علیزاده، ذوالفنون و مشکاتیان، مشق عشق را از او فرا گرفتند+فیلم

شب گذشته، خبر درگذشت یکی از کارآمد‌ترین چهره‌های معاصر موسیقایی کشور در جهت‌دهی و ایجاد سکوی پرتاب برای بسیاری از اساتید برجسته موسیقی ایرانی منتشر شد؛ استادی که تا همین دیشب بسیاری از مردم نمی‌شناختندش و اینک در مقام تجلیل و یادآوری دستاورد‌هایش برای موسیقی اصیل ایرانی ـ که همواره بر حفظ ساختار اصیل و سنتی‌اش تأکید داشت ـ سخن به میان می‌‌آورند.

به گزارش «تابناک»، دکتر داریوش صفوت استاد پیشکسوت موسیقی کشورمان، چهارشنبه شب مصادف با ۲۶ فروردین‌ ماه در ‌۸۵ سالگی از دنیا رفت؛ اما آیا تا‌کنون نام این استاد موسیقی اصیل ایرانی را شنیده بودید و یا در امری بعید، حتی مختصری از سوابق و خدماتش به هنر موسیقی کشورمان، جزو نمایندگان شاخص موسیقی ایرانی در سطح جهان به شمار می‌رود ‌و این را که از معدود دریافت کنندگان نشان‌های بین‌المللی از جمله نشان فرهنگ و هنر شوالیه از دولت فرانسه است، ‌می‌دانید؟ 

متأسفانه پاسخ به این پرسش به ویژه برای آن دسته از مردم که غرق در دنیای موسیقی نیستند، منفی است و اگر اندکی درباره پرویز مشکاتیان و جلال ذوالفنون که در دوره‌ای شاگردان استاد صفوت بودند، بدانید، احتمالاً به‌‌ همان میزان اندک نیز درباره صفوت اطلاعاتی ندارید و این وضعیت، تلخی درگذشت این چهره موسیقیایی ایران زمین را بیشتر می‌سازد.

استاد داریوش صفوت متولد هفتم آذر ماه ۱۳۰۷ در شیراز متولد شد و تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته‌ حقوق دانشگاه تهران به پایان رساند‌. صفوت که از استعداد بالایی در موسیقی سنتی و به خصوص در نواختن سه تار برخوردار بود و نخستین بار پردش ساز را به دستش داده بود، نزد استاد ابوالحسن صبا به تعلم پرداخت و این ارتباط را به مدت ده سال و تا پایان عمر صبا ادامه داد و به قول ابوالحسن مختاباد، سومین شاگرد صبا در کنار استاد حسن کسایی و استاد همایون خرم است که در یک سال اخیر جان به جان آفرین تسلیم کرده است.

او که علاوه بر سه تار نوازنده سنتور نیز بود، اما یک ویژگی متفاوت داشت و آن هم فراگیری سه تار و سنتور از استاد صبا است، حال آنکه بیشتر شاگردان صبا از او ویولن فراگرفته بودند و حتی نقل قولی از صبا درباره صفوت بیان شده که از او به عنوان یکی از دقیق‌‌ترین و بهترین شاگردان خود یاد کرده است.

با این حال، جنبه علمی شخصیت و سبقه هنری استاد صفوت به مراتب پراهمیت‌تر از توانمندی‌اش در نواختن است و خدماتی که این موسیقیدان، ردیف‌دان و نوازنده برای موسیقی ایران زمین انجام داد، حقیقتاً بی‌نظیر است. صفوت دو بار (یک بار در اواخر سال ۱۳۳۹ و بار دیگر در سال ۱۳۴۲) برای تدریس در مرکز مطالعات موسیقی شرقی در انستیتو موسیقی‌شناسی سوربن به فرانسه و تحصیل حقوق بین‌الملل در دانشکده حقوق دانشگاه پاریس راهی فرانسه شد.

صفوت سپس با بازگشت به ایران از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۸ به ردیف‌شناسی موسیقی سنتی ایران و تکمیل سه‌ تار در محضر حاج آقا محمد ایرانی مجرد اشتغال ورزید و در ایران اقدام به تاسیس مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایران تحت نظر سازمان رادیو تلویزیون وقت در سال ۱۳۴۷ کرد و تا سال ۱۳۵۹ مدیریت آن را بر عهده داشت و پس از آن نیز در محافل آکادمیک از جمله دانشگاه تهران به آموزش موسیقی سنتی در بسترهای متفاوت نظری و عملی پرداخت و از سال ۱۳۷۶ نیز رسماً بازنشسته شد.

رویکرد این استاد با تأکید بر حفظ و عدم تغییر ساختارهای موسیقی سنتی ایران، به سمت علمی‌تر ساختن و قراردادن ساختار موسیقی ایران در ساختاری علمی بود و در عین حال او به رشد جایگاه علمی بسیاری از چهره‌های شاخص موسیقی معاصر کمک شایانی کرد و این عبارت که ایشان مشق عشق را از او فراگرفتند، کاملاً با سوابق این یادگار صبا تطابق دارد.

زنده یاد دکتر صفوت شاگردان بسیاری داشته اما شاید چهره‌هایی همچون جلال ذوالفنون، پرویز مشکاتیان، حسین علیزاده و داو‌د گنجه‌ای بیشتر برای عموم آشنا باشند و حتی از خود صفوت نیز بیشتر شناخته شده‌اند! با درگذشت او، شاگرد مستقیم صبا تقریباً نایاب شدند و می‌توان گفت یک نسل موثر در جهت‌دهی به آنچه امروز به عنوان موسیقی سنتی ایران شناخته می‌شود، این عالم خاکی را ترک کرده است.

پرویز مشکاتیان درباره استاد صفوت گفته است: «من به عنوان کسی که سال‌ها در محضر استاد داریوش صفوت به تلمذ نشسته‌ام، بی‌هیچ گمانی بر آنم که ایشان از برگزیدگان خداوند هستند. از شهر جانانند و از تبار راستینان این سرزمین، بی‌هیچ اغراقی... او همیشه صحبت از جایگاه معنوی هنرمند، اخلاق هنرمند و واصل شدن به مبدأ و مأخر و مرکز زیبایی‌ها، به طریق اولی چشم‌پوشی از مادیات و ملموسات دنیا می‌کرد».


جلال ذوالفنون نیز درباره استادش تأکید داشته است: «دکتر صفوت شخصیتی است مرکب از دانش و هنر و اخلاق، همراه با قلبی آکنده از عشق و ایمان به موسیقی ایرانی که مدام در طپش است» و البته ده‌ها اظهارنظر مشابه از او از سوی اساتید و شاگردان فتوت درباره توانمندی حکیم موسیقی پارسی ذکر شده است.