روزگار سخت و سرنوشت تلخ پلنگ ایرانی +تصاویر

حفظ این گربه‌سان ارزشمند، نیازمند مطالعه و برنامه‌ریزی جامع کارشناسی و اجرای دقیق این برنامه در تمامی زیستگاه‌های پلنگ در کشور است. در غیر این صورت، آینده روشن‌تری از ببر مازندران و  شیر در انتظار پلنگ ایرانی نخواهد بود.

به گزارش «تابناک» به نقل از دیده‌بان محیط زیست و حیات وحش ایران، پلنگ ایرانی پس از انقراض ببر مازندران و شیر ایرانی، بزرگترین گربه‌سان کشور به شمار می‌رود. کمبود طعمه در اثر شکار غیر مجاز و بی رویه، تخریب زیستگاه طبیعی پلنگ به دلیل توسعه ناپایدار فعالیت‌های انسانی، کشته شدن پلنگ‌ها به دست افراد محلی و شکارچیان متخلف و نبود برنامه‌ریزی جامع برای حفاظت از باقی‌ مانده پلنگ‌های ایران، متاسفانه نسل این گربه‌سان زیبا و ارزشمند کشور را در آستانه انقراض برده است.

بر پایه اعلام مؤسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی، در سال‌های ۸۷ تا ۹۰ بیش از ۷۱ قلاده پلنگ ایرانی از بین رفته‌اند که ۷۰ درصد این مرگ و میرها، ناشی از شکار و استفاده از طعمه مسموم و ۱۸ درصد باقی مانده به دلیل تصادفات جاده‌ای بوده است.

با توجه به گسترش روزافزون فعالیت‌های انسانی، از جمله گسترش شبکه جاده‌ای و توسعه جوامع محلی، در نتیجه تقابل پلنگ با انسان و آسیب‌پذیری این گونه کمیاب در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است.

کمبود طعمه‌های پلنگ در اثر شکار بی‌رویه و تخریب عرصه‌های طبیعی از عوامل مهم کاهش جمعیت و افزایش حمله پلنگ به دام‌های اهلی و تقابل این گونه با انسان بوده است که در این رابطه می‌توان به موارد زیر در چند سال گذشته اشاره کرد:

 ـ حمله پلنگ به گله دام اهلی در ارتفاعات دهستان دامن در ایرانشهر که منجر به کشته شده شانزده رأس گوسفند شد.

 ـ مرگ یک قلاده پلنگ در اثر استفاده از لاشه آغشته به سم در ارتفاعات کوه شاه شهرستان بافت کرمان در مهر ماه ۱۳۹۰، میزان سم به قدری زیاد بوده که یک عقاب طلایی و یک روباه نیز در اثر استفاده از این طعمه مسموم، در کنار پلنگ از بین رفته بوده‌اند.

 ـ حمله پلنگ به گله گوسفندان در نزدیکی روستای گرو از توابع شهرستان کلات خراسان رضوی که منجر به مرگ یک چوپان شانزده ساله شد.

 ـ مرگ یک قلاده پلنگ در منطقه کلچال زرجه سرای سیاهکل در اثر مسمومیت در سال ۱۳۸۹

 ـ حمله پلنگ و آسیب دیدگی شدید جوان روستایی اهل روستای سید میران گرگان در منطقه شصت کلاته در اسفند ماه ۱۳۹۰.

 ـ حمله پلنگ به یک واحد دامداری در روستای محمدآباد شهرستان مینودشت و دریده شدن پنج رأس گوسفند و یک رأس گوساله در فروردین ۱۳۹۱.

 ـ کشته شدن یک قلاده پلنگ ماده در اردیبهشت ۱۳۹۱ در روستای موشا از توابع شهرستان سیاهکل به دلیل گرفتار شدن در تله سیمی کشاورزان (تصویر زیر)

- حمله پلنگ در اردیبشت ۱۳۹۱ به روستای مجن از توابع شاهرود و زخمی شدن دو نفر از اهالی و در نهایت کشته شدن پلنگ (تصویر زیر)

- حمله پلنگ به دام های اهلی در حوالی روستای کلیک در شهرستان کجور نوشهر در تیرماه ۱۳۹۱

- گرفتار شدن توله پلنگ در تله کشاورزان روستای زیارت گرگان در بهار ۱۳۹۱ که پس از انتقال پلنگ به تهران دامپزشکان به علت شدت آسیب وارده مجبور به قطع کردن دست پلنگ شدند. (تصویر زیر)

- حمله پلنگ به گله دام اهلی در بخش بوشکان از توابع شرستان دشتستان استان بوشهر در مرداد ۱۳۹۱

- یک قلاده پلنگ در مهر ماه ۱۳۹۱ در ارتفاعات منطقه پشت‌کوه ممسنی فارس با شلیک پنج گلوله یک مرد روستایی از پای درآمد، بدنش با تبر قطعه قطعه و لاشه اش به آتش کشیده شد. (تصویر زیر)

- حمله پلنگ به روستای آیینه ورزان شهرستان دماوند و کشته شدن پلنگ با شلیک مأموران محیط زیست در مرداد ماه ۱۳۹۱ (تصویر زیر)

- مرگ چوپان در اثر حمله پلنگ در ارتفاعات آزادشهر استان گلستان در آبان ماه ۱۳۹۱

- کشف لاشه یک قلاده پلنگ در بخش نوک آباد شهرستان خاش در آبان ماه ۱۳۹۱ (علت مرگ پلنگ نامعلوم گزارش شد)

- حمله پلنگ به گله گوسفندان در شهرستان دشتستان بوشهر در در روز بیست و پنجم آذر ماه ۱۳۹۱

- حمله پلنگ و زخمی شدن دو چوپان در مراتع نزدیک روستای «کپکان» دهستان میانکوه در دی ماه ۱۳۹۱

- کشف پوست و سر یک پلنگ تازه شکار شده از منزل مسکونی در ساری در دیماه ۱۳۹۱

اینها تنها موارد معدودی از تقابل پلنگ با انسان در کشور است که رسانه‌ای و اخبار آن منتشر شده است. قطعا موارد بسیاری از این دست رخ داده و می‌دهد که هرگز کسی متوجه آن نمی‌شود.

نکته مهم دیگری که کمتر به آن اشاره می‌شود، این که پلنگ‌ها به شدت قلمرو‌طلب هستند. قلمرو هر پلنگ نر نزدیک پنج تا ده هزار هکتار برآورد شده است؛ بنابراین، گسترش فعالیت‌های انسانی، تخریب عرصه‌های طبیعی و کاهش وسعت زیستگاه پلنگ در ایران، یکی از مهمترین دلایل کاهش جمعیت پلنگ و افزایش تقابل آن با انسان است؛ برای نمونه، در منطقه‌ای مانند پارک ملی خجیر که نزدیک ده هزار هکتار وسعت دارد توله پلنگ نری که تازه بالغ شده و به دنبال تعیین قلمروست یا مجبور به مبارزه با پلنگ نر حاکم بر زیستگاه است که در ‌‌نهایت یکی از آن‌ها از بین می‌رود و یا با خروج از منطقه، سعی در تعیین قلمرو دارد که به دلیل کوچک بودن زیستگاه به جوامع انسانی نزدیک می‌شود.

قطع ارتباط مابین زیستگاه‌ها و اصطلاحا جزیره‌ای شدن زیستگاه‌های طبیعی در ایران در اثر گسترش جوامع محلی و شبکه جاده‌ای و همچنین قلمرو طلبی پلنگ، موجب می‌شود که در یک عرصه کوچک حداکثر یک پلنگ نر حکمرانی کند و اگر به هر دلیلی از جمله شکار، بیماری و ... این پلنگ از بین برود، با توجه به قطع ارتباط با دیگر زیستگاه‌ها، پلنگ نر دیگری از سایر مناطق نمی‌تواند آن عرصه را قلمرو کند و پلنگ برای همیشه در آن منطقه منقرض می‌شود.

بنابراین، نگهداری این گربه‌سان ارزشمند نیازمند مطالعه و برنامه‌ریزی جامع کار‌شناسی و اجرای دقیق این برنامه در همه زیستگاه‌های پلنگ در کشور است. در غیر این صورت، آینده روشن‌تری از ببر مازندران و شیر در انتظار پلنگ ایرانی نخواهد بود.

حفاظت از طعمه‌های پلنگ، مطالعه و شناخت رفتار، شناسایی و پاسداری از زیستگاه‌های طبیعی پلنگ، جبران خسارات وارده از سود پلنگ به افراد محلی، آموزش و فرهنگ سازی در جوامع محلی زیستگاه‌های پلنگ، افزایش جریمه و شدت برخورد با عاملین کشتار پلنگ‌ها از جمله مواردی است که می‌تواند در حفظ این گونه ارزشمند تأثیرگذار باشد.