بازدید 13741

سایه شجریان، سایه سنگینی است

حمیدرضا نوربخش
کد خبر: ۲۰۲۳۹۶
تاریخ انتشار: ۱۷ آبان ۱۳۹۰ - ۰۰:۴۷ 08 November 2011
بحث خلاقیت موضوع مهمی در موسیقی است. خلاقیت یعنی هیچ جمله‌ای به جمله پردازیهای شما شبیه نباشد. جمله‌بندی محصول ذهن و ضمیر شمای خواننده است. بخشی از محتوای دوره عالی همین جمله‌پردازی و تمرین جمله‌بندی است. یعنی یک موتیف را که هسته اصلی است، بتوانی بسط و گسترش بدهی. وقتی احساس کردی که آن موتیف بیشتر از این قابلیت بسط ندارد، سراغ موتیف دیگر بروی. حالا که موتیف‌ها را کنار هم می‌گذاری خواهی دید که یک آواز ۱۰ دقیقه‌ای، مجموعه‌ای به هم پیوسته از همین موتیف‌هاست. وقتی یک قطعه از استاد شهناز می‌شنویم در می‌یابیم که در آن مثلا ۴ گوشه مورد استفاده قرار گرفته، اما همه گوشه‌های استفاده شده کامل و تمام است. یعنی در درآمدش آنقدر جمله‌پردازی کرده که دیگر جایی برای کار بیشتر نمی‌ماند و به قول معروف تا رسش را نکشیده، گوشه را‌‌ رها نمی‌کند. اینجاست که خلاقیت معنا پیدا می‌کند.

یکی دیگر از مسائل موسیقی ما در برهه کنونی خوانندگان جوان است. من اعتقاد دارم خیلی از آن‌ها دارای حنجره‌های خوبی هستند و در کنارش استعدادهای خوبی هم دارند اما باید آموزش ببینند. هیچ کس از آموزش بی‌نیاز نیست؛ حتی من که ۳۰ سال است در این مقوله کار می‌کنم و تجربه می‌اندوزم. خود استادان بزرگ هم می‌گویند ما در این راه هنوز شاگردیم. خواننده‌های جوان هم باید ذهن پویا و جویا داشته باشند تا بتوانند در کارشان سیر صعودی داشته باشند تا کار امسالشان با کار سال گذشته‌شان یکسان نباشد و این تفاوت قابل لمس و دیدن باشد.

آنچه درباره آواز مهم است این است که کسی نباید به خواننده امر و نهی و در آواز وی دخالت کند. به نظر من کسی جز خود خواننده حق ندارد در آواز دخالت کند. طبیعتا وقتی قرار بود من با استاد پایور کار کنم، تصنیف را بر اساس آهنگ استاد پایور اجرا می‌کردم تازه در آنجا هم انعطاف وجود دارد و یک نکته کاملا توافقی است، اما در آواز، این خواننده است که طراحی می‌کند که چه بخواند و چگونه. با استاد مشکاتیان هم وضع به همین منوال بود. البته همفکری هم خیلی در این زمینه موثر است، اما نه استاد پایور و نه استاد مشکاتیان هرگز در آواز من دخالت نمی‌کردند. البته دخالت غیرمستقیم نوازنده می‌تواند مطرح باشد. طبیعی است که در هر ساز و آوازی خواننده و نوازنده از هم تاثیر می‌گیرند. حالا اگر نوازنده و آهنگسازی بخواهد حالتی را تحمیل کند، مقوله‌ای است که کمتر در آواز ایرانی اتفاق می‌افتد. خیلی‌ها اعتقاد دارند سایه آواز شجریان سایه سنگینی است که به سختی می‌توان از آن گریخت. به عبارتی دیگر خوانندگان جوان هر طور بخوانند باز هم مثل او خواهند خواند. طبیعی است که اگر کسی ۲ سال پشت هم استاد بنان گوش کند دیگر هر کاری کند مثل او خواهد خواند. تاکید‌ها، سکوت‌ها، تحریر‌ها و خیلی چیزهای دیگر شبیه او خواهد شد. پس برای پرهیز از این وضعیت باید خواننده از مداوم گوش کردن پرهیز کند. تنها راه این است که شیوه‌های دیگر هم به میان بیاید و امتحان و تجربه شود. رسانه‌ها که به آواز اهمیت نمی‌دهند طبیعی است که برخی شیوه‌ها اصلا شناخته شده نیستند و هر شیوه‌ای غالب باشد‌‌ همان شیوه جا می‌افتد. صدای استاد شجریان از لحاظ زیبایی‌شناسی، از لحاظ حجم و قابلیت تمام عیار است و مورد توجه، بنابراین مجموعه این‌ها جذابیت‌های زیادی را پدید آورده و به همین دلیل همه ذهن‌ها به سمت صدای ایشان متمایل شده، اما در عین حال باید گفت که چیز دیگری هم نبوده که بتواند جایگزین آن شود. ما آوازخوانان بسیاری داریم که آثارشان را نباید نادیده گرفت. خوانندگان بزرگ همه ویژگی‌های بسیار مثبتی دارند. هر خوانند‌ه‌ای برای فراگیری شیوه ناچار است این کار را انجام دهد. کم کم می‌تواند با تجربه‌ای که آموخته از آن‌ها فاصله بگیرد و خودش باشد.

منبع: آرمان
سلام پرواز
خیرات نان
بلیط اتوبوس
تبلیغات تابناک
اشتراک گذاری
نظرات بینندگان
غیر قابل انتشار: ۱
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۶۸
"در عین حال باید گفت که چیز دیگری هم نبوده که بتواند جایگزین آن شود."
پسر خوب نبوده اگر بود تا حالا شده بود.
درود بر استاد شجریان
شجريان يك مزدور است
پاسخ ها
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۷:۱۹ - ۱۳۹۰/۰۸/۱۷
یه نگاه به تعداد مخالفات بکن دفعه بعدی خواستی یه چیزی بگی اول مزه مزه اش کنی!
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۸:۲۷ - ۱۳۹۰/۰۸/۱۷
مزدور تويي و ...
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۲۱:۴۰ - ۱۳۹۰/۰۸/۱۷
مزدور كساني هستند كه حقوق مردم را پايمال ميكنند
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۱:۰۷ - ۱۳۹۰/۰۸/۱۸
مزدور اونایی هستند که به اسم هنرمند وامهای 100 میلیونیی میگیرن و اخرشم هیچ
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۴:۱۰ - ۱۳۹۲/۰۵/۰۶
جواب تو رو انسانهاي فرهيخته نمي تونند بدند پس من جوابتو ميدو
لاشي ديوث خفه شو عوضي حرومزاده
یادو نام استاد شجریان بر قله آواز ایران برافراشته و ماندنی باد .
تابناک نان از عمل خویش خور
به عرض استادبرسانم سال 1353 بود که دربرنامه موسیقی اصیل ایرانی که از موج اف ام با کیفیّت خوب پخش می شد یک برنامه ای بود از ساخته های عارف قزوینی که دو اجرای متفاوت از اثر جاودان گریه کن که گر خون گری ثمر ندارد ناله ای که ناید زنای دل اثر ندارد یکی از آنها با صدای مخملی و ملکوتی استاد بنان پخش شد که بی نیاز از توصیف است و شنونده فقط باید بارها و بارها گوش کند و یک اجرا نیز با صدای شجریان .هر دو را روی کاست ضبط کردم و هنوز دارم . من که از موسیقی جز شنیدن و لذّت بردن تجربه دیگری ندارم متوجه شدم چقدر تفاوت بنیادی و ماهوی میان این دو صدا وجود دارد . بنظر من چون متأسفانه در جریان انقلاب دیگر چندان از موسیقی ایرانی و خوانندگان خوب آن آوایی پخش نشد جز همین صدای شجریان، بناچار مردم بارها و بارها صدای ... و ناله مانند او را شنیدند و امکان مقایسه هم نداشتند و این شد که ایشان گل کرد و هراعتباری را دارد بیشتر مدیون دوره انقلاب اسلامی می باشد صدایش که بیشتر شبیه ... کشیدن است تا با متانت خواندن و باعرض پوزش من آنرا به صدای ... تشبیه می کنم همانطور که اشاره کردید باعث شد تا بقیه هم این روش را و نه سبک را تقلید کنند و سایه سنگین صدای او تا مدّت های زیاد بر سر موسیقی پس از انقلاب باقی خواهد ماند مگر این که بنان دیگری بیاید یا خوانندگان جوان دستکم از صدای شهرام ناظری الهام بگیرند.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۶:۴۴ - ۱۳۹۰/۰۸/۱۷
کاملا مشخص است که این نظر شما سیاسی نیست!
احسان
| Iran, Islamic Republic of |
۱۷:۱۷ - ۱۳۹۰/۰۸/۱۷
شما که به قول خودت جز شنیدن موسیقی تجربه دیگری ازش نداری اول برو 4 تا ردیف و مقام یاد بگیر که اولا دم به دقیقه بقیه را به ... تشبیه نکنی ثانیا متوجه بشی که چرا به شجریان میگن استاد!!!
آدم نظر هم میده خودشو ضایع نمیکنه که لا اقل نمیگفتی از موسیقی چیزی حالیت نیست شاید فکر میکردیم طرف سواد کار را داره و نظر میده!!!
قفط جهت اطلاعت بگم تا مدت ها برام سوال بود که چرا تو یه سری از آلبوم های استاد اول و آخرش صدای کف زدن میاد؟ خب آلبوم که توی استودیو ضبط میشه... بعد ها یه نفر ( بر خلاف شما اینکاره) بهم گفت که موضوع اینه که این آلبوم ها در واقع همون کنسرت هایی هستند که استاد برگزار کرده!!!
میدونی این یعنی چی؟ یعنی تو کل اجرا 1 ساعت و نیمه حتی یه بار هم اشتباه نداشته که نیاز به تصحیح داشته باشه!
محمد
| Iran, Islamic Republic of |
۱۱:۳۹ - ۱۳۹۰/۰۸/۱۸
شان انسانیت خودت را با این جملات پایید اوردی.برایتان متاسفم
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۲:۱۶ - ۱۳۹۲/۰۵/۰۳
انصافا تقریباهر چیزی که اقای شجریان خوانده اند از نمونه هایی که دیگران اجرا کرده اند بهتر است . مثلا مرغ سحر ایشان از اجراهای قبلی خیلی بهتره یا من از روز ازل که باز هم فکر می کنم از اجرای استاد بنان هم بهتر در اومده . البته این موضوع سلیقه ای است ولی فکر می کنم سلیقه خیلی ار اهل فن هم همین باشه .
استاد شجریان یک شخصیت جهانیست. هنردوستان و آنهائی که درک بزرگی و بزرگواری ایشان را دارند، این را می فهمند.
خدا به ایشان سلامتی دهد.
خب؟؟
مثلا میخواستین چی بگین؟
یه بحث فوق تخصصی آوازی بود برای اهل آواز !!! جاش هم توی مجله های تخصصی ( نداشته و نخواهیم داشت) موسیقی سنتیه!
قبول کنید باورش سخته که شما ها بخواهین به آواز اهمیت بدین و دقیق بررسیش کنید
بیشتر به نظر میاد در راستای تخریب استاد شجریان دارین همه زورتون را میزنید
درود بر استاد بزرگ آواز ایران شجریان.خداوند یار و نگهدارش باد
سلام بر استاد بزرگ .
بدانيد جنگيدن شما با استاد جز شرمساري براي شما بي هنران ندارد.
زنده باد خسرو آواز ایران
خداوند وجدان ناراحتتان را راحت نماید
واقعا شرم آوره که در هر زمینه ای دنبال سیاست ورزی و تخریب غیر منصفانه طرف مخالف هستید. اگر انصاف دارید فقط یک نظر سنجی بگزارید تا معلوم شود که مثلا طرفداران استاد شجریان نسبت به افتخاری یا هر خواننده دیگر چقدر است.
میگم این بنده خدا هم که از استاد تعریف کرده.
دیگه چرا به شما برخورده؟
درود بر استاد یگانه آواز ایران زمین
درود بر استاد شجریان تک ناخدای کشتی موسیقی ایرانی
هرجا که هستی پاینده باشی
اين كه ايشون يكتاز موسيقي ايران هستند شكي نيست ما هم به ايشون افتخار ميكنيم

ولي وقتي وارد سياست شدند آن وقت چي؟

وقتي كه ميگويند من شرمم ميگيرد صدايم در صدا و سيما پخش ميشود آن وقت چي؟

وقتي ايشون را درتلويزيون انگليسي ميبينيم آن وقت چي؟
پاسخ ها
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۰:۴۲ - ۱۳۹۰/۰۸/۱۸
دمت گرم حرف دل من رو زدی .
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۲:۰۸ - ۱۳۹۰/۰۸/۱۸
انوقتش هیچ ربطی به تو و امثال تو نداره مگر اینکه ایرانو ارث پدرتون بدونید و دلتون بخواد کی ایران باشه کی نباشه .خدا از امثال تو نمی گذره
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۴:۵۰ - ۱۳۹۰/۰۸/۱۸
عزيز

من از نگاه فلسفي-فرهنگي نگاه كردم...
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۸:۳۱ - ۱۳۹۲/۰۵/۰۳
ببین معنی رسالت هنری وانسانی رو می فهمی ؟متاسفم برای کسانی که شجریان را فقط به خاطر صدایش دوست دارند.او به خاطر مرد بودن،مردمی بودن وپاکی وآزادمردی عزیز است.
استاد دوستت داریم
دلم براي ربنا كه ميخوندي تنگ شده ما كي ميخواهيم از خواب بيدار شيم كي خدا جون
استاد شجریان در کار آواز استادند !
همه چیز را همگان دانند
درود بر یگانه استاد آسمان آواز ایران که ندای ربنای او از بچگی مرا به یاد ماه مبارک می اندازد و سرود ای ایران او طنین انداز آسمان ایران می باشد درود بر استاد بی پیرایه آواز ایران که ایران را و ایرانی را با چیزی مبادله نکرد
جایگاه موسیقی اصیل و سنتی در صدا وسیمای ما کجاست چقدر ما به این موسیقی و اساتید آن اهمیت دادیم که حالا انتظار داریم در بست در خدمت ما باشند
وقتی شعر ای ایران استاد بنان که برای عزت ایران خوانده شده رو اینقدر پخش نمیکنیم که همین منافقین از اون سرود در محافلشون استفاده میکنن و اونو مصادره به مطلوب میکنن
من واقعا متاسفم که بعضیا از پخش نشدن صدای امثال استاد شجریان ذوق زده میشن
یادمه بعد از پخش نشدن ربنای شجریان دوستی بهم گفت که ما مثل استاد زیاد داریم که بتونه ربنا رو بخونه نمونش همین ...
من که دیگه از شجریان بریدم.
پاسخ ها
ناشناس
| Iran, Islamic Republic of |
۱۸:۳۵ - ۱۳۹۲/۰۵/۰۳
ببین اشتباه نکن،تاریخ می گذرد ،بر خورد سیاسی را کنار بگذار ،فعلا صدای پسر عزیزش پخش میشه ،صدای خودش هم خیلی طول نمی کشه پخش میشه .من که شخصا نیازی به پخش کردن صداوسیما ندارم توی فلش تلاوتشو ربنا شو ،مثنوی این دهان بستی شو وسایر آوازهای آسمانیشو دارم وگوش میدم.تنها صداست که می ماند وروسیاهی برای ذغال فروش.
در سوگ بنان با صدای استاد شجریان را گوش کن
شاید ایراد تحسین برانگیز او موضعگیری او بوده است؟که دیگران نکرده اند
چیزی که از هر فرد مشهور تاحدی انتظار میرود
ضمن تشکر از آقای نور بخش،حرف ایشان درست است،اما طبیعی است خوانندگان چاره ای جز این ندارند،خودتان می دانیدشجریان زحمت کشیده کارهای همه بزرگان را گوش کرده تلفیق کرده ویه چیزی هم خودش اضافه کرده،از همه مهمتر غیر حنجره وجنس صدای او که موهبتی الهی است،او روح بزرگی دارد.الان اگر بهترین عسل دردسترس شما باشد،عسل واقعی چه می کنید.شجریان استثناست ویک اسطوره وجامع ،او حتی در جزئیات دکوراسیون وصدای سالن کنسرت ظرافت ودقت دارد و...........
اینقدرشجریان شجریان می کنید که انگارسقف اسمون سوراخ شده وفقط همین اقاافتاده درکل دورخوانندهای نون به نرخ روزخوربایدخط کشیدوشخصآارادت این حقیر به استادگلپایگانی بیشتراست...ضمنآجایگزین ربنای شجریان ربنای استادسیدجوادذبیحی هست.
سرمستانه افتخاری زیبا تر است یا ربنای شجریان
برچسب منتخب
# ماه رمضان # عید نوروز # جهش تولید با مشارکت مردم # دعای روز هجدهم رمضان # شب قدر