رویکرد «همه یا هیچ» مقابل ایران جواب نمی دهد

در شرایطی که تنها چند روز تا زمان برگزاری دور جدید مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 1+5 باقی مانده، گمانه زنی ها درباره شرایط و همچنین نتایج این مذاکرات شدت یافته است. در این میان، روزنامه لس آنجلس تایمز با انتشار تحلیلی، رویکرد سخت و اقدامات شدید در مقابل ایران را ناکارآمد و بی ثمر دانسته است.

به گزارش «تابناک»، ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 در حالی یک هفته دیگر وارد دور جدیدی از مذاکرات هسته ای می شوند که غرب و به ویژه ایالات متحده، طی روزهای اخیر بار دیگر اقدام به تشدید تحریم ها علیه ایران کرده است. روزنامه «لس آنجلس تایمز» در مطلبی در این رابطه به قلم «رِی تکیه» می نویسد:

روز 26 فوریه، ایالات متحده و ایران بار دیگر تشریفات دیپلماتیک خود را در قالب گروه 1+5 از سر می گیرند. از آنجا که دو کشور دارای خصومت های همیشگی با یکدیگر هستند، دیدگاه های متفاوتی درباره نحوه تعامل با ایران وجود دارد. یک تفکر که در حال حاضر طرفدار پیدا کرده، بر آن است که بهترین راه برای «آزمایش» ایران، ارائه یک موافقتنامه نهایی به این کشور است که در ازای اعطای امتیازات قابل توجه از سوی ایران، به طور جدی تحریم ها علیه این کشور را کاهش دهد.

با این حال، این دیدگاه به این مسئله توجه نمی کند که روند کنترل تسلیحات، یک روند افزایش نیست و جایگزینی برای دیپلماسی گام به گام موجود نیز به شمار نمی رود. برنامه هسته ای ایران شامل مجموعه ای گسترده از تأسیسات غنی سازی، کارخانجات ساخت سانتریفیوژ، شرکت های استخراج اورانیوم و هزاران دانشمند است که در آزمایشگاه های دانشگاهی و دولتی کار می کنند.

چنین برنامه چندلایه و چندوجهی، تنها می تواند بر مبنای رویکردی تدریجی مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا جزئیات فنی و قواعد بازرسی، بیش از آن پیچیده هستند که در قالب تنها یک موافقتنامه مورد اشاره قرار گیرند. علاوه بر این، حتی در صورتی که آمریکا به ایران یک «توافقنامه نهایی» اراده کند، تهران همچنان حق دارد با آن مخالفت کرده و ملاحظات و پیشنهادهای متقابل خود را مطرح کند.

در این میان، تا زمانی که مخالفت های ایران به طور کامل مورد توجه قرار نگیرد، احتمال موافقت جامعه بین المللی با تشدید تحریم ها و یا استفاده از زور، اندک است. علاوه بر این، احتمال دستیابی به یک «توافق بزرگ» که به ایجاد شفافیت پیرامون برنامه هسته ای ایران منجر شود، در قالب فرایند تدریجی موجود نیز قابل دستیابی است.

بخش دیگر پیچیدگی ماجرا، از حمایت فزاینده افکار عمومی ایران از تداوم برنامه هسته ای این کشور ناشی می شود. احساس عمومی این است که ایران حق دارد توانایی هسته ای به دست بیاورد. هرچه برنامه هسته ای ایران بیشتر رشد می یابد، به منبعی برای غرور مردم این کشور تبدیل می شود.

تمامی این موارد حکایت از آن دارد که بهترین راه بررای حل و فصل چالش هسته ای ایران، کاهش دادن جنبه های خطرناک تر آن است. نقطه تمرکز باید روی غنی سازی با درصد بالای ایران و همچنین تأسیسات زیرزمینی این کشور باقی بماند. ایران خود را در فرایند بازرسی های آژانس نگه داشته و در عین حال، در چارچوبی قانونی، توانایی های هسته ای خود را افزایش داده است.

اما از آنجا که برنامه هسته ای غیرنظامی می تواند به سادگی به استفاده برای مقاصد نظامی تغییر کاربری دهد، چالش دیپلماتیک کنونی، یافتن راهی برای تحت کنترل درآوردن برنامه هسته ای و ایجاد محدودیت هایی در این برنامه است. با این حال، هنوز هم می توان این اقدام را از طریق چارچوبی تدریج گرا و مرحله به مرحله انجام داد.

مقامات آمریکایی آنقدر عاقل خواهند بود که از حالت بحران خارج شده و بازه زمانی خود را گسترش دهند. موضوع ایران همواره فوری به نظر می رسد، اما همیشه راهی برای تعامل با آن وجود دارد. واشنگتن باید این حقیقت آشکار را درک کند که با توجه به رویکرد تدریجی ایران، این کشور هنوز سال ها با ایجاد یک زیرساخت موثر هسته ای و ساخت یک زرادخانه هسته ای فاصله دارد. در صورت فشرده کردن بازه زمانی، آمریکا تنها گزینه های خود را محدود کرده و یافتن راه حل را سخت تر می کند.

به هر حال، در حالی که آمریکا بار دیگر درباره معمای ایران تأمل می کند، باید از اتخاذ رویکرد «همه یا هیچ» اجتناب کند. تاریخچه تقابل ایران با غرب نشانگر آن است که وضعیت بحرانی نه تنها به این کشور صدمه نمی زند، بلکه به آن سود هم می رساند. در مقابل، همیشه این کشورهای غربی هستند که در وضعیت هشدارآمیز قرار می گیرند و سپس برای خلاصی از مخمصه ای که خود ساخته اند، ناچار می شوند امتیازات بیشتری به ایران ارائه دهند. بنابراین، ایالات متحده و غرب باید رویکردی اتخاذ کنند که جلوی تکرار این مسئله گرفته شود.