروزه بیش از صد و بیست کشور به عضویت این پروتکل در آمدهاند و چندین کشور نیز پروتکل را نیزامضا کردهاند که آنرا به طور موقت اجرا میکنند. بنا براین تلاش برای تفسیر پروتکل الحاقی به نحوی که بخواهد شامل تعهد کشورها به بازرسی از تأسیسات نظامی و یا انجام بازجویی از دانشمندان هستهای بشود کاملا اشتباه میباشد، چون چنین اصولی در پروتکل الحاقی وجود ندارد.
7ـ اما پس ریشه بحث بازرسی از تأسیسات نظامی و مصاحبه با دانشمندان هستهای از کجاست؟ جواب آن این است که این ریشه در حل بحث PMD است. اما PMD چیست و چه موقع مطرح شده است؟
8ـ بحث PMD ادعای کشورهای غربی در انجام برنامه نظامی هستهای به قصد تولید و توسعه سلاح هستهای میباشد که ریشه تاریخی آن به سالهای قبل از سال هشتاد و دو شمسی و دو هزار و سه میلادی بر میگردد. سرویس های اطلاعاتی آمریکا و کشورهای غربی همواره در سالهای اخیر ایران را متهم نمودهاند که طی سالهای قبل از دو هزار و سه بخش نظامی ایران تحت هدایت برخی از فرماندهان خاص کشور درگیری پروژه مخفی گستردهای برای تولید سلاح هستهای بوده است. برای آن که، آن کشورها ادعای نادرست خود را نیز اثبات نمایند ملغمه ای از اطلاعات مستند به سرویسهای جاسوسی خود را به آژانس ارائه نمودهاند که ایران همه آنها را ساختگی میداند. لازم به توضیح نیست که همان سالها، سالهایی است که دولت جنگ طلب آمریکا به دنبال زمینهسازی جهت دخالت در کشورهای منطقه بود که حمله به عراق نیز دقیقا با همین بهانه تلاش عراق برای دستیابی به سلاحهای کشتارجمعی صورت گرفت.
چند سال بعد «رایزنز» خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز در کتابی که در سال دو هزار و شش در آمریکا منتشر نمود، از این امر پرده برداشت که او سندهایی را در اختیار دارد که نشان میدهند سازمان سیا برای اجرای منویات دولت آمریکا برای دخالت احتمالی در ایران نیز، پروژهای برای مستند کردن تلاش ایران جهت دستیابی به سلاح هستهای را به طور جدی پیگیری میکند تا در صورت قصد انجام این دخالت نظامی آن را به تلاش ایران به تولید سلاح هستهای مستند نماید.
9ـ آمریکا و متحدین نظامی آنها در ناتو در قالب یک همکاری سازماندهی شده توسط سرویسهای اطلاعاتی سیا و موساد و با سوء استفاده کامل از سازمان منافقین، به این ترتیب پروژهای را برای متهم ساختن ایران به دستیابی به سلاح هستهای آغاز نمودند و در این قالب هزاران صفحه سند کتبی و عکس و تصویر ساخته و پرداخته نموده و همه را نیز به آژانس ارسال نمودند. بدین ترتیب با تکمیل ساختن این پروژه نیز با توجه به فشار کشورهای قدرتمند بر آژانس، در سال دو هزار و یازده یعنی همزمان با اوج گرفتن خصومت علیه کشورمان با وضع شدید ترین تحریمهای یکجانبه و چند جانبه، با فشارهای سیاسی کشورهای غربی، آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ارائه یک دادخواست سیاسی علیه ایران پرداخت که در ذیل دوازده بخش اتهامات این کشورها علیه ایران را منظم و طبقهبندی نمود. این کیفرخواست سیاسی که اتهامات گسترده ای را علیه ایران مطرح می نمود در پی اثبات این ادعا بود که ادعای تلاش ایران به دستیابی به سلاح هستهای را اولا مستند نماید و بعد آنکه آن را با انتشار آن به صورت گزارش مدیر کل آژانس رسمیت بدهد.
10ـ هیچ تردیدی در اینکه حل و فصل اتهامات ساختگی علیه ایران فقط در یک تفاهم سیاسی ممکن است وجود ندارد، وگرنه بحث و بررسی این موضوع هر چقدر هم که طول بکشد نمیتواند به رفع این اتهامات کمکی نماید. طرفهای مذاکرات هستهای ایران نیز با درک همین اصل، در جریان مذاکرات پیشنهاد نمودند که ایران و ١+٥ راه حلی برای این موضوع بیابند، چون آنها هم انگیزه داشتند که همزمان با حصول تفاهم جامع هستهای با ایران، موضوع اتهام تلاش برای دستیابی به سلاح هستهای را نیز حل و فصل نمایند.
بر این اساس پیشنهاد نمودند که ایران با اتخاذ برخی اقدامات مشخص، امکان حل و فصل نهایی موضوع را فراهم نماید. منظور آنها این بود که ایران به انجام برخی اقدامات مشخص که ایران و اعضای ١+٥ با توافق مشترک در مذاکرات آنهارا مشخص مینمودند، مبادرت مینمود و بعد بدون آنکه پیگیری دیگری از سوی آنها صورت بگیرد، پرونده این موضوع برای همیشه در آژانس بسته میشد. ایران اعلام کرد که با آن که ایران مبنای موضوع این پرونده را ساختگی میداند ولی برای کمک به حل موضوعی که چندین سال است بین ایران و آژانس موضوع مناقشه است، از نظر روش کار این هدف را قابل حصول میداند اما توافق در خصوص آن به این امر بستگی دارد که اقداماتی که از ایران انتظار میرود چه اقداماتی باشد. آنها قول دادند که این موضوع را با توجه به حساسیت ویژه آن در سطح کشورهای ١+٥ بحث و هماهنگ نموده و در موقع مقتضی نظر نهایی خود را به ایران اطلاع دهند.
11ـ در دور ماقبل صدور بیانیه مطبوعاتی در لوزان، کشورهای ١+٥ طرحی را به ایران ارائه نمودند که شامل بازرسی از چند نقطه محدود از جمله دو تأسیسات نظامی و انجام مصاحبه با تعدادی از مقامات نظامی و متخصصین هستهای بود که اسامی آنها به انواع مختلف به صورت مستقیم و غیر مستقیم در گزارش آژانس مطرح شده بود. آنها مطرح نمودند که در صورت اعطای دسترسی به این محلها و امکان فراهم نمودن مصاحبه آژانس با این افراد از نظر آنها پیگیری بحث اتهامات گذشته علیه ایران پایان مییابد. به محض طرح این پیشنهاد، ایران با شدیدترین وجه ممکن این پیشنهاد را توهینآمیز دانسته و آنرا را رد نمود و اعلام کرد که حتی حاضر به دریافت رسمی آن نیز نیست. در عین حال کشورهای ١+٥ از نمایندگان ایران درخواست نمودند که علیرغم مخالفت صریح خود نظر ١+٥ را به مقامات ایران ارائه نمایند.
12ـ عکس العمل شدید مقام معظم رهبری در رد درخواست این کشورها برای بازرسی از تأسیسات نظامی و مصاحبه با دانشمندان ایرانی واکنشی کاملا صحیح و دقیق بود. تیم مذاکره کننده هستهای افتخار میکند که با درک کامل موضع نظام و رهبری همین موضع را حدود سه ماه پیش به محض دریافت پیشنهاد به طرف مقابل اعلام نموده بود. این یکی دیگر از برگههای افتخار آمیز تلاش تیم مذاکره کننده هستهای است که طرف مقابل مذاکرات ما نیز برای چندمین بار برایش ثابت شده باشد که موضعی که اعضای تیم مذاکراتی به آنها اعلام مینمایند، برگرفته از برداشتهای شخصی آنها نیست بلکه منبعث از درک عمیق آنان نسبت به مواضع اصولی نظام و رهبری معظم آن میباشد.
١٣ـ متاسفانه در حالی که مواضع قدرتمندانه تیم مذاکرات هستهای در سطح بالای مسئولین عالی نظام مورد تقدیر قرار گرفت، عدهای از افراد غیرمطلع از تحولات پیرامون این موضوع، به جای تقدیر از تیم مذاکرات هستهای کشورمان، انگار فرصت را برای عقدهگشایی مغتنم دیدند و بدون آگاهی از روند طرح موضوع که به صورت کامل به مقامات عالی نظام گزارش شده بود، شدیدترین حملات را علیه تیم هستهای کشورمان تدارک دیدند و به قول معروف فریادهایی که باید بر سر ارائه دهندگان طرح می کشیدند، ناجوانمردانه بر سر اعضای تیم مذاکرات هستهای کشیدند، تظاهرات طراحی کردند و بی محابا خواستار قطع مذاکرات شدند. هر چند با توجه به آنکه مقامات عالی نظام در جریان همه این تحولات و موضع اصولی و شجاعانه تیم مذاکرات هستهای کشورمان قرار دارند، این مخالفتها، وارد آوردن تهمتها، و عقدهگشاییها کوتاه مدت خواهند بود، اما به طرح برخی نگرانیها در سطح افکار عمومی دامن میزند که نتیجه آن چیزی جز بیاعتمادی به نهادهای اصلی کشور نیست.
14ـ از همگان انتظار میرود با درک شرایط خطیر کشور و در سال همدلی بین دولت و ملت، دست به دست هم دهند به مهر و ضمن دفاع از اصول و حقوق اساسی کشور، به مسئولین کشور یاری برسانند تا در این برهه حساس مذاکرات هستهای را تحت هدایت مقامات عالی نظام جمهوری اسلامی به ویژه مقام معظم رهبری که با دقت و هوشیاری بر جریان مذاکرات اشراف دارند، بطور موثری پیش ببرد تا انشاءالله اگر توافقی به دست آید، توافق ضامن حفظ حقوق اساسی ملت بزرگ ایران باشد.
