هر سال بين 50 تا 100 ميليارد تومان به عنوان «بودجه در اختيار» به رئيس جمهوري و رئيس قوه قضائيه تعلق مي‌گيرد که بنا به صلاحديد مي‌توانند در هر جايي که لازم بدانند، هزينه کنند.
به نوشته «سرمايه»، با احتساب 50 ميليارد تومان در سه سال گذشته رئيس جمهوري احمدي‌نژاد بيش از 150 ميليارد تومان به عنوان «تنخواه» دريافت کرده که خارج از شمول محاسبات و تفريغ بودجه است.
پيش از اين خاتمي در طول هشت سال رياست جمهوري خود از پذيرش مبلغ «تنخواه» خودداري کرد؛ چرا که معتقد بود سازمان مديريت و برنامه ريزي بهتر از او مي‌تواند محل هزينه کردن اين مبالغ را برآورد کند. ضمن اينکه احتمال فساد و اشتباه در آن بسيار زياد است.
طبق بند اول قانون بودجه هر سال مبلغي به عنوان تنخواه يا «مبلغ در اختيار» در اختيار وزرا و رياست سه قوه قرار مي‌گيرد. بخشي از اين مبلغ «در اختيار» به عنوان خارج از شمول (خارج از شمول قانون محاسبات عمومي کشور) اعلام شده و مابقي آن توسط ديوان محاسبات کشور قابل نظارت و کنترل است.
بر پايه اصول 53 و 55 قانون اساسي، ديوان محاسبات بايد به کليه حساب‌ها و امور مالي وزارتخانه‌ها و موسسات دولتي رسيدگي کند. طبق اصل 55 قانون اساسي ديوان محاسبات به تمامي حساب‌هاي وزارتخانه‌ها، موسسه‌ها، شرکت‌هاي دولتي و ساير دستگاه‌هايي که به نحوي از بودجه کل کشور استفاده مي‌کنند به ترتيبي که قانون مقرر مي‌دارد، رسيدگي يا حسابرسي کند تا هيچ هزينه‌اي از اعتبارات مصوب تجاوز نکرده و هر وجهي در محل خود به مصرف رسيده باشد.
ديوان محاسبات حساب‌ها، اسناد و مدارک مربوطه را برابر قانون جمع‌آوري و گزارش تفريغ بودجه هر سال را به انضمام نظرات خود به مجلس شوراي اسلامي تسليم مي‌کند و اين گزارش بايد در دسترس عموم باشد. البته اصل پنجاه و سوم نيز مشخص مي‌کند کليه دريافت‌هاي دولت در حساب‌هاي خزانه‌داري کل متمرکز مي‌شود و همه پرداخت‌ها حدود اعتبارات مصوب به موجب قانون انجام مي‌شود.
البته بحث تنخواه دستگاه‌ها و مبلغ در اختيار خارج از شمول به طور کلي متفاوت است؛ چرا که مبلغ در اختيار خارج از شمول به صلاحديد وزير يا رياست دستگاه هزينه مي‌شود بدون اينکه طبق قانون ديوان محاسبات بررسي شده يا در تفريغ بودجه سالانه ذکر شود.
کارشناسان ديوان محاسبات نيز اعلام کردند با استناد به اصول 53 و 55 قانون اساسي، هر دستگاهي که در بودجه عمومي کشور رديف دارد و از خزانه بودجه دريافت مي‌کند، ديوان محاسبات موظف به رسيدگي چگونگي هزينه‌کرد بودجه (تحت هر عنواني) است اما از تنخواه ورزا يا...
