بازخواني سند تحول بنيادين در آموزش و پرورش
نزديک به ده سال است که از عمر سند چشم انداز بيست ساله جمهوري اسلامي ايران مي گذرد. جا دارد اين سئوال مطرح شود که مأموريت ها و مسئوليت هاي آموزش و پرورش و آموزش عالي در اين سند چه بوده و چه قدر پيشرفت داشته ايم؟
سيد مسعود علوي در سرمقاله رسالت نوشت:
سال تحصيلي 94 -93 آغاز شد. نظام تعليم و تربيت در افق 1404 قرار است زمينه ساز جامعه جهاني عدل مهدوي و برخوردار از توانمندي هاي تربيتي ممتاز در تراز جمهوري اسلامي ايران باشد. قرار است در افق 1404 نظام تعليم و تربيت ما برخوردار از مربيان و مديران مؤمن و آراسته به فضايل و اخلاق اسلامي، عامل به عمل صالح، تعالي جو و تحول آفرين، انقلابي، آينده نگر، عاقل، متعهد، امين و بصير باشد.
بر اساس اين چشم انداز، مدرسه جلوه اي از تحقق مراتب حيات طيبه، کانون عرضه خدمات و فرصت هاي تعليم و تربيت، زمينه ساز درک و اصلاح موقعيت توسط دانش آموزان و تکوين و تعالي پيوسته آنان بر اساس نظام معيار اسلامي باشد. اهداف کلان در فصل پنجم سند تحول بنيادين آموزش و پرورش ديده شده است؛ اولين آن تربيت انساني موحد و مؤمن و معتقد به معاد و آشنا با مسئوليت هاي خود در برابر خدا، طبيعت و ديگران است، و آخرين آن کسب موقعيت نخست تربيتي در منطقه و جهان اسلام و ارتقاي فزاينده جايگاه تعليم و تربيتي ايران در سطح جهان است.
نزديک به ده سال است که از عمر سند چشم انداز بيست ساله جمهوري اسلامي ايران مي گذرد. جا دارد اين سئوال مطرح شود که مأموريت ها و مسئوليت هاي آموزش و پرورش و آموزش عالي در اين سند چه بوده و چه قدر پيشرفت داشته ايم؟
قرار است تربيت يافتگان ما در نظام آموزش و پرورش؛
الف- دين اسلام را حق دانسته و آن را به عنوان نظام معيار، بشناسند.
ب- از دانش هاي پايه و عمومي سازگار با نظام معيار اسلامي و توان و تفکر و درک کشف پديده ها برخوردار باشند.
ج- داراي حد اقل يک مهارت مفيد براي تأمين معاش حلال خود باشند.
د- درک درستي از بهداشت فردي و اجتماعي و مسائل زيست بومي طبيعي و شهري و... داشته باشند.
و...
قرار است تربيت يافتگان ما در نظام آموزشي و پرورشي جديد، درک عميقي از تربيت و آداب اسلامي داشته باشند و بر اين اساس، اعتقاد و التزام عملي به ارزش هاي اسلامي در آنها تقويت شود. مبتني بر اين ايده، برنامه هاي درسي، مورد بازنگري و اصلاح قرار گيرد و جنبه هاي اخلاقي، فرهنگي و تربيتي در آن ديده شود.
همچنين ساز و کارهاي لازم براي تقويت آداب و سبک زندگي اسلامي - ايراني در تمام ساحت هاي تعليم و تربيت به عنوان يک رويکرد حاکم در فرايند طراحي، تدوين و اجراي برنامه هاي درسي و آموزشي ديده شود. قرار بوده ظرفيت هاي ديگر مانند مساجد، کتابخانه ها، منابع آموزشي، شبکه ملي اطلاعات و ارتباطات و کانون هاي مذهبي در اين ارتباط ديده شود. قرار بوده تربيت يافتگان ما در آموزش و پرورش، مروج فرهنگ حيا و عفت و حجاب در جامعه ما باشند و از اين زاويه، محتواي برنامه هاي درسي مورد بازبيني قرار گيرد.
قرار بوده تقويت بنيان خانواده در اين ميان ديده شود، درس مديريت و سلوک مناسب خانواده به جدول برنامه درسي دوره متوسطه در تمام رشته ها براي تمام دانش آموزان، ديده شود. قرار بوده تنوع بخشي به محيط هاي يادگيري در فرآيند تعليم و تربيت رسمي عمومي، مورد عنايت قرار گيرد. قرار بوده سطح برخورداري از فرصت هاي تعليم و تربيت با کيفيت مناسب با توجه به
تفاوت ها و ويژگي هاي دختران و پسران در مناطق مختلف کشور، يکسان و نسبت به تأمين آن اقدام شود.
قرار بوده اصول حاکم بر برنامه درسي تربيت معلمين، بازتنظيم شود و با تأکيد بر کارورزي و انطباق سطح شايستگي هاي حرفه اي معلمين در سطح ملي و جهاني با مقتضيات الگوي برنامه درسي در نظام تعليم و تربيت و طراحي سياست هاي مناسب براي ارتقاي شيوه هاي جذب، تربيت و نگهداشت معلمين در آموزش و پرورش، به صورت جدي صورت گيرد. تحولات نظام آموزش و پرورش در جهان، رصد شود و اين نظامات را در چارچوب نظام معيار اسلامي ببينيم.
قرار بوده رفاه نيروي انساني و برخورداري فرهنگيان از يک زندگي خوب و عزتمند، از طريق بهينه سازي نظام پرداخت ها پيگيري شود. همچنين تسهيلات و امتيازات مناسب براي جذب و نگهداشت نيروهاي کارآمد، فراهم شود. قرار بوده «تغيير و نوآوري» در نظام تعليم و تربيت و ارتقاي کيفيت فرآيند تعليم و تربيت با تکيه بر استفاده هوشمندانه از فناوري هاي نوين، مورد توجه باشد و از طريق بازنگري و بازمهندسي ساختارها و
رويه ها و روش ها، اين اهداف دنبال شود.
اکنون بايد ديد کادر جديد وزارت آموزش و پرورش در دولت يازدهم که يک سال از خدمت خود را در عمر چهار ساله دولت سپري کردند، در اجراي سند تحول بنيادين آموزش و پرورش چه کرده اند؟ مجلس به عنوان ناظر بر اجراي قوانين، چه تصويري از اين اجرا در دولت دارد؟ آيا فرزندان ما در خطي که در سند چشم انداز برنامه بيست ساله و نيز سند تحول بنيادين آموزش و پرورش ترسيم کرده است، تعليم و تربيت مي يابند؟
آنچه که در محيط هاي علمي و آموزشي و جامعه تحت تأثير اين محيط ها مي گذرد، تصويري مبهم از انجام اين مأموريت مي دهد. بايد ديد گزارش ها و آمار و ارقام در اين باره چه مي گويند؟
آنچه در اين مقال از سند تحول بنيادين در آموزش و پرورش مورد بازخواني قرار گرفت، بخشي از اين سند تاريخي و مهم است. ما براي مديران آموزش و پرورش جهت انجام اين مأموريت خطير، دعا مي کنيم.
