در یکی دو هفته اخیر، افشای خبر موضعگیری یک مقام آمریکایی علیه نخست وزیر رژیم اسرائیل، جنجال فراوانی در جهان به پا کرد و نشانه جدیدی از چالش در روابط واشنگتن و تل آویو تفسیر شد. اکنون یک نشریه تحلیلی آمریکایی از این نیز فراتر رفته و استدلال میکند سیاستهای رژیم اسرائیل، خطری مستقیم علیه منافع ملی آمریکاست.
به گزارش «تابناک»، نشریه آمریکایی «فارن پالیسی این فوکس» در مطلبی به بررسی موضوع تنشهای اخیر در روابط آمریکا و رژیم اسرائیل پرداخته و مینویسد دولت نتانیاهو، در عمل به تهدیدی علیه منافع آمریکا تبدیل شده و مقامات آمریکایی نیز خود به خوبی از این موضوع آگاهند.
در این مطلب آمده است: ماه گذشته، یک مقام آمریکایی که نامش فاش نشد، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل را «بزدل» خطاب کرد و با این کار، موجی از جنجال را به راه انداخت. نقطه محوری اظهارات این مقام آمریکایی آن بود که هرچند نتانیاهو با بهره گیری از مسائل مربوط به فلسطین و ایران جایگاه خود را در میان دست راستیها تحکیم میکند، فاقد شجاعت سیاسی لازم برای برداشتن گامهای واقعی جهت حل و فصل هر یک از این موضوعات است.
پس از این اظهارات، مقامات وزارت خارجه آمریکا تلاش کردند، به نوعی بر آن سرپوش گذاشته و ماجرا را فیصله دهند؛ اما این واقعه بیانگر شکلگیری یک جمع بندی کلی در میان مقامات آمریکایی است: سیاستهای نتانیاهو در قبال موضوع صلح خاورمیانه، نه تنها برای آمریکا مأیوس کننده است، بلکه فراتر از آن، برای این کشور «خطرناک» است.
موضوع اتحاد راهبردی میان آمریکا و رژیم اسرائیل که زمانی بحث درباره آن در میان مقامات آمریکایی تابو محسوب میشد، اکنون به شدت مورد بررسی و مداقه قرار گرفته و این موضوع حتی در میان بالاترین مقامات دستگاه سیاست خارجی آمریکا نیز مصداق دارد.
همان گونه که آنتونی کردسمن، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در مؤسسه مطالعات استراتژیک و بینالمللی ـ که خود یک مؤسسه کم و بیش راستگرا به شمار میرود ـ میگوید: «زمان آن رسیده اسرائیل دریابد که نسبت به آمریکا تعهداتی دارد؛ همان گونه که آمریکا نسبت به اسرائیل دارای تعهداتی است؛ افزون بر این، اسرائیل باید نسبت به میزانی که صبر و تحمل ایالات متحده را میآزماید و در پی جلب حمایت یهودیان آمریکایی است نیز محتاط باشد».
زمانی که ژنرال دیوید پترائوس، فرمانده «فرماندهی مرکزی ایالات متحده» در منطقه خاورمیانه بود، در جریان جلسهای در کمیته کنترل تسلیحات سنا گفته بود، منازعه فلسطین و اسرائیل، سبب تحریک احساسات ضد آمریکایی شده و دلیل آن نیز شکل گیری تصویر حمایت آمریکا از اسرائیل است. حتی شخص اوباما نیز این منازعه را موضوعی بسیار پر هزینه برای آمریکا، هم از جنبه انسانی و هم از جنبه مالی توصیف کرده بود.
این اظهارات چهار سال پیش بیان شده بود؛ یعنی پیش از اینکه دولت اوباما وارد مهمترین تنشهای خود با رژیم اسرائیل شود. از آن زمان تاکنون، دو جنگ دیگر در غزه رخ داده و مذاکرات صلح نیز به نتیجه نرسیده است. به این ترتیب، میتوان گفت هیچ چیزی در عمل تغییر نکرده، مگر افزایش تمایل رژیم اسرائیل به زیر پا گذاشتن و نادیده گرفتن حقوق بینالملل؛ امری که در جریان تهاجم به غزه دیدیم.
اکنون حتی جان کری، وزیر خارجه آمریکا که خود از هواداران جدی رژیم اسرائیل است، تأیید میکند که فقدان پیشرفت در مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین، سبب قدرتمندتر شدن گروه داعش شده است. وی به تازگی ضمن بیان این مطلب، اشاره کرد همه رهبران منطقه نیز بر این موضوع اتفاق نظر دارند که تداوم این منازعه زمینههای لازم را برای عضوگیری و ادامه فعالیت داعش فراهم کرده است.
شاید کسی فکر کند در پی این انتقادات، باید تغییری در سیاستهای رژیم اسرائیل اتفاق افتاده باشد. اما در همین ماه سپتامبر، نتانیاهو به جای تغییر لحن خود در جریان سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، بار دیگر مسیر همیشگی خود را پیمود و حماس را با داعش و داعش را با ایران مقایسه کرد. در زمینه مذاکرات صلح نیز وی طبق معمول تلاش دارد با وقت کشی، جلوی پیشرفت واقعی امور را بگیرد.
افزون بر این، درست چند روز پیش از دیدار نتانیاهو با اوباما در ماه اکتبر، دولت اسرائیل برنامه خود مبنی بر ساخت ۲۶۱۰ واحد مسکونی جدید در بیت المقدس شرقی را اعلام کرد که با همه معاهدات پیشین مغایر است. در واکنشی نادر، جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید، گفت این اقدام رژیم اسرائیل، سبب فاصله گرفتن «نزدیکترین متحدان» این رژیم خواهد شد و تعهد اسرائیل برای رسیدن به یک راه حل مبتنی بر مذاکره با فلسطینیها را نیز زیر سوال میبرد.
اما نتانیاهو، انتقادات را رد کرده و مخالفت آمریکا با شهرک سازیهای جدید را «بر خلاف ارزشهای آمریکایی» و «اقدامی علیه صلح» خواند. وقتی یک نخست وزیر رژیم اسرائیل، منافع دیرپای آمریکا را «غیرآمریکایی» میخواند، روشن است که ایالات متحده دیگر نمیتواند رویه سابق مبنی بر برآورده کردن همه درخواستهای این رژیم را ادامه دهد.
این نتیجهای است که متحدان قدیمی رژیم اسرائیل در اروپا نیز به آن رسیدهاند. دولت سوئد به تازگی اعلام کرد که فلسطین را در حکم یک دولت مستقل به رسمیت میشناسد. پارلمان انگلیس نیز پس از آن یک رأیگیری نمادین را در این زمینه برگزار کرد و انتظار میرود دیگر کشورهای اروپایی نیز به این روند ملحق شوند.
از سوی دیگر، گروههای آمریکایی و اروپایی با همراهی فعالان سیاسی فلسطینی، جنبشی را برای تحریم تولیدات و همچنین نهادهای دانشگاهی مرتبط با شهرکهای اسرائیلی به راه انداختهاند. در حقیقت، جامعه مدنی آمریکا ـ شامل بسیاری از سازمانهای یهودی ـ اینک در بحث از ضرورت بازاندیشی در روابط آمریکا و رژیم اسرائیل با دولت واشنگتن هم عقیده هستند.
در همین حال و از سوی دیگر، به نظر میرسد که نتانیاهو اکنون مصمم است با استفاده از حامیان خود در کنگره، جلو هرگونه توافق هستهای میان ایران و گروه ۱+ ۵ را بگیرد.
اما با این حال، حتی حالا که معلوم شده نتانیاهو مستمر در پی نادیده گرفتن منافع آمریکا و پیشبرد دستور کار خود است، مقامات آمریکایی تلاش دارند جنجالی را که به سبب «بزدل خواندن» نخست وزیر رژیم اسرائیل پیش آمده فرو بنشانند. همان گونه که استفن والت به تازگی در مطلبی اشاره کرد، اگر دولت آمریکا تلاش دارد در زمانی که تحلیلگران «رابطه ویژه» واشنگتن و تل آویو را زیر سؤال میبرند، بر بیعیب و نقص بودن این رابطه اصرار بورزد، پس این کاخ سفید است که باید «بزدل» خوانده شود، نه نتانیاهو!